เครื่องตะบันน้ำ คือ เครื่องมือที่สามารถนำน้ำจากที่ต่ำขึ้นที่สูงได้จากแรงดันน้ำและแรงอัดของอากาศ การทำงานคือเมื่อน้ำไหลตกจากที่สูงตามท่อออกทางปลายท่อที่เราใส่เช็ควาล์วไว้ เมื่อเช็ควาล์วปิดจะทำให้น้ำหยุดกะทันหัน เปลี่ยนทิศทางการไหลเข้าสู่เช็ควาล์วอีกตัวที่มีท่อลมอยู่ อากาศที่อยู่ในท่อลม เมื่อถูกน้ำอัดจำกัดพื้นที่ จึงดันน้ำเข้าส่อท่อจ่ายและจากแรงอัดของอากาศนี่เองจึงทำให้สามารถส่งน้ำขึ้นที่สูง ๆ ได้

จากการทดลองทำและติดตั้งเพื่อทดสอบ การวางท่อน้ำส่งนี้จะต้องใหญ่กว่าท่อจ่าย และต้องยาวอย่างน้อย 20เมตรขึ้นไปทำมุม ไม่น้อยกว่า 30 องศา ทำมุมตั้งขึ้นมากน้ำจะไหลเข้าแรงทำให้เกิดแรงอัดของอากาศมากน้ำจะถูกส่งขึ้นที่สูงได้มากขึ้นทั้งนี้ท่อลมต้องมีขนาดใหญ่ขึ้น และเป็นวัสดุที่ทนแรงอัดอากาศได้

หลักการ

ปรากฎการณ์ water hammer และการประยุกต์ ด้วยพลังงานน้ำโดย เมื่อต่อน้ำที่มีความเร็วเข้าท่อขาเข้าน้ำจะถูกปิดกั้นด้วยวาล์ว การปิดกั้นนี้ทำให้เกิดแรงกระแทกทำให้อัดน้ำขึ้นทางด้านบน

1 ช่วงเร่งความเร็วน้ำเข้า

โดยวาล์วน้ำทิ้งจะเปิดอยู่ด้วยน้ำหนักที่กด ทำให้น้ำจากท่อน้ำเข้าไหล เข้าตัวเรือนปั๊ม และออกที่วาล์วน้ำทิ้ง ความเร็วของน้ำก็จะค่อยๆเพิ่มขึ้น เมื่อความเร็วถึงจุดหนึ่ง ( Vm) กระแสน้ำจะสามารถ พยุงวาล์วน้ำทิ้งเอาชนะน้ำหนักที่กดวาล์วได้ ทำให้วาล์วน้ำทิ้งปิดทันที่

2 ช่วงส่งน้ำ

เมื่อน้ำถูกทำให้หยุดกะทันหัน ทำให้เกิดความดันสูงในเรือนปั๊ม ความดันนี้สามารถชนะความดันในห้องความดันได้ ทำให้น้ำสามารถไหลผ่านวาล์วความดันทางเดียว เข้าไปยังส่วนท่อส่งน้ำออก ความดันในตัวเรือนปั๊มจะค่อยๆลดลงเรื่อยๆ จนไม่สามารถชนะความดันในห้องความดันได้ ทำให้วาล์วความดันปิดอีกครั้ง

3 การไหลย้อน

น้ำจะไหลย้อนกลับมาทางท่อน้ำเข้า ทำความดันในปั๊มลดลงจนต่ำกว่าความดันบรรยากาศ อากาศบางส่วนไหลเข้ามาทาง วาล์วเติมอากาศเพื่อรอการบรรจุไปในห้องความดันในรอบการทำงานหน้า (การเติมอากาศเล็กน้อยเข้าไปในห้องความดัน ทำให้เราแน่ใจว่าอากาศจะไม่หมดไปกับน้ำที่อาจพาไปกับท่อส่งน้ำ) ความดันที่ลดลงทำให้วาล์วน้ำทิ้งเปิดอีกครั้ง (ด้วยน้ำหนักที่กด) เป็นอันครบรอบการทำงาน