Proceset

Gjate ekzekutimit nje proces kalon ne disa gjendje. Keto gjendje mund te jene te ndryshme nga sistemi ne sistem dhe emrat e tyre nuk jane te standartizuar, megjithate ne pergjithesi nej proces mund te jete ne nje nga 5(pese) gjendjet e meposhtme:

1. Proces i ri

Start- Eshte gjendja fillestare kur nje proces krijohet

2. Gati per ekzekutim

Ready- Eshte gjendja kur procesi eshte ne pritje per t'Ju caktuar nje procesori per ekzekutim. Procesi kalon ne kete gjendje nga gjendja Start ose kur nderpritet gjate ekzekutimit nga planifikuesi i procesorit per tia dhene CPU nje procesi tjeter. 

3. Duke u ekzekutuar

Running - Procesi eshte duke e ekzekutuar nga procesori. Ne kete gjendje, procesori ekzekuton instruksionet e programit ne menyre sekuenciale, me kushtezimet (if) , kercimet (goto), ciklet , funsionet ..sipas kodit te programit duke ruajtur instruksionin e rradhes ne shenjuesin e instruksioneve (Program Counter  , Instruction Pointer)

4. Ne pritje

Waiting- Procesi kalon ne kete gjendje nese ai eshte duke pritur per nje veprim hyrje/dalje ( I/O operation) qe ka te beje me lexim shkrimin ne disk, input i perdoruesit, komunikimi me nje periferik si kamera, printer, skaner etj. 

5.   I perfunduar

Terminated ose Exit -  Kur perfundon ekzekutimi i procesit ai kalon ne gjendjen Terminated , ne te cilen ai pret per tu larguar nga memorja kryesore. 

Process Control Block

Bloku i kontrollit te procesit eshte nje strukture te dhenash qe mbahet nga sistemi operativ per cdo proces. Bloku i kontrollit te nje procesi identifikohet nga nje ID procesi (PID).  Bloku i kontrollit te procesit ruan te gjithe informacionet qe nevojiten per te administruar nje proces:

1. Gjendja e procesit (Process State) 

Gjendja ne te cilen ndodhet procesi: psh ready, running, waiting, etj

2. Process privileges

Te drejtat qe ka procesi ne burimet e sistemit.

3. Process ID 

Identifikues unik per cdo proces ne sistemin operativ. Kjo ID gjenerohet nga sistemi operativ dhe i caktohet procesit ne momentin e krijimit te procesit. 

4. Pointer

Shenjues tek procesi prind. Procesi prind eshte ai prioces qe therriti ne ekzekutim procesin.

5. Program Counter

Numeruesi i Programit ( referohet edhe si instrction pointer shenjuesi i instruksioneve) , eshte nje shenjues tek adresa e instrkusionit te rradhes per tu ekzekutuar ne kete proces.

6. CPU registers

Regjistrat e CPU ku procesi duhet te ruhet ne ekzekutim.

7.CPU Scheduling Information

Informacione mbi planifikimin e CPU, ku perfhsihen prioriteti i procesit dhe informacione te tjerea per planifikimin e CPU per kete proces. Proceset me prioritet me te larte kane me shume qasje ne CPU

8. Memory management information

Informacione per menaxhimin e memorjes, Ne kete pjese ruhen informacione qe kane te bejne me menaxhimin e memorjes qe perdor procesi. Disa nga termat e meposhtem do te qartesohen kur te shikojme administrimin e memorjes nga sistemi operativ. Keto informacione perfshijne tabelen e faqeve, kufizimet e memorjes, etj

9. Accounting information

Ne kete skesion ruhen informacione qe kane te bejne me kohen e perdorimit te CPU nga procesi, kufiuzimet kohore, ID e sesionit te ekzekutimit etj.

10. IO status information

Informacion mbi veprimet e hyrje/daljes, ku ruhet lista e pajisjece te hyrje daljes qe i jane caktuar procesit.