กาละแม เป็นขนมไทยที่มีมาตั้งแต่โบราณ คนไทยจะนำมาใช้ประกอบพิธีงานมงคลต่าง ๆ เช่น งานมงคลสมรส งานทำบุญ และงานเทศกาลต่าง ๆ เป็นขนมไทยที่สืบทอดต่อๆ กันมาตั้งแต่สมัยคุณปู่ คุณย่า 

        กาละแม เป็นขนมหนึ่งในสามชนิดที่นิยมทำในวันขึ้นปีใหม่ของคนไทยในสมัยก่อน ซึ่งนิยมทำกันในช่วงงานเทศกาลสงกรานต์หรือวันขึ้นปีใหม่ของไทย ซึ่งจะต้องทำให้เสร็จก่อนวันสงกรานต์ คือ ข้าวเหนียวแก้ว ข้าวเหนียวแดง และกาละแม เพราะการทำขนมเหล่านี้ต้องอาศัยแรงงานคนมาช่วยกันกวนขนม จึงถือเป็นการเริ่มต้นปีใหม่ด้วยความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ของคนไทย ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ด้วยมิตรไมตรี เป็นความดีงามในชีวิตภายภาคหน้าสืบต่อไป และเมื่อทำขนมเสร็จแล้วก็จะมีการแบ่งปันขนมกลับไปกินที่บ้านของแต่ละคน

        ปัจจุบันกาละแม มีหลากหลายสี และมีรสชาติที่แตกต่างกันขึ้นอยู่กับสูตรของแต่ละผู้ผลิต ผู้ผลิตบางราย สรรหาความแปลกใหม่ให้ขนมกาละแมดูเปลี่ยนไปจากเดิม คือมีสีสันที่น่ารับประทานมากขึ้นและเป็นที่ถูกใจของผู้บริโภคทุกเพศทุกวัย แต่ก็ยังมีกาละแมสดหลายที่ ที่ผู้ผลิตยังคงอนุรักษ์ความเป็นไทยเอาไว้ตั้งแต่สมัยบรรพบุรุษจนถึงรุ่นปัจจุบัน 

ต้นตำรับกาละแมมะม่วงโดย...

        นางสมศรี ไฝนันตา อายุ 65 ปี อาศัยอยู่บ้านเลขที่ 174/1 หมู่ 6 บ้านท่าช้าง ตำบลหนองล่อง อำเภอเวียงหนองล่อง จังหวัดลำพูน เป็นคนอำเภอเวียงหนองล่องมาตั้งแต่กำเนิด มีทักษะในการทำขนม และชื่นชอบขนมกาละแม จึงนำมะม่วง ผลไม้ของขึ้นชื่อในจังหวัดลำพูน มาแปรรูปกับกาละแม โดยผ่านการลองผิดลองถูกจนได้สูตรที่ลงตัว ซึ่งได้เริ่มวางขายตามร้านของฝาก ร้านก๋วยเตี๋ยว ร้านอาหาร ฯลฯ

       ต่อมาในช่วงสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดต่อเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (โควิด-19) ทำให้ต้องหยุดทำกาละแมไปชั่วคราว พอสถานการณ์ดีขึ้นจึงกลับมาทำอีกครั้ง และเป็นจุดเริ่มต้นของการขายแบบออนไลน์อีกด้วย พอขายแบบออนไลน์กระแสตอบรับดีเกินคาด ทำให้แรงงานไม่พอต่อการผลิต จึงได้เกิดการรวมกลุ่มกันของคนในชุมชนบ้านท่าช้าง และเป็นกลุ่มกาละแมมาจนถึงทุกวันนี้ ซึ่งทำให้คนในชุมชนมีรายได้ รวมไปถึงผู้สูงอายุหารายได้จากการใช้เตารีดถ่านในการห่อใบตอง พี่ป้าน้าอาช่วยกันกวน ช่วยกันห่อ ช่วยกันแพ็ค ได้ทำงานใกล้ๆ บ้าน และไม่ต้องจากบ้านไปทำงานไกล 

จุดเด่นของกาละแมมะม่วง

       กาละแมมะม่วง มีอัตลักษณ์ที่โดดเด่น ทั้งตัวกาละแมและเอกลักษณ์ในการห่อ โดยการใช้มะม่วงของขึ้นชื่อในจังหวัดลำพูน มาแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่า โดยการใส่มะม่วงลงไปในส่วนผสมของกาละแม ไม่ใส่น้ำตาล และเพิ่มความพิเศษด้วยการแต้มมะม่วงอบแห้งสีทองเกรดพรีเมี่ยมด้านบน เพื่อเพิ่มความหนึบให้กับตัวกาละแม รสชาติหวานมันอมเปรี้ยว และนอกจากนั้นยังมีการห่อที่เป็นเอกลักษณ์ ด้วยการใช้ใบตองอ่อนรีดด้วยเตาถ่านในการห่อ และใช้ไม้ในการกลัด ซึ่งในปัจจุบันจะหาทานได้ยากมาก ด้วยอัตลักษณ์ที่พิเศษและโด่ดเด่น ห่อด้วยวัสดุธรรมชาติ

ช่องทางการจัดจำหน่าย

Facebook : กาละแมลำไยต้าจ๊าง เพจหลัก

หรือ โรงกาละแมลำไยต้าจ๊าง ตั้งอยู่เลขที่ 188 4 หมู่ 6 บ้านท่าช้าง ตำบลหนองล่อง อำเภอเวียงหนองล่อง จังหวัดลำพูน 51120

ข้อมูลเนื้อหา โดย : นางสมศรี  ไฝนันตา

เรียบเรียงเนื้อหา โดย : นางสาวเพชรรัตน์ ยอดแก้ว ตำแหน่ง บรรณารักษ์ และ นางสาวรัชดา เสมอใจ ตำแหน่ง ครูอาสาสมัคร กศน.

ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย : กาละแมลำไยต้าจ๊าง , https://web.facebook.com/profile.php?id=100064128761555&sk

ข้อมูลคลังความรู้ประชาชน (TKP) : ประจำเดือน สิงหาคม 2566