จากตารางทั้ง 2 จะเห็นว่า ตารางรายชื่อนักเรียนไม่มีหมายเลขประจำตัวซ้ำกัน ตารางคะแนนก็จะเป็นคะแนนของแต่ละคนที่ไม่ซ้ำกัน โดยทั้ง 2 ตารางมีเลขประจำตัวนักเรียนทั้งคู่ซึ่งเลขประจำตัวทำให้ตารางทั้ง 2 มีความสัมพันธ์กัน

       แต่การอธิบายด้วยตารางมีความยุ่งยากมาก ทั้งนี้เพราะข้อมูลที่อยู่ในตารางนั้นมีจำนวนมาก ดังนั้นการใช้เอนทิตี้และแอททริบิวต์ช่วยอธิบายจึงเป็นทางออกที่ดีกว่า

และเรายังสามารถใช้เพียงเอนทิตี้ในการอธิบายเรื่องความสัมพันธ์ได้ด้วย โดยในการใช้เฉพาะเอนทิตี้ในการอธิบายเรื่องความสัมพันธ์นั้นจะต้องใส่หมายเลขบอกถึงความสัมพันธ์เอาไว้แบบในรูปตัวอย่างด้วย 

สำหรับสาเหตุที่ความสัมพันธ์แบบนี้เป็นแบบ 1 ต่อ 1 ก็เพราะหมายเลขประจําตัวนักเรียนของแต่ละตารางมีการจับคู่กันเป็นแบบ 1 ต่อ 1 คือนักเรียนหนึ่งคนก็ต้องสอบได้เพียงคะแนนเดียว คือได้ 80 คะแนน หรือ 70 คะแนน ไม่มีทางที่นักเรียนคนเดียวกันจะสอบเลขได้ 70 คะแนน และ 80 คะแนนในเวลาเดียวกัน

1.2 ความสัมพันธ์แบบ 1 ต่อ N

คําจํากัดความของความสัมพันธ์แบบนี้คือ ข้อมูล 1 เรคอร์ดจากตารางหนึ่งสามารถสัมพันธ์กับข้อมูลในอีกตารางหนึ่งตั้งแต่ 1 เรคอร์ดขึ้นไป

ตัวอย่างที่เป็นรูปธรรมเห็นกันได้ง่ายคือ รถโดยสารประจำทาง 1 คัน สามารถรับผู้โดยสารได้หลายคนหรือจะแค่คนเดียวก็รับได้ ในขณะที่คน 1 คนสามารถขึ้นรถโดยสารประจำทางได้ แค่คันเดียวเท่านั้น

ตัวอย่างที่เป็นรูปแบบของฐานข้อมูลได้แก่เรื่องผู้เข้าสอบและสนามสอบ ที่ผู้เข้าสอบจะสามารถเข้าห้องสอบได้เพียง 1 ห้องในช่วงเวลาเดียวกัน แต่ห้องสอบ 1 ห้องจะมีผู้เข้าสอบ พร้อมกันได้หลายคน

เราสามารถอธิบายได้ด้วยตารางดังต่อไปนี้

จะเห็นว่าห้องสอบ 1 ห้องมีนักเรียนผู้เข้าสอบได้หลายคน แต่นักเรียน 1 คน เข้าสอบได้แค่ 1 ห้อง ซึ่งสามารถอธิบายในรูปแบบของตารางได้ดังนี้

1.3 ความสัมพันธ์แบบ M ต่อ N

ความสัมพันธ์แบบนี้เป็นความสัมพันธ์ที่พบเจอได้บ่อยที่สุด และเป็นความสัมพันธ์ที่จัดการได้ยากที่สุด ด้วย ทั้งนี้เพราะข้อมูล 1 เรคอร์ดต่างก็สัมพันธ์กับข้อมูลหลายๆ เรคอร์ดของอีกตาราง ซึ่งอธิบายได้ด้วยตารางดังต่อไปนี้ ซึ่งเป็นตารางข้อมูลของร้านค้าส่งสินค้าเครื่องเขียน

เนื่องจากสินค้าแต่ละรายการสามารถถูกซื้อได้โดยลูกค้ารายใดก็ได้ และลูกค้าแต่ละรายก็สามารถสั่งซื้อสินค้าได้หลายรายการ เราสามารถอธิบายความสัมพันธ์โดยรูปภาพดังนี้

ถึงแม้การใช้รูปภาพในการอธิบายจะทำให้เข้าใจได้ง่าย แต่ในแง่ของระบบฐานข้อมูล เราต้องใช้รูปแบบของเอ็นทิตี้กับแอตตริบิวต์อธิบายดังนี้

สุดท้ายอธิบายในรูปแบบของเอ็นทิตี้ เราจะได้ความสัมพันธ์แบบ M ต่อ N แบบนี้

เนื่องจากความสัมพันธ์แบบ M ต่อ N เป็นความสัมพันธ์ที่ยุ่งยากต่อการจัดการ ดังนั้นจึงจำเป็นต้องลดความยุ่งยากลงด้วยการเพิ่มเอ็นทิตี้เข้าไประหว่างความสัมพันธ์นี้

ในกรณีร้านค้าส่ง เราสามารถใช้ใบสั่งซื้อสินค้าจากลูกค้าเป็นตัวช่วยลดความยุ่งยากในการจัดการความสัมพันธ์ได้โดยใบสั่งซื้อสินค้าจะทำหน้าที่เป็นตัวประสานระหว่างความสัมพันธ์ของทั้งคู่ คือลูกค้า 1 รายสามารถสั่งสินค้าได้หลายอย่าง และจะใช้ใบสั่งซื้อสินค้ากี่ใบก็ได้และในใบสั่งซื้อสินค้า 1 ใบจะใส่รายชื่อสินค้าที่สั่งซื้อได้หลายรายการ

ตอนนี้เราก็จะได้ความสัมพันธ์แบบ 1 : N จำนวน 2 ความสัมพันธ์ โดยเราสามารถจับแยกได้ดังนี้

2. คีย์(Key)

2.1 Primary key

คีย์หรือฟิลด์นี้มีชื่อเป็นภาษาไทยว่า “คีย์หลัก”  คือคอลัมน์ (หรือกลุ่มของคอลัมน์) ในตารางฐานข้อมูลที่มีคุณสมบัติพิเศษในการ ระบุแถว (record) แต่ละแถวในตารางได้อย่าง เฉพาะเจาะจงและไม่ซ้ำกัน โดยค่าของ Primary Key จะต้อง ไม่เป็นค่าว่าง (NOT NULL) และ ไม่ซ้ำกัน (Unique) 

       คุณสมบัติของ Primary Key:

1. ต้องไม่ซ้ำกัน (Unique)

2. ต้องไม่เป็นค่าว่าง (NOT NULL)

3. แต่ละตารางจะมีได้เพียง 1 Primary Key เท่านั้น

ในตาราง 

• คอลัมน์ student_id คือ Primary Key 

• เพราะค่าของมัน ไม่ซ้ำกัน ไม่เป็นค่าว่าง

• ระบุตัวตนของนักเรียนแต่ละคนได้อย่างเฉพาะเจาะจง

2.2 Candidate key

ข้อมูลบางประเภทจะมีฟิลด์ให้เลือกใช้เป็น Primary key ได้มากกว่า 1 ฟิลด์ ถ้าจะเลือกทั้ง 2 ฟิลด์เป็น Primary key ก็จะเกินความจําเป็น เพราะถ้ามี Primary key มากเกินไปก็จะสร้างความสับสนให้กับเราได้ในภายหลัง ซึ่งฟิลด์ที่ 2 ที่มีสิทธิ์เป็น Primary key ได้นี้มีชื่อว่า Candidate key ที่แปลว่า คู่แข่ง โดยคีย์นี้สามารถนำมาใช้เป็น Primary key ได้เช่นกัน

จะเห็นว่าทั้งฟิลด์หมายเลขประจําตัวประชาชนและรหัสประจําตัวนักศึกษา ไม่มีทางที่จะมีข้อมูลซ้ำกันได้ เราสามารถเลือกใช้ฟิลด์ใดเป็น Primary key ก็ได้ แต่เนื่องจากเป็นข้อมูลของสถาบันการศึกษาที่ใช้อยู่ภายใน ดังนั้นจึงควรเลือกรหัสประจําตัวนักศึกษาเป็น Primary key แล้วปล่อยให้เลขประจําตัวประชาชนเป็น Candidate key

• Candidate Key 1: StudentID — เพราะ StudentID แต่ละคนไม่ซ้ำกัน และถ้าเอา StudentID ออกตารางจะไม่สามารถระบุคนแต่ละคนได้อย่างแน่นอน

• Candidate Key 2: Email — เพราะแต่ละ Email ก็ไม่ซ้ำกันและใช้ระบุแถวได้เช่นกัน

• Candidate Key 3: อาจจะเป็น PhoneNumber ถ้าไม่มีหมายเลขโทรศัพท์ซ้ำกัน

แต่ Name ไม่ใช่ Candidate Key เพราะชื่อคนอาจซ้ำกันได้ (เช่น มีคนชื่อ "John Smith" หลายคน)

2.3 Compound key

(บางครั้งก็เรียกว่า Composite Key) คือ กุญแจที่ประกอบด้วยแอตทริบิวต์(ฟิลด์) มากกว่าหนึ่งตัวรวมกัน เพื่อใช้ระบุแถวข้อมูลในตารางฐานข้อมูลอย่างเฉพาะเจาะจง ไม่สามารถกําหนดให้แอตทริบิวต์ใดเพียงแอตทริบิวต์เดียวเป็น Primary key ได้

การใช้ StudentID อย่างเดียว ไม่สามารถระบุแถวได้เพราะนักศึกษา 1001 ลงเรียนหลายวิชา 

หากใช้ CourseID อย่างเดียวไม่ unique เพราะหลายคนเรียนวิชาเดียวกัน

หรือใช้ Semester อย่างเดียวไม่ unique เช่นกัน

ดังนั้น เราต้องใช้ StudentID + CourseID + Semester รวมกันเป็น Compound Key เพื่อระบุแถวข้อมูลการลงทะเบียนเรียนของนักศึกษาแต่ละคนในแต่ละวิชาและภาคการศึกษาอย่างไม่ซ้ำกัน

สรุป:

• Compound Key = คีย์ที่มีมากกว่า 1 แอตทริบิวต์รวมกัน

• ใช้เมื่อแอตทริบิวต์ตัวเดียวไม่สามารถระบุข้อมูลเฉพาะแถวได้

• ช่วยทำให้แต่ละแถวในตารางมีความ unique ชัดเจน

2.4 Foreign key

คีย์ชนิดนี้เป็นฟิลด์ที่มีอยู่ใน 2 ตาราง คือในตารางหนึ่งจะทำหน้าที่เป็น Primary key แบบเดี่ยวๆ ส่วนในอีกตารางถ้าไม่ได้เป็นฟิลด์ร่วมใน Compound key ก็จะเป็น Non key จึงเป็นฟิลด์ที่มีข้อมูลซ้ำได้

หน้าที่ของ Foreign key คือทำหน้าที่เชื่อมความสัมพันธ์ระหว่างตาราง 2 ตาราง

ตัวอย่างของตารางนี้ก็ได้แก่ ตาราง Student Details และตาราง Student Marks ดังนี้