จากกิจกรรมที่ 2.2 นักเรียนได้ตัดสินใจเลือกปัญหาที่ต้องการแก้ไขแล้ว ต่อไปจะเป็นการกำหนดขอบเขตของปัญหา ซึ่งมีหลายวิธีการที่จะช่วยให้เรากำหนดขอบเขตของปัญหาได้ง่ายขึ้น เช่น เทคนิคการวิเคราะห์ด้วยผังก้างปลา (Fishbone Diagram) และวิธีการที่นักเรียนคุ้นเคยอย่าง เทคนิคการตั้งคำถาม 5W1H

จากตัวอย่างสถานการณ์และปัญหา ในกิจกรรมที่ 2.2 (และในหนังสือเรียน) หากเรามาวิเคราะห์ด้วย 5W1H ได้ดังนี้
– What ทำอะไร คือ สิ่งที่เราต้องรู้ว่า เราจะทำอะไร แต่ละคนทำอะไรบ้าง –> ต้องเก็บรักษามะม่วงหลังการเก็บเกี่ยวไม่ให้สุกและไม่บอบช้ำก่อนถึงมือผู้บริโภค

– Who ใคร คือ สิ่งที่เราต้องรู้ว่า ใครรับผิดชอบ ใครเกี่ยวข้อง ใครได้รับผลกระทบ ในเรื่องนั้นมีใครบ้าง –> เกษตรกร ผู้ขนส่ง ผู้ค้าปลีก ผู้บริโภค

– When เมื่อไหร่ คือ สิ่งที่เราต้องรู้ว่า ระยะเวลาที่จะทำจนถึงสิ้นสุด เหตุการณ์หรือสิ่งที่ทำนั้นทำเมื่อใด –> ทางอากาศ 1 วัน ทางเรือ 7-25 วัน

– Where ที่ไหน คือ สิ่งที่เราต้องรู้ว่า สถานที่ที่เราจะทำว่าจะทำที่ไหน เหตุการณ์หรือสิ่งที่ทำนั้นอยู่ที่ไหน –> ตลอดเส้นทางการขนส่งทั้งในและต่างประเทศ

– Why ทำไม คือ สิ่งที่เราต้องรู้ว่า สิ่งที่เราจะทำนั้น ทำด้วยเหตุผลใด เหตุใดจึงได้ทำสิ่งนั้น หรือเกิดเหตุการณ์นั้นๆ –> มะม่วงผลิตเอทิลีนปริมาณสูง มีการหายใจสูงขึ้น ทำให้มะม่วงสุกเร็วขึ้น ถ้าสภาพแวดล้อมไม่ถ่ายเทก็จะยิ่งมีผลทำให้สุกมากขึ้น

– How อย่างไร คือ สิ่งที่เราต้องรู้ว่า เราจะสามารถทำทุกอย่างให้บรรลุผลได้อย่างไร เหตุการณ์หรือสิ่งที่ทำนั้นทำอย่างไรบ้าง –> ต้องชะลอการสุกของมะม่วงที่เกิดจากแก๊สเอทิลีน ในช่วงเก็บรักษาและขนส่งเป็นเวลาอย่างน้อย 25 วัน

กรอบแนวคิดและขอบเขตของปัญหาจากตัวอย่างสถานการณ์ ในหนังสือเรียน คือ “ต้องการชะลอการสุกของผลมะม่วงที่เกิดจากแก๊สเอทิลีน ในช่วงเก็บรักษาและ ขนส่งเป็นเวลาอย่างน้อย 25 วัน”

จากกิจกรรมที่ 2.1 – 2.3 ที่ผ่านมา นักเรียนได้ปัญหาที่สนใจ และ กำหนดขอบเขตของปัญหาในการทำโครงงานแล้ว ขั้นตอนต่อไปควรมีการสืบค้นข้อมูลที่เกี่ยวข้อง เพื่อใช้เป็นแนวทางในการดำเนินงาน โดยอาจจะตั้งคำถามเกี่ยวกับสิ่งที่จำเป็นต้องรู้ก่อนการทำโครงงานของนักเรียน ดังตัวอย่างประเด็นในการสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับการแก้ปัญหา “ไม่ต้องการให้มะม่วงน้ำดอกไม้เกิดการสุกระหว่างการเก็บรักษาและขนส่ง” เช่น
ข้อมูลเกี่ยวกับมะม่วงน้ำดอกไม้ เช่น อายุการเก็บเกี่ยว ขนาดและน้ำหนักของผลมะม่วง

* ปัจจัยที่ทำให้เกิดการผลิตเอทิลีนของผลมะม่วง
* วิธีการชะลอการสุกของผลมะม่วงหลังการเก็บเกี่ยวที่เกี่ยวข้องกับเอทิลีน
* บรรจุภัณฑ์และสถานที่ในการเก็บรักษาผลมะม่วง
* ระยะเวลาในการเก็บรักษาและขนส่ง

เมื่อได้ข้อมูลตามประเด็นที่ต้องการเรียบร้อยแล้ว ควรสรุปข้อมูลเพื่อเป็นแนวทางการแก้ปัญหา โดยแนวทางหนึ่งในการสรุปข้อมูลได้เป็นอย่างดีคือ การสรุปโดยการเขียนเป็น ผังกราฟิก

ผังกราฟิกแสดงความเชื่อมโยงของข้อมูลเกี่ยวกับปัญหามะม่วงน้ำดอกไม้เกิดการสุกระหว่างการเก็บรักษา

(ภาพจากหนังสือเรียนการออกแบบและเทคโนโลยี ม.5 สสวท.)

เมื่อรวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับปัญหาแล้ว ก็จะพบแนวทางแก้ปัญหาที่หลากหลาย จึงต้องพิจารณาถึงข้อดี ข้อจำกัด และความเป็นไปได้ เพื่อนำไปตัดสินใจเลือกแนวทางการแก้ปัญหาต่อไป

ตัวอย่างการสร้างภาพกราฟิกโครงงาน

กลับหน้าหลัก