“ปลาดู” บ้านดงข่า
“ปลาดู” บ้านดงข่า
“ปลาดู” บ้านดงข่า
จากสภาพบริบทของชุมชนบ้านดงข่า หมู่ที่ 4 ตำบลเกาะโพธิ์ อำเภอปากพลี จังหวัดนครนายก สภาพพื้นที่เป็นที่ราบลุ่ม ในฤดูฝนน้ำจะเอ่อท่วมขังทุกปี มีคลองชลประทานผ่านตำบลจำนวน 1 สาย ยาวประมาณ 30000 เมตร ในระหว่างต้นฝนจะมีน้ำมาก แต่พอเข้าต้นหน้าแล้ง น้ำก็เริ่มลดแต่ยานี้ เป็นเวลาที่ปลาเล็ก ปลาน้อย ขึ้นมาตามแก่งต่างๆ อยู่ตามแม่น้ำลำคลอง คนก็จับปลาเอามารับประทาน แต่ปลามันมากเกินกว่าที่จะกินจะรับประทานหมดได้ทัน จึงได้คัดแยก น้ำเอาปลาเล็กปลาน้อยไปทำปลาร้า ปลาตัวโตๆก็นำไปจำหน่าย สำหรับตัวขนาดกลาง นำไปทำประตู เนื่องจากปลาร้ากว่าจะนำมารับประทานได้ต้องใช้เวลาหมัก 1 ปี แจกสำหรับปลาดู ใช้เวลาหมัก 7-10 วัน ก็นำไปรับประทานได้ เป็นการถนอมอาหารระยะสั้นๆ ด้วยเหตุดังกล่าว ชาวบ้านดงข่า จึงนิยมที่จะทำปลาดูไว้รับประทาน และจำหน่าย ดูได้องค์ความรู้และขั้นตอนในการทำมาจากบรรพบุรุษ
ขั้นตอนการทำและวัสดุอุปกรณ์ก็ไม่มีอะไรยุ่งยากมาก ประกอบด้วย ปลานิลหรือปลาดุก 10 กิโลกรัม เกลือเม็ด 1 กิโลกรัม ข้าวคั่ว 1 กิโลกรัม กระเทียม 100 กรัม พริกไทย 1 ช้อนโต๊ะ เกลือป่น 50 กรัม กะละมัง ช้อน ทัพพี ครกหิน เขียง มีด ถ้วยจาน ถุงพลาสติก เริ่มจากนำปลานิลขอดเกล็ดหรือปลาดุก ตัวขนาดกลาง ตัดหัว เอาไส้ออก ล้างน้ำให้สะอาด นำเกลือเม็ดที่เตรียมไว้มาคลุกเคล้าให้เข้ากัน แล้วบรรจุใส่ถุงพลาสติก นำไปแช่ตู้เย็น แช่ทิ้งไว้ 1 คืน จากนั้นน้ำปลาที่แช่ในตู้เย็นไว้ออกมาล้างน้ำให้สะอาด (หากล้างไม่สะอาดจะทำให้ปลามีกลิ่นคาว) พักทิ้งไว้ในตะแกรงให้สะเด็ดน้ำ ตำพริกไทยเม็ดโขลกให้ละเอียดตักออกพักไว้ นำกระเทียมมาโขลกให้ละเอียดพอประมาณตักออกพักไว้ น้ำข้าวขั้วมาโขลกให้ละเอียดตักออกพักไว้ นำกระเทียม พริกไทย เกลือ มาคลุกเคล้าให้ทั่วตัวปลา แล้วกินตามด้วยข้าวคั่ว นำไปใส่ถุงพลาสติก มัดปากถุงให้สนิท 7-10 วัน นำมารับประทานได้
ปลาดู กรรมวิธีถนอมอาหารพื้นบ้าน จากปลาดุกหรือปลานิล คลุกเคล้ากับเครื่องปรุงสมุนไพร และข้าวคั่ว หมักทิ้งไว้ประมาณ 7-10 วัน จึงนำออกมาทอดจนสุก ประดับด้วยสมุนไพร หอมแดง ใบมะกรูด พริกแห้ง ทอดจนหอม ประดับสวยงาม ชวนรับประทาน
ผู้ให้ข้อมูล
นางเพลิน ม่วงประเสริฐ
ผู้เรียบเรียง
นายสุทัศน์ แสงมณี
นางสาวิตรี แสงมณี