ตัวแปรในภาษา Python เป็นองค์ประกอบพื้นฐานที่ใช้ในการเก็บข้อมูลและค่าต่าง ๆ เพื่อให้โปรแกรมสามารถใช้งานและจัดการข้อมูลเหล่านั้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ การใช้ตัวแปรอย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพเป็นสิ่งสำคัญที่นักพัฒนาโปรแกรมทุกคนต้องเข้าใจ

การสร้างตัวแปร

ในการสร้างตัวแปรใน Python ไม่จำเป็นต้องประกาศชนิดของตัวแปรล่วงหน้า สามารถกำหนดค่าให้กับตัวแปรโดยใช้เครื่องหมาย = ได้ทันที ตัวอย่างเช่น:

x = 10

name = "Alice"

height = 5.9

is_student = True

ในตัวอย่างนี้:

• x เป็นตัวแปรที่เก็บค่าเลขจำนวนเต็ม (integer)

• name เป็นตัวแปรที่เก็บข้อความ (string)

• height เป็นตัวแปรที่เก็บเลขทศนิยม (float)

• is_student เป็นตัวแปรที่เก็บค่าความจริง (boolean)

การตั้งชื่อตัวแปรในภาษา Python มีกฎและแนวทางที่ควรปฏิบัติเพื่อให้โค้ดของเราชัดเจน อ่านง่าย และไม่เกิดความสับสน กฎการตั้งชื่อตัวแปรใน Python มีดังนี้:

1. ตัวอักษรเริ่มต้นและองค์ประกอบ

• ชื่อตัวแปรต้องขึ้นต้นด้วยตัวอักษร (a-z, A-Z) หรือเครื่องหมายขีดล่าง (_)

• ชื่อตัวแปรสามารถประกอบด้วยตัวอักษร (a-z, A-Z), ตัวเลข (0-9), และเครื่องหมายขีดล่าง (_)

• ชื่อตัวแปรต้องไม่สามารถขึ้นต้นด้วยตัวเลข

age = 25

_name = "John"

total_price = 99.99

2nd_place = "second"  # ไม่สามารถขึ้นต้นด้วยตัวเลข

first-name = "John"   # ไม่สามารถใช้เครื่องหมายขีดกลาง

2. การใช้คำสงวน (Keywords)

• ห้ามใช้คำสงวน (keywords) ของ Python เป็นชื่อตัวแปร คำสงวนเหล่านี้มีการใช้งานใน Python อยู่แล้ว เช่น if, for, while, return, class, try, except เป็นต้น

if = 10  # ใช้คำสงวน 'if' เป็นชื่อตัวแปรไม่ได้

class = "Python"  # ใช้คำสงวน 'class' เป็นชื่อตัวแปรไม่ได้

3. การตั้งชื่อให้มีความหมาย

• ตั้งชื่อตัวแปรให้มีความหมาย และสื่อถึงค่าหรือข้อมูลที่เก็บอยู่ในตัวแปรนั้น เพื่อให้อ่านและเข้าใจง่าย

number_of_students = 30

average_score = 85.5

is_logged_in = True

x = 30

y = 85.5

z = True

4. การใช้ตัวอักษรตัวใหญ่และตัวเล็ก

• Python แยกแยะตัวพิมพ์ใหญ่และตัวพิมพ์เล็ก (case-sensitive) ดังนั้น age, Age, และ AGE จะเป็นตัวแปรที่แตกต่างกัน

age = 25

Age = 30

AGE = 35

5. การใช้สไตล์การตั้งชื่อ (Naming Conventions)

• ใช้เครื่องหมายขีดล่าง (_) เพื่อแยกคำในชื่อตัวแปร (snake_case) เพื่อให้อ่านง่าย

first_name = "Alice"

last_name = "Smith"

total_price = 99.99

6. หลีกเลี่ยงการใช้ตัวอักษร 'l' (แอลเล็ก), 'O' (โอใหญ่), และ 'I' (ไอใหญ่)

• หลีกเลี่ยงการใช้ตัวอักษรเหล่านี้เป็นชื่อตัวแปรเดี่ยว ๆ เพราะอาจสับสนกับเลข 1 และ 0

l = 10  # อาจสับสนกับเลข 1

O = 20  # อาจสับสนกับเลข 0

I = 30  # อาจสับสนกับเลข 1

การตั้งชื่อตัวแปรอย่างเหมาะสมจะช่วยให้โค้ดของคุณมีความชัดเจนและง่ายต่อการบำรุงรักษา หวังว่ากฎเหล่านี้จะช่วยให้คุณตั้งชื่อตัวแปรได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น! 

การเปลี่ยนค่าของตัวแปร

ตัวแปรใน Python สามารถเปลี่ยนค่าได้ตลอดเวลา โดยการกำหนดค่าใหม่ให้กับตัวแปรนั้น ตัวอย่างเช่น:

x = 10

print(x)  # ผลลัพธ์คือ 10

x = 20

print(x)  # ผลลัพธ์คือ 20

x = x + 5

print(x)  # ผลลัพธ์คือ 25

การตรวจสอบชนิดของตัวแปร

Python มีฟังก์ชัน type() ที่สามารถใช้ตรวจสอบชนิดของตัวแปรได้ ตัวอย่างเช่น:

x = 10

print(type(x))  # ผลลัพธ์คือ <class 'int'>

name = "Alice"

print(type(name))  # ผลลัพธ์คือ <class 'str'>

height = 5.9

print(type(height))  # ผลลัพธ์คือ <class 'float'>

is_student = True

print(type(is_student))  # ผลลัพธ์คือ <class 'bool'>

การแปลงชนิดของตัวแปร

บางครั้งเราจำเป็นต้องแปลงชนิดของตัวแปรเพื่อให้สามารถใช้งานได้ตามต้องการ Python มีฟังก์ชันในตัวเพื่อแปลงชนิดของตัวแปร เช่น int(), float(), str(), bool() ตัวอย่างเช่น:

x = 10.5

x_int = int(x)  # แปลงเป็นจำนวนเต็ม ผลลัพธ์คือ 10

y = "123"

y_int = int(y)  # แปลงเป็นจำนวนเต็ม ผลลัพธ์คือ 123

z = "4.56"

z_float = float(z)  # แปลงเป็นจำนวนทศนิยม ผลลัพธ์คือ 4.56

a = 0

a_bool = bool(a)  # แปลงเป็นค่าความจริง ผลลัพธ์คือ False

บทสรุป

การเข้าใจและใช้งานตัวแปรใน Python เป็นพื้นฐานที่สำคัญสำหรับการพัฒนาโปรแกรม การตั้งชื่อตัวแปรอย่างเหมาะสมและการจัดการค่าต่าง ๆ ในตัวแปรอย่างมีประสิทธิภาพจะช่วยให้โปรแกรมของคุณอ่านง่ายและบำรุงรักษาได้ง่ายขึ้น

แบบฝึกหัดที่ 3: การแปลงชนิดของตัวแปร

สร้างตัวแปรที่เก็บค่าตัวเลขเป็นสตริง จากนั้นแปลงเป็นจำนวนเต็มและทศนิยม แล้วพิมพ์ผลลัพธ์ออกมา

แบบฝึกหัดที่ 4: การรับข้อมูลจากผู้ใช้

รับข้อมูลจากผู้ใช้เพื่อเก็บชื่อและอายุ จากนั้นพิมพ์ข้อความต้อนรับที่ประกอบด้วยข้อมูลเหล่านั้น

แบบฝึกหัดที่ 5: การกำหนดค่าตัวแปรด้วยการดำเนินการ

สร้างตัวแปรที่เก็บคะแนนนักเรียนในแต่ละวิชา math,science,english แล้วหาคะแนนเฉลี่ยและพิมพ์ออกมา

แบบฝึกหัดที่ 6: การใช้ตัวแปรเพื่อสร้างข้อความ

สร้างตัวแปรที่เก็บชื่อสินค้าและราคาต่อหน่วย จากนั้นรับข้อมูลจำนวนสินค้าที่ซื้อเพื่อคำนวณ ราคา แล้วพิมพ์ข้อความที่แสดงรายการสินค้าพร้อมราคา

แบบฝึกหัดที่ 7

# ให้ m เก็บจำนวนเต็มมีค่า 12

# ให้ x เก็บจำนวนจริงมีค่า 12

# ให้ t เก็บสตริง ABC

# ให้ q เก็บค่าจริง

# ให้ a เก็บรายการของ 7, 9, 5

แบบฝึกหัดที่ 8

มีตัวแปร x ที่เป็นสตริง กับ y ที่เป็น float มาให้แล้ว

# แปลง x ให้เป็นจำนวนเต็ม เก็บในตัวแปร x1 โดยใช้ int

# แปลง y ให้เป็นจำนวนเต็ม เก็บในตัวแปร y1 โดยใช้ int

# ให้ตัวแปร t เก็ยผลรวมของค่าใน x1 กับ  y1