Embedded Files
Lichaamstemperatuur meten is bij heel wat aandoeningen een goed hulpmiddel om een diagnose te kunnen stellen. En bij sommige ziekten is het veranderen van de lichaamstemperatuur een goede indicator voor het verloop ervan. Dit maakt een betrouwbare meting van de temperatuur belangrijk.
KOORTS is een normaal aanpassingsmechanisme en moet daarom alleen behandeld worden als ze gevaarlijk hoog oploopt of teveel hinder veroorzaakt.
Koorts is een complexe automatische reactie van het lichaam die zich vooral voordoet bij een infectie met ziektekiemen. Het zijn niet de ziektekiemen zelf die voor de temperatuurverhoging zorgen, maar het is het afweersysteem dat het startschot geeft voor de reactie waarbij de lichaamsthermostaat een paar graden hoger afgesteld wordt.
De lichaamstemperatuur wordt geregeld door een soort thermostaat die zich in een aanhangsel van de hersenen bevindt, namelijk in de hypothalamus. Daar worden allerlei stoffen afgescheiden en die zetten talrijke processen en mechanismen in gang om de temperatuur te doen oplopen. Eén van de belangrijkste is bv. de afremming van de bloeddoorstroming door de huid en de ledematen en het concentreren van de bloedstroom in dieper liggende weefsels. Een ander goed gekend mechanisme is bibberen, klappertanden of rillen. De extra spieractiviteit kan op korte tijd voor een sterke verhoging van de temperatuur zorgen.
Koorts is een enigszins lastig begrip in de geneeskunde. De lichaamstemperatuur wordt immers door zoveel verschillende factoren beïnvloed waardoor het niet altijd duidelijk is vanaf welke temperatuur er echt sprake is van koorts. Exacte cijfers zijn echter ook niet zó belangrijk. Bijkomende alarmsymptomen, zoals sufheid, lusteloosheid, niet eten, ... zijn dat wel, zeker bij zuigelingen en kleine kinderen.
Kwikthermometers
Kwikthermometers
Veel mensen kennen nog de klassieke koortsthermometer. Dit is een eenvoudige maar toch zeer doeltreffende kwikthermometer. Het principe berust op het feit dat het volume van een stof (in dit geval het kwik) verandert als de temperatuur verandert. Maar kwik is erg giftig als je het als kwikdamp inademt. Daarom mag een kwikthermometer niet meer verkocht worden.
thermometers met een thermistor
thermometers met een thermistor
De populairste vervanger van de kwikthermometer is wat ze de digitale thermometer noemen.
In de tip van die thermometer zit een thermistor. Dat is een component waarvan de elektrische weerstand verandert als de temperatuur verandert. Een microcontroller meet die weerstand en toont op een schermpje de bijhorende temperatuur.
Infraroodthermometers
Infraroodthermometers
Ieder object (jij dus ook!) verliest warmte-energie door infrarood straling (IR) uit te zenden. Die infrarood straling kan je meten. Bovendien is de “kleur” en de intensiteit van die IR straling afhankelijk van de temperatuur.
Met een gepaste detector en elektronica kunnen we dus de temperatuur van een object bepalen. Zo “ziet” de oorthermometer de temperatuur van je trommelvlies.
Infrarood beeld van een muis (warmbloedig) en een slang (koudbloedig).
Deze IR thermometer “leest” de temperatuur van de huid. De huid is koeler dan het inwendige van een mens dus die thermometer moet correcties aanbrengen op de meting.
Deze IR thermometer “leest” de temperatuur van het trommelvlies, dat vrij goed omsloten is door andere lichaamsweefsel. Die geeft dus een beter idee van de inwendige lichaamstemperatuur.
In een IR thermometer is het eigenlijke meetinstrument een thermozuil. Die reageert op invallende IR straling. Een voltmeter meet de elektrische spanning over de thermozuil. Die hangt af van de intensiteit van de straling, dus van de temperatuur. De rest van de elektronica in de thermometer “vertaalt” de spanning naar de temperatuur die je op het schermpje afleest. Een thermozuil is een stapel thermokoppels die in serie geschakeld zijn.
Een thermokoppel maakt gebruik van het thermoelektrisch effect. Het zijn 2 metalen waarvan de uiteinden op een verschillende temperatuur zitten. De spanning die je meet tussen de twee metalen hangt af van het temperatuurverschil.
Bij temperatuurverschillen tussen verschillende gebieden meet je bij sommigen stoffen een elektrische spanning. Omgekeerd: als je een spanning aanlegt, krijg je een temperatuurverschil. Dat is het thermoelektrisch effect.
En een infrarood camera dan? Daarin zitten heel veel IR thermometers in een raster. Die meten tegelijk de temperatuur op veel punten van een object. De elektronica in het toestel maakt daarvan een gekleurd beeld.
Een infrarood beeld van de leerlingen van 7AP, schooljaar 2023-2023.
Page updated
Report abuse