“เขื่องใน” อำเภอเล็ก ๆ ทางด้านทิศตะวันตกของจังหวัดอุบลราชธานี ติดกับถนนแจ้งสนิทที่เชื่อมโยงภาคอีสานเข้าด้วยกัน อำเภอแห่งนี้มีประวัติความเป็นมายาวนาน พร้อมกับการตั้งเมืองอุบลราธานี วิถีของผู้คนยังอิงอยู่กับธรรมชาติ ประชาชนส่วนมากทำการเกษตร และทำประมงในแม่น้ำสายสำคัญ คือ แม่น้ำชีและแม่น้ำเซบาย ความอุดมสมบูรณ์เหล่านี้ ทำให้อำเภอเขื่องในไม่เคยขาดทรัพยากรทางด้านอาหารเลยแม้แต่ครั้งเดียว ถึงจะมีเหตุการณ์น้ำท่วม แต่ข้าวปลาอาหารก็ยังพอเก็บเกี่ยวได้ ด้วยความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่แห่งนี้เอง ที่ดึงดูดให้ผู้คนอดีตเลือกตั้งถิ่นฐานบริเวณนี้ โดยเฉพาะ “หนองเขื่อง”

ความจริงแล้ว ในสำเนียงของชาวอำเภอเขื่องใน จะออกเสียงว่า “หนองเขี่ยง” ไม่ใช่ “หนองเขื่อง” ด้วยมาจากคำว่า “เขี่ยงปลา” ก็คือตามบริเวณโดยรอบหนองน้ำใหญ่แห่งนี้ ล้วนมีเขี่ยงปลา ที่จะมาพลิกตัว ม้วนตัว เป็นรอยบุบดิน เพื่อรอวางไข่ในช่วงใกล้ฤดูฝน เมื่อถึงฤดูฝนน้ำจากลำน้ำชีก็จะดันกระแสน้ำตามท้องทุ่ง ทำให้ปลาออกมาวางไข่มากมายตามชายขอบหนองอุดมสมบูรณ์เป็นอย่างมาก

ทำให้ผู้คนส่วนหนึ่งซึ่งเป็นเชื้อสายของเจ้าเมืองอุบลราชธานีในอดีตเลือกมาตั้งถิ่นฐาน และตั้งเป็นอำเภอเขื่องใน มีราษฎรมาตั้งบ้านเรือนรอบหนองเขื่องเป็นจำนวนมาก ถือได้ว่าหนองน้ำแห่งนี้ มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ของอำเภอเขื่องใน เป็นอย่างมาก ดังปรากฏในหนังสือพื้นเมืองอุบลฯ ความว่า

ในปัจจุบันหนองเขื่อง ได้ถูกปรับปรุงเป็น “สวนสาธารณะหนองเขื่อง” ที่มีธรรมชาติยามเย็นงดงาม เป็นสถานที่ออกกำลังกายยามเช้า ยามเย็นของชาวอำเภอเขื่องใน โดยบริเวณพื้นที่ด้านหน้าจะเป็นลานจอดรถ มีห้องน้ำสะอาดไว้บริการ ส่วนรอบหนองจะเป็นเส้นทางในการวิ่ง ประมาณ 2 กิโลเมตร ในเวลาเช้าช่วงประมาณตีห้า ก็จะมีผู้คนออกมาวิ่ง นกน้อยก็จะบินออกจากรัง ชมพระอาทิตย์ขึ้นที่สวยงามกลางท้องทุ่ง ส่วนเวลาเย็นก็เช่นเดียวกัน ชมพระอาทิตย์ตกดินที่สวยงาม สามารถนำจักรยานมาปั่นรอบหนองเขื่องได้เช่นกัน รับรองว่าไม่เหงาแน่นอนครับ เพราะว่ามีวัยรุ่น วัยกลางคน และผู้สูงอายุ ต่างก็มาทำกิจกรรมบริเวณนี้

ภาพถ่ายและเรียบเรียงโดย ภาณุพงศ์ ธงศรี