กศน.ตำบลนามาลา - การผลิตไวน์กระชายดำ

กศน.ตำบลนามาลา

การผลิตไวน์กระชายดำ

รายละเอียดผู้ประกอบอาชีพ

ชื่อ กระชายดำ

ชื่อวิทยาศาสตร์ Kaempferia parviflora‎

ชื่อวงศ์ Zingiberaceae

ชื่ออื่นๆ ขิงทราย (มหาสารคาม), กะแอน ระแอน ว่านกั้นบัง ว่านกำบัง ว่านกำบังภัย ว่านจังงัง ว่านพญานกยูง (ภาคเหนือ)

คุณลักษณะ

ต้นกระชายดำ มีถิ่นกำเนิดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ พบได้หนาแน่นในแถบมาเลเซีย สุมาตรา เกาะบอร์เนียว อินโดจีน และในประเทศไทย มีเขตการกระจายพันธุ์ทั่วไปในเอเชียเขตร้อน ในประเทศจีนตอนใต้ อินเดีย และพม่า สำหรับประเทศไทยนั้นมีการปลูกกระชายดำมากในจังหวัดเลย ตาก กาญจนบุรี และจังหวัดอื่น ๆ ทางภาคเหนือ โดยจัดเป็นไม้ล้มลุกมีอายุหลายปี มีเหง้าอยู่ใต้ดิน เหง้ากระชายดำ นั้นมีลักษณะเป็นรูปทรงกลม เป็นปุ่มปมเรียงต่อกัน และมักมีขนาดเท่า ๆ กัน มีหลายเหง้าและอวบน้ำ ผิวเหง้ามีสีน้ำตาลอ่อนถึงสีน้ำตาลเข้ม และอาจพบรอยที่ผิวเหง้าเป็นบริเวณที่จะงอกของต้นใหม่ ส่วนเนื้อภายในของเหง้ามีสีม่วงอ่อน สีม่วงเข้ม ไปจนถึงสีม่วงดำ เหง้ามีกลิ่นหอมเฉพาะตัวและมีรสชาติขมเล็กน้อย โดยกระชายดําที่ดีนั้นจะต้องมีสีม่วงเข้มถึงสีดำ กระชายดำเป็นพืชที่ชอบที่ร่ม ดินร่วนซุยหรือเป็นดินปนทรายที่มีการระบายน้ำได้ดี ชอบอากาศหนาวเย็น และขยายพันธุ์ด้วยวิธีการแบ่งเหง้า สามารถขยายพันธุ์ได้ตลอดทั้งปี แต่ถ้าต้องการให้หัวหรือเหง้ามีคุณภาพต้องปลูกและเก็บเกี่ยวตามฤดูกาล คือปลูกในช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนพฤษภาคม และเก็บเกี่ยวในช่วงเดือนธันวาคมถึงเดือนมกราคม

ใบกระชายดำ มีใบเป็นใบเดี่ยว ลักษณะเป็นรูปรีหรือรูปไข่ มีความกว้างประมาณ 5-10 เซนติเมตรและยาวประมาณ 10-15 เซนติเมตร ปลายใบแหลม ขอบใบหยักตามเส้นใบ ผิวใบเป็นร่องคลื่นตลอดใบตามแนวของเส้นใบ ใบมีสีเขียวสด ส่วนโคนก้านใบมีลักษณะเป็นกาบหุ้มลำต้นไว้ ขอบก้านใบมีสีแดงตลอดความยาวของก้าน ส่วนกลางก้านเป็นร่องลึก

ดอกกระชายดำ ดอกออกเป็นช่อแทรกขึ้นมาจากโคนกาบใบ ก้านช่อดอกมีความยาวประมาณ 5-6 เซนติเมตร กลีบดอกที่ส่วนโคนเชื่อมเป็นหลอด ยาวประมาณ 3-3.2 เซนติเมตร ที่ปลายแยกเป็นแฉก เกสรตัวผู้เป็นหมัน มีสีขาว ลักษณะเป็นรูปขอบขนาน มีความกว้างประมาณ 3 มิลลิเมตรและยาวประมาณ 10-13 มิลลิเมตร ส่วนกลีบปากมีสีม่วง

ความเป็นมาของการผลิตไวน์กระชายดำ

โรงไวน์กระชายดำนี้เกิดจากรวมกลุ่มกันของชาวบ้านหัวด่านและก่อตั้งโรงผลิตไวน์จากกระชายดำซึ่งกระชายดำก็เป็นพืชที่ปลูกกันมากในท้องถิ่นและเป็นการใช้เวลาว่างในระหว่างพักการทำนาและเป็นการสร้างรายได้เสริมอีกด้วย

การปลูกกระชายดำ

1. วิธีการปลูก เตรียมดินโดยการไถดะไถแปร ย่อยดินให้ละเอียด ยกแปลงปลูกกว้าง 1.0-1.5 เมตร ความยาวขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของพื้นที่ ยกสันร่องสูงประมาณ 30 เซนติเมตร

2. ใส่ปุ๋ยคอกเก่า อัตรา 200 กิโลกรัม ต่อไร่ คลุกเคล้าให้เข้ากัน

3. นำหัวพันธุ์ที่แห้งสนิทดีปลูกลงดิน ฤดูปลูกที่ดีที่สุดคือ ฤดูฝน ระยะนี้หัวพันธุ์จะพ้นระยะพักตัว ตั้งแต่ปลายเดือนเมษายน เป็นต้นไป ระยะปลูกใช้ 30x30 หรือ 40x40 เซนติเมตร ปลูกด้วยการฝังลงดินตื้น ๆ กลบดินบาง ๆ หากไม่มีฝนตกควรให้น้ำพอชื้น อย่าให้แฉะแล้วจึงคลุมแปลงด้วยฟางข้าว

- อย่าลืมว่าพืชชนิดนี้ไม่ชอบแสงแดดจ้า ควรทำหลังคาพรางแสงด้วยผ้าสแลนสีดำ หรือทางมะพร้าว หากต้องการให้คุณภาพดีไม่ควรใส่ปุ๋ยเคมีทุกสูตร จนย่างเข้าปลายเดือนพฤศจิกายน ใบจะเริ่มแห้งเหี่ยว ขณะเดียวกันหัวจะเริ่มแก่และเก็บเกี่ยวได้ตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ไปจนถึงเดือนมีนาคม โดยใช้จอบหรือเสียมขุดแซะขึ้นจากดินเบา ๆ นำมาผึ่งลม ทำความสะอาดก่อนนำมาใช้ประโยชน์ต่อไป