ภูมิปัญญา

ขันหมากเบ็ง คือ กรวย หรือ ซวย ใบตองที่ประกอบขึ้นเป็นสี่เหลี่ยมสันฐานกลมและประดับด้วยดอกไม้ดอกไม้ใช้มักจะเป็นดอกไม้ขาวเช่น ดอกบานไม่รู้โรย ดอกรัก แต่ห้ามใช้ดอกสีขาวอย่างดอกจำปา และที่สำคัญไม่ควรใช้ดอกไม้แดง เพราะถ้าหากใช้ดอกไม้แดงจะเป็นเครื่องบูชาผีไทขันหมากเบ็งที่นิยมทำและใช้ในการประกอบพิธีกรรมทั้งทางพิธีพุทธและพิธีพราหมณ์จะมีอยู่ 2 ชนิด คือ

แบบ 5 ชั้น คือ ซ้อนทับกรวยใบตองและประดับดองไม้ขึ้นไป 5 ชั้น อันมีความหมายถึงขันธ์ทั้ง 5 หรือ ที่ทางพระพุทธศาสนาเรียกว่าเบญจขันธ์ ได้แก่

รูป คือ ส่วนประกอบฝ่ายรูปธรรมทั้งหมด อันได้แก่ร่างกายและพฤติกรรม สสารและพลังงานด้านวัตถุ

เวทนา คือ ความรู้สึก สุข ทุกข์ ซึ่งเกิดจากผัสสะทางประสาททั้ง 5 และใจ

สัญญา คือ ความกำหนดได้ หมายรู้ อันเป็นเหตุให้เกิดอารมณ์

สังขาร คือ คุณสมบัติต่าง ๆ ของจิต

วิญญาณ คือ การรับรู้ได้เห็น ได้ยิน ได้ฟัง ได้สัมผัส ได้กลิ่นได้รับรส ซึ่งทั้งหมดก็เป็นการรวบรวมขันธ์ทั้ง 5 และสำรวมเพื่อน้อมบูชาพระรัตนตรัย

แบบ 8 ชั้น คือ ซ้อนทับกรวยใบตองและประดับดอกไม้ขึ้นไป 8 ชั้นอันมีความหมายที่แสดงถึง ธาตุทั้ง 4 ที่รวมกันทั้ง 8 ชั้นเป็นร่างกายทั้ง 32 ประการซึ่งก็หมายถึงการนอบน้อมกายทั้งหมดเพื่อสักการะบูชา