แค๊บแค๊บ!!! ข้าวแคบ...แนบกั๊บไฟ
ข้าวแคบ เป็นอาหารว่างชนิดหนึ่ง ที่มีวิธีทำคล้ายข้าวเกรียบปากหม้อ แต่การทำข้าวแคบ เป็นการนำเอาแผ่นแป้งไปตากแดดให้แห้ง ทำให้สุกโดยปิ้งหรือทอด นิยมเก็บไว้รับประทานในงานเทศกาลสำคัญ เช่น ปีใหม่เมือง งานบวชลูกแก้ว งานปอยหลวง ปัจจุบันยังนิยมรับประทานกันอยู่ มีขายทั่วไปในท้องตลาดในภาคเหนือตอนบน
ต้นตำรับข้าวแคบ...
แม่จันสม สายก้อน อายุ 69 ปี อาศัยอยู่เลขที่ 87 บ้านป่าปี้ หมู่ที่ 17 ตำบลบ้านธิ อำเภอบ้านธิ จังหวัดลำพูน เป็นอีกหนึ่งคนในกลุ่มชนชาติพันธุ์ไทลื้อ เป็นผู้มีความรู้ความเชี่ยวชาญในด้านคหกรรมการทำข้าวแคบไทลื้อแบบโบราณโดยได้รับการถ่ายทอดความรู้มาจากบรรพบุรุษใช้วัตถุดิบจากธรรมชาติทั้งหมด
ของกิ๋น ถิ่นเฮา ยามเหงา ยามว่าง...แค๊บแค๊บ!!
“ข้าวแคบ” ที่เป็นอาหารพื้นบ้านของชาวไทลื้อ มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวคือ เป็นแผ่นแป้งบาง ๆ ที่ได้จากการบดข้าวเพื่อเอาน้ำแป้ง มาผสมงาดำ และเกลือ ราดแป้งที่ผสมแล้วละเลงบนเตาร้อน ลงบนผ้าสีขาวที่วางบนปากหม้อดินขณะที่มีไอน้ำเดือดเหมือนการทำข้าวเกรียบปากหม้อโดยแผ่นแป้งที่ได้มีลักษณะเป็นวงกลมเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 7-8 นิ้ว เมื่อแผ่นแป้งสุกแล้วนำไปตากแดดจะได้ “ข้าวแคบแห้ง”
แผ่นข้าวแคบนั้นมีรสชาติออกเค็มเค็ม มันมัน แผ่นเล็ก ๆ หากต้องการเพิ่มรสชาติให้กับแผ่นข้าวแคบ สามารถปรุงรสลงไปในน้ำแป้ง ก่อนที่จะทำเป็นแผ่นแป้ง นอกจากนี้การเติมสีสันต่าง ๆ ให้กับแผ่นแป้งก็สามารถทำได้เช่นเดียวกัน
กว่าจะเป็นข้าวแคบ...ของกินเล่น...คงคุณค่า...สู่ราคาที่คุ้มทุน
วิธีการทำแป้งข้าวแคบต้องใช้หม้อดินเผาที่มีเฉพาะส่วนบนไม่มีก้นวางลงบนกระทะใบบัวที่มีขนาดใหญ่กว่าในกระทะหล่อน้ำเอาไว้เหมือนการนึ่ง ส่วนที่ปากหม้อดินขึงผ้าขาวบางที่เจาะรูขนาด 1-2 นิ้ว ไว้สำหรับระบายไอน้ำ เมื่อน้ำเดือดพล่าน ไอน้ำจะพวยพุ่งออกมาตามรูที่เจาะไว้ จึงเริ่มลงมือละเลงน้ำแป้งลงบนผ้าขาวบาง โดยทำเป็นรูปวงกลม อาจจะโรยงาดำเพื่อเพิ่มกลิ่นหอมและตกแต่งให้สวยงาม ไม่ทำให้เกิดหยดน้ำลงบนแผ่นแป้ง ทิ้งไว้ราว 30 วินาที ในขั้นตอนนี้ต้องระวังไม่ให้แผ่นแป้งสุกเกินไป จากนั้นใช้ไม้ไผ่ปลายแหลมแซะแผ่นแป้งที่อยู่บนเตาขึ้นมาก่อนจะตวัดแผ่นแป้งขึ้นไปตากบนตับหญ้าคาที่นำมารอไว้ นำไปตากแดดหรือผึ่งลมให้แห้งสนิท แล้วจึงเก็บเรียงซ้อนเป็นตั้งนำออกไปขายได้
น้ำเปล่าสำหรับละเลง
ข้าวเหนียวท่อนใส่เครื่องบด
ผสมงาดำ ใส่เกลือเล็กน้อย
ละเลงบนเตาร้อนให้สุก
แซะแผ่นสุกวางบนแผ่นคา
ข้าวแคบสุกบนเตาร้อน
วิถีคนหน้าเตา
วางบนแผ่นคาให้เต็ม
นำไปตากแดด ผึ่งแดด
ตากแดดจนกว่าจะแห้ง
เก็บแผ่นข้าวแคบแห้ง
บรรจุสำหรับจำหน่าย
ช่องทางการค้า ราคาคุ้มทุน การจำหน่าย :
แผ่นแห้งราคา แผ่นละ 50 สตางค์ สำหรับแผ่นผึ่งสุก ราคาเริ่มต้น 6 แผ่น 10 บาท
ข้อมูลเนื้อหา โดย แม่สม สายก้อน
เรียบเรียงเนื้อหา โดย นางวิไลวรรณ อุ๋ยสกุล
ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย นางวิไลวรรณ อุ๋ยสกุล