“ผ้าทอฝ้ายสามสี” ของดีบ้านก้อทุ่ง

ดินย้อมผ้าที่วัดพระพุทธบาทผาหนาม ต.ป่าไผ่ อ.ลี้ จ.ลำพูน

แห่งเดียวในโลก ดินย้อมผ้าที่วัดพระพุทธบาทผาหนาม ต.ป่าไผ่ อ.ลี้ จ.ลำพูน ใช้ย้อมกันทั้งอำเภอ มีสีเฉพาะตัวไม่มีใครเหมือน เรียกว่า “ผ้าย้อมดินถิ่นครูบา” 

เป็นดินภายในวัดพระพุทธบาทผาหนาม ต.ป่าไผ่ อ.ลี้ จ.ลำพูน ชาวบ้านช่วยกันนำดินที่มีลักษณะเป็นผงจนถึงมีขนาดเท่าหัวนิ้วโป้ง สีน้ำตาลขุ่น นำไปแช่น้ำ บีบนวดดินละลายกลายเป็นเนื้อเดียวกับน้ำ จากนั้นกรองด้วยผ้าขาวบาง ก่อนนำไปต้มในกระทะ จนน้ำเริ่มเดือด นำผ้าฝ้าย ผ้าด้ายดิบที่ทอกันเอง มัดผ้าด้วยยางมัดถุงแกง มัดเป็นก้อน ๆ ลงไปต้มในกระทะที่ต้มน้ำผสมดินไว้ น้ำในบางหม้อ ชาวบ้านยังใส่แก่นไม้ฝางแช่ลงไปด้วย ทำให้สีดินเข้มข้นขึ้น ต้มได้สักพัก เอาผ้าขึ้นไปแช่ในน้ำเย็นที่ผสมดินภายในวัดพระพุทธบาทผาหนามอีกครั้ง ก่อนนำไปตากให้ผ้าแห้ง ได้ผ้าสีสันสวยงาม นำไปตัดเย็บเป็นเสื้อผ้า กระเป๋า ฯลฯ ชาวบ้านบอกว่า เคยนำดินที่อื่นมาย้อมผ้า สีที่ได้ก็ไม่เหมือนแบบนี้ แม้แต่ดินในวัดแห่งนี้ก็มีหลายสีหลายระดับความเข้มตามหน้าดิน 

นางอำพร วงค์ษา อายุ 45 ปี เล่าว่า ผ้าที่ชาวบ้านช่วยกันย้อม เป็นผ้าหนึ่งเดียวในโลกที่ย้อมด้วยดินจากวัดพระพุทธบาทผาหนาม ผ้าจะมีสีเฉพาะตัว เรียกว่า “ผ้าย้อมดินถิ่นครูบา”  

วัดพระพุทธบาทผาหนาม ต.ป่าไผ่ อ.ลี้ จ.ลำพูน 

กลุ่มทอผ้าบ้านปวงคำ ต.ลี้ อ.ลี้ จ.ลำพูน

สืบสาน ต่อยอด ‘จกโหล่งลี้’ ลายผ้าโบราณด้วยนวัตกรรม

“ผ้าจกโหล่งลี้” ผ้าทอโบราณลายจกของชุมชนโหล่งลี้ที่สืบเชื้อสายไทยญวน ด้วยเทคนิคการขึ้นลายแบบ “จก” และ “ยกผสมจก” สร้างลวดลายและสีสันที่เป็นอัตลักษณ์เฉพาะถิ่น เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ชาวลำพูนภาคภูมิใจ โดยมี กลุ่มทอผ้าบ้านปวงคำ ต.ลี้ อ.ลี้ จ.ลำพูน และเป็นศูนย์เรียนรู้หม่อนไหมผ้าจกโหล่งลี้ รับหน้าที่สืบสานสู่คนรุ่นหลังผ่านผลิตภัณฑ์ผ้าผืน เครื่องนุ่งห่ม และเครื่องใช้ในครัวเรือน

“ปัจจุบันผ้าซิ่นตีนจกมีหลงเหลือเพียงไม่กี่แห่งในประเทศ ซึ่งผ้าจกโหล่งลี้พบได้ที่นี่ที่เดียว เป็นลายที่มีอัตลักษณ์เฉพาะถิ่น ปู่ย่าตายายสร้างสรรค์ลวดลายจากจินตนาการไม่มีแบบหรือแม่พิมพ์ การขึ้นลายใช้ทักษะและประสบการณ์เฉพาะของผู้ทอ” สุนี ทองสัมฤทธิ์ ข้าราชการครูเกษียณผู้รับบทบาทรองประธานกลุ่มฯ บอกเล่าถึงการสืบค้นลายผ้าจกโบราณประจำถิ่น ซึ่งกลุ่มฯ ได้ร่วมกับมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เทศบาลตำบลลี้ และองค์การบริหารส่วนจังหวัดลำพูน รวบรวมและจัดเก็บไว้ที่ศูนย์เรียนรู้ฯ พร้อมกับแกะลายการทอให้คนรุ่นใหม่ได้เรียนรู้

กลุ่มผ้าทอบ้านปวงคำ หมู่ที่ 9 ต.ลี้ อ.ลี้ จ.ลำพูน โทร 094 6251551 

หัตถกรรมผ้าฝ้ายทอยกดอกบ้านบวก

กลุ่มหัตถกรรมผ้าฝ้ายทอยกดอกบ้านบวก

สืบสานภูมิปัญญาการทอผ้าฝ้าย จากแหล่งฝ้าย ตำบลดงดำ โดยใช้ฝีมือ แรงงาน เป็นคนในชุมชน ถ่ายทอดภูมิปัญญาจากรุ่นสู่รุ่น ทำให้คนในชุมชนมีความผูกพันกัน มีความสามัคคีกัน ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน ส่งเสริมการสืบสานภูมิปัญญาพื้นบ้าน ลวดลายคิดค้นโดยปราชญ์ชุมชน และพัฒนาให้มีคุณค่า เพิ่มมูลค่าทางการตลาด เป็นแหล่งรายได้ให้แก่คนในชุมชน

 นางสุกันทา ด้วงอ้าย ที่อยู่ : บ้านเลขที่ 95/1 หมู่ 3 ตำบลดงดำ อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน

เบอร์ติดต่อ : 0860808578 ,0987593309

เนื้อหาโดย เว็บไซต์ปักหมุดเมืองไทย  https://pantip.com/topic/38425972
เรียบเรียงเนื้อหาโดย  นายสุภาพ  แสนเมือง
ภาพถ่าย/ภาพประกอบ  เว็บไซต์ปักหมุดเมืองไทย