ประเพณี การละเล่นผีตาโขน หรือ “ผีขน” ของชาวบ้านหลวงแจ้ซ้อนเป็นการสืบทอดวัฒนธรรมการละเล่นพื้นบ้านตั้งแต่บรรพบุรุษจนมาถึงลูกหลานยุคปัจจุบัน ถือเป็นอัตลักษณ์ที่โดดเด่นของชาวบ้านหลวงแจ้ซ้อน ต.แจ้ซ้อน อ.เมืองปาน จ.ลำปาง

การละเล่นพื้นบ้าน “ผีขน” มีการเล่นที่มีมานานกว่า 100 ปีโดยจะเล่นในงานประเพณีสรงน้ำพระธาตุวันศรีหลวงแจ้ซ้อน ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 (เหนือ) หรือประเพณีแปดเป็งของชาวเหนือ

ปัจจุบันการละเล่นพื้นบ้านผีขนเปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา โดยผู้เล่นอาจจะแต่งชุดผีขนออกจากบ้าน ซึ่งเป็นการเล่นเพื่อสร้างสีสันและความสนุกสนานเท่านั้น เมื่อเล่นเสร็จแล้วก็จะนำชุดกลับไปเก็บไว้ที่บ้าน เพื่อไว้ใช้ใหม่ในปีต่อไป และไม่ต้องอาบน้ำขมิ้น ส้มป่อยชำระร่างกายเพราะไม่ได้มีการอัญเชิญวิญญาณผีจากป่าช้ามาเข้าทรงร่างเหมือนเช่นอดีต...

ในอดีต “ผีขน” จะไม่สามารถเข้าไปในวัดได้ เพราะเป็นวิญญาณของภูตผีคนตาย แต่ปัจจุบันเป็นการละเล่นเพื่อสืบทอดประเพณีวัฒนธรรม และเป็นการละเล่นเพื่อสร้างสีสันในขบวนแห่ครัวตานเท่านั้น ผีขนจึงสามารถเข้าไปในวัดได้

ลุงผัด มักได้ ชาวบ้านหลวงแจ้ซ้อน ผู้ที่เคยสัมผัสกับการละเล่นผีขนมาตั้งแต่สมัยเด็กๆเผยว่า ในอดีตจำนวนผู้เล่นผีขนมีจำนวนเพียง 1 หรือ 2 คนเท่านั้น ไม่ได้มีจำนวนมากเหมือนปัจจุบัน โดยผู้เล่นจะเป็นผู้ใหญ่ที่มีอายุตั้งแต่ 20-30 ปี และต้องเป็นคนที่มีความกล้า ไม่เกรงกลัวภูตผีปีศาจ เพราะต้องเป็นร่างทรงของวิญญาณผีนั่นเอง... แต่ในปัจจุบันการเล่นอาจมีเงินหรือค่าตอบแทนทำให้เด็กหรือเยาวชนสนใจเข้าร่วมเล่นจำนวนมากขึ้น เพราะไม่มีเรื่องของวิญญาณภูตผีมาเกี่ยวข้องนั่นเอง....