วัฒนธรรม

     หนึ่งในประเพณีมอญที่น่าสนใจและยังคงได้รับการสืบสานมาจนปัจจุบันคือ “ประเพณีแห่หงส์ – ธงตะขาบ” ที่ถือปฏิบัติกันในช่วงเทศกาลสงกรานต์ โดยเป็นการนำธงตะขาบที่วิจิตรงดงามไปแขวนไว้ที่ด้านหลังของเสาหงส์หน้าเจดียสถานอันเป็นสัญลักษณ์ของวัดมอญ เพื่อแสดงให้ผู้คนทราบว่าบริเวณนั้นเป็นวัดหรือปูชนียสถาน ทั้งยังเป็นการถวายพุทธบูชาด้วยเช่นกัน 

ตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ชนชาติมอญได้อพยพเข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารของพระมหากษัตริย์ไทยอยู่เป็นระยะ ได้รับพระมหากรุณาธิคุณให้ตั้งรกรากและประกอบสัมมาชีพเป็นอย่างดี กระทั่งในสมัยรัชกาลที่ 2 ของกรุงรัตนโกสินทร์ มีการเกณฑ์แรงงานชาวมอญให้ไปช่วยสร้างป้อมปราการที่นครเขื่อนขัณฑ์ รวมทั้งการขุดคลองลัดหลวง เพื่อร่นระยะทางระหว่างพระนครกับปากน้ำ บริเวณนี้จึงเป็นชุมชนใหญ่ของชาวมอญที่มาพร้อมศาสนา ความเชื่อ ศิลปะ วัฒนธรรม และประเพณีประจำชาติไปโดยปริยาย 

            มีตำนานเล่าว่า ณ ดอยสิงคุตต์ เมืองย่างกุ้ง มีตะขาบยักษ์ตัวหนึ่งอาศัยอยู่และชอบจับช้างมากินเป็นอาหาร จนซากช้างกองสุมเต็มไปหมด วันหนึ่ง มีพ่อค้าจากต่างแดนผ่านมาพบซากช้างนี้ จึงอาศัยจังหวะที่ตะขาบยักษ์ออกไปหากิน คัดเลือกและขนงาช้างลงเรือสำเภาของตนไป เมื่อตะขาบยักษ์กลับมาเห็นก็โกรธมาก จึงไล่ตามพ่อค้านั้นลงไปในทะเล แต่กลับต้องพบกับปูยักษ์เจ้าทะเลขนาดมหึมา เจ้าตะขาบยักษ์สู้ไม่ได้จึงถูกปูยักษ์จับกินเป็นอาหาร ต่อมาในสมัยพุทธกาล ตปุสสะและภัลลิกะ พ่อค้าจากอุกกลชนบท ได้พบกับพระพุทธเจ้าและได้แสดงตนเป็นอุบาสก พระพุทธเจ้าจึงประธานพระเกศาธาตุให้ทั้งสองคน ครั้นเมื่อกลับมาถึงบ้านเมืองของตนแล้ว ก็ได้เสาะหาสถานที่ก่อสร้างเจดีย์บรรจุเกศาธาตุ จนมาสรุปที่ดอยสิงคุตต์ของตะขาบยักษ์ ส่วนเจดีย์นี้ ปัจจุบันก็คือเจดีย์ชเวดากอง และการแขวนธงตะขาบก็เพื่อระลึกถึงตะขาบยักษ์เจ้าถิ่นและบูชาปูชนียสถานด้วยนั่นเอง