กัณฑ์ที่ 1 "ทศพร" ก่อนจุติลงมาเป็นพระราชมารดาของพระเวสสันดรภาคสวรรค์ เมื่อพระนางผุสดีสิ้นบุญ ท้าวสักกะเทวราชสวามี พาไปประทับยังสวนนันทวันในเทวโลกพร้อมกับให้พร 10 ประการ

กัณฑ์ที่ 2 "หิมพานต์" เป็นกัณฑ์ที่ว่าด้วย เมื่อพระนางเทพผุสดีจุติลงมาเป็นพระราชธิดาของพระเจ้ามัททราช ครั้นเจริญพระชนม์ได้ 16 พรรษา ได้อภิเษกสมรสกับพระเจ้ากรุงสญชัย ต่อมาได้ประสูติพระโอรสชื่อ พระเวสสันดร วันประสูติได้มีนางช้างฉัททันต์ตกลูกเป็นช้างเผือกสีขาวบริสุทธิ์ จึงได้นำมาไว้ในโรงช้างต้นคู่พระบารมีให้นามว่า "ปัจจัยนาค"ต่อมาเมื่อพระเวสสันดรเจริญพระชนม์ชีพ 16 พรรษา พระราชบิดาได้ยกราชสมบัติและทรงอภิเษกสมรสกับพระนางมัทรี มีพระโอรส 1 องค์นาม ชาลี และพระธิดา 1 องค์ชื่อ กัณหาพระองค์ได้สร้างโรงทานขึ้น เพื่อบริจาคทานแก่ผู้เข็ญใจ พระนามของพระเวสสันดรในเรื่องของทานบริจาคระบือไกล จนถึงพระเจ้ากาลิงคะได้สดับ ก็มาขอพระราชทานช้าง "ปัจจัยนาค" ได้ทรงพระราชทานแก่พระเจ้ากาลิงคะตามที่กราบบังคมทูลขอชาวกรุงสญชัย พากันขับไล่พระเวสสันดรออกนอกพระนครนับแต่นั้น

กัณฑ์ที่ 3 "ทานกันณฑ์" พระเวสสันดรทรงแจกมหาสัตสตกทาน คือ การแจกทานครั้งยิ่งใหญ่ ก่อนที่พระเวสสันดรพร้อมด้วยพระนางมัทรี ชาลี และกัณหา ออกจากพระนคร การบริจาคทานครั้งยิ่งใหญ่นี้ประกอบด้วย ช้าง ม้า โคนม นารี ทาสี ทาสาสรรพวัตถาภรณ์ต่างๆ รวมทั้งสุราบานอย่างละ 700

กัณฑ์ที่ 4 "วนประเวศ" กล่าวถึงการเดินดงสู่เขาวงกตของสี่กษัตริย์ เมื่อถึงนครเจตราชได้ทรงประทับพักหน้าศาลาพระนคร กษัตริย์ผู้ครองนครเจตราชทราบข่าว ได้เสด็จมาทูลเสด็จครองเมือง แต่พระเวสสันดรทรงปฏิเสธครั้นเดินทางถึงเขาวงกตก็ได้พบศาลาอาศรม ซึ่งท้าววิษณุกรรมได้เนรมิตขึ้นตามพระบัญชาของท้าวสักกะเทวราช และกษัตริย์ทั้งสี่ได้ทรงผนวชเป็นฤาษีพำนักในอาศรมนั้น

กัณฑ์ที่ 5 "ชูชก" ในแคว้นกาลิงคะนั้น ยังมีพราหมณ์แก่คนหนึ่งชื่อว่าชูชก มีอาชีพเป็นขอทาน ครั้นได้เงินมาก็นำไปฝากไว้กับพราหมณ์ผัวเมียคู่หนึ่ง ครั้นมาทวงคืนไม่มีเงินคืนให้จึงยกนางอมิตดาให้เป็นภรรยา

นางอมิตดาทำหน้าที่ของภรรยาอย่างสมบูรณ์ จนเป็นขี้ปากชายทั้งหลายว่ากล่าวกับภรรยาของตนให้ดูนางอมิตดาเป็นเยี่ยงอย่าง บรรดาเมียทั้งหลายจึงพากันทุบตีนางอมิตดาชูชกจึงไปเฝ้าพระเวสสันดรที่เขาวงกต เพื่อทูลขอพระโอรสและพระธิดามาเป็นทาส

กัณฑ์ที่ 6 "จุลพน" เมื่อชูชกเดินทางมาถึงเขาวงกต ได้รับการขัดขวางจากพรานเจตบุตรผู้รักษาประตูป่า ชูชกได้ชูกลัดพริกขิงแก่พรานและอ้างว่าเป็นพระราชสาส์นของพระเจ้ากรุงสญชัย พรานจึงพาไปที่อาศรมฤาษี

กัณฑ์ที่ 7 "มหาพน" เมื่อชูชกมาถึงอาศรมฤาษี ได้พบกับอจุตฤาษี ได้ใช้คารมหลอกล่อจนอจุตฤาษีหลงเชื่อ ยินยอมให้ชูชกพักแรมที่อาศรม 1 คืน ก่อนจะชี้ทางไปยังอาศรมของพระเวสสันดร

กัณฑ์ที่ 8 "กัณฑ์กุมาร" คืนนั้นพระนางมัทรีฝันร้าย เช้าขึ้นมาก็ออกป่าหาอาหารชูชกมาถึงเช้าเฝ้าทูลขอสองกุมาร สองกุมารหลบหนีลงไปซ่อนตัวอยู่ในสระบัวพระเวสสันดรลงเสด็จติดตาม และมอบสองกุมารให้กับชูชก

กัณฑ์ที่ 9 "กัณฑ์มัทรี" ถึงเวลาเย็นพระนางมัทรีกลับจากป่า มีเทวดาแปลงกายเป็นเสือนอนขวางทางจนตกเวลาค่ำเดินทางถึงอาศรม พระเวสสันดรกล่าวหาว่านางนอกใจ พระนางมัทรีเดินตามหาลูกทั้งสองจนเหนื่อยอ่อน กลับมาสิ้นสติต่อเบื้องพระพักตร ทรงตกพระทัยจนลืมว่าเป็นดาบส ตรงเข้าอุ้มพระนางมัทรีและทรงกันแสงเมื่อพระนางมัทรีฟื้นก็ทราบความจริงทุกอย่าง จึงทรงอนุโมทนา

กัณฑ์ที่ 10 "สักกบรรพ" ท้าวสักกะเทวราชแปลงเป็นพราหมณ์ เข้ามาทูลขอพระนางมัทรีพระเวสสันดรก็พระราชทานให้ เพื่อเป็นการร่วมทานบารมีให้สำเร็จ พระนางมัทรีก็ทรงอนุโมทนา เป็นเหตุให้เกิดแผ่นดินไหวสะท้านจนท้าวสักกะในร่างพราหมณ์ยังมิยอมรับพระนางมัทรีไป พร้อมกับตรัสบอกความจริงแก่พระเวสสันดร และถวายพระนางมัทรีคืนพร้อมกับถวายพระพร 8 ประการ

กัณฑ์ที่ 11 "มหาราช" กล่าวถึงชูชกพาสองกุมารมาถึงป่าใหญ่ ผูกสองกุมารไว้โคนไม้ส่วนตนเองขึ้นไปนอนบนต้นไม้ เหล่าเทวดาแปลงร่างลงมาปกป้องสองกุมารชูชกพาสองกุมารเดินทางถึงกรุงสิพี พระเจ้ากรุงสิพีได้นิมิตฝันที่ดีมาก ครั้นได้ทอดพระเนตรเห็นสองกุมาร และทรงทราบความจริงจึงได้ทรงพระราชทานค่าไถ่

ต่อมาชูชกก็สิ้นชีพเพราะเดโชธาตุไม่ย่อย ชาลีได้ทูลขอให้ไปรับพระบิดาพระมารดานิวัตสู่พระนคร ขณะเดียวกัน พระเจ้ากาลิงคะก็ได้คืนช้างปัจจัยนาคแก่นครสิพีด้วย

กัณฑ์ที่ 12 "ฉกษัตริย์" พระเจ้ากรุงสญชัยเดินทางถึงเขาวงกต พร้อมด้วยกำลังทหารและเสียงโห่ร้อง ทำให้พระเวสสันดรคิดว่าเป็นข้าศึกก็แอบดูกับพระนางมัทรีอยู่บนยอดเขา พระนางมัทรีเห็นเป็นพระราชบิดาก็ทูลพระเวสสันดรทรงทราบหกกษัตริย์ทรงกันแสงเมื่อพบพระพักตรกันอีกครั้งหนึ่ง ป่าใหญ่ทั้งป่าก็ครืนครืน

ด้วยฝน

กัณฑ์ที่ 13 "นครกัณฑ์" เมื่อพระเจ้ากรุงสญชัยตรัสสารภาพผิด พระเวสสันก็ทรงออกผนวชพร้อมด้วยพระนางมัทรี เสด็จกลับสิพีนคร ท้าวโกสีห์ทรงบันดาลให้มีฝนแก้ว 7 ประการ ตกลงมาท่วมเมืองสิพีสูงถึงหน้าแข้ง พระเวสสันดรประกาศให้ประชาชนมาขนของเอาไปตามความปรารถนา ที่เหลือก็ขนเข้าพระคลังหลวง และทรงขึ้นครองสิพีนครด้วยความร่มเย็น

เทศน์มหาชาติกัณฑ์ว่าด้วยสองกุมารถูกชูชกขอไปเป็นทาส และกัณฑ์ที่พระนางมัทรี

ตามหาสองกุมารนั้น เป็นเรื่องราวที่กินใจประกอบกับท่วงทำนองในการเทศน์ ชวน

ให้เศร้าโศกจนผู้สดับหลายรายถึงกับน้ำตาไหล