Leciono sep (7)

Nauka słownictwa

Eksperymentalny interfejs z fiszkami do nauki słownictwa z lekcji 7:

• • Strzałki pozwalają przewijać hasła bez testowania.

  • Shuffle rozrzuca fiszki losowo.

  • Reverse front & back odwraca języki.

  • Show answer pokazuje odpowiedź.

Leciono 7 flashcards from Wimmer on FlashcardDB.

Przyimki (3)

Super

Przyimek super znaczy „nad, ponad, powyżej“.

Super la lago lumas steloj. Ponad jeziorem świecą gwiazdy.

Super la tero estas aero. Nad ziemią jest powietrze.

Super niaj kapoj estas la ĉielo. Nad naszymi głowami jest niebo.

Birdoj flugas super la domojn. Ptaki lecą ponad domy.

La suno leviĝas super la teron. Słońce podnosi się ponad ziemię.

Super la maro blovas forta ventego. Nad morzem wieje silna wichura.

La termometro montras dudek gradojn super la nulo. Termometr pokazuje dwadzieścia stopni powyżej zera.

La generalo estas super la kolonelo. Generał jest nad pułkownikiem.

Li laboras super la projekto. On pracuje nad projektem.

Ŝi levis la kapon de super la skribmaŝino. Ona podniosła głowę znad maszyny do pisania.

La tasko estas super homaj fortoj. Zadanie jest ponad ludzkie siły.

Ili laŭdis ŝin super ĉiuj mezuroj. Oni chwalili ją ponad wszelką miarę.

Przyimek super jest stosowany jako przedrostek.

krii – krzyczeć; superkrii – przekrzyczeć

ruza – chytry; superruzi – przechytrzyć

homa – ludzki; superhoma – nadludzki

pagi – płacić; superpagi – przepłacać

jaro – rok; superjaro – rok przestępny

ŝarĝi – ładować, obciążać; superŝarĝi – przeładowywać, przeciążać

stari – stać; superstari – wystawać, sterczeć

Przyimek może też występować jako osobny wyraz z końcówką gramatyczną.

supera – wyższy, wyższego stopnia; supera matematiko estas malfacila – wyższa matematyka jest trudna

superi – przewyższać, przeważać; li superas ĉiujn aliajn pentristojn – on przewyższa wszystkich innych malarzy.

Sur

Przyimek sur znaczy „na“.

Li havas ĉapelon sur la kapo. On ma kapelusz na głowie.

Ili sidas sur la seĝoj. Oni siedzą na krzesłach.

Nuboj aperis sur la ĉielo. Chmury pojawiły się na niebie.

La kajero kuŝas sur la tablo. Zeszyt leży na stole.

Metu la libron sur la tablon. Połóż książkę na stole.

Ŝi havas kapon sur ĝusta loko. Ona ma głowę na właściwym miejscu.

Sur la korto ludas infanoj. Na podwórku bawią się dzieci.

Sur bordo de la rivero staras multaj homoj. Na brzegu rzeki stoi wielu ludzi.

Sur la arbo sidas birdoj. Na drzewie siedzą ptaki.

Sur la strato promenas kviete loĝantoj de la urbo. Po ulicy spacerują spokojnie mieszkańcy miasta.

Ili sidas ĉiam sur sama loko. Oni siedą zawsze na tym samym miejscu.

Sur ŝia vizaĝo aperis ĝoja rido. Na jej twarzy pojawi się wesoły uśmiech.

Li ludas ofte sur gitaro kaj piano. On gra często na gitarze i fortepianie.

Ili sin ĵetis sur malamikajn soldatojn. Oni rzucili się na nieprzyjacielskich żołnierzy.

Ŝi rigardas malsupren sur la korton. Ona patrzy w dół na podwórko.

Ŝi levis la okulojn sur la najbaron. Podniosła oczy na sąsiada.

Przyimek sur jest stosowany jako przedrostek.

meti  - kłaść; surmeti – wkładać, nakładać

glui – kleić; surglui – naklejać

tablo – stół; surtabligi – kłaść na stół

iri – iść; suriri – wspinać się

skribi – pisać; surskribo - napis

Kontraŭ

Przyimek kontraŭ znaczy „naprzeciw; przeciwko, wbrew, kontra; w kierunku“.

Ili renkontiĝis vizaĝo kontraŭ vizaĝo. Spotkali się twarzą w twarz.

La urbodomo staras kontraŭ la muzeo. Ratusz stoi naprzeciw muzeum.

Ili sidas unu kontraŭ la alia. Oni siedzą jedno naprzeciwko drugiego.

Li levis sian vizaĝon kontraŭ la plafonon. Podniósł twarz ku sufitowi.

Starigu la tablon kontraŭ la fenestro. Postaw stół naprzeciw okna.

Ili saltas kontraŭ la vento. Oni skaczą pod wiatr.

Ne naĝu kontraŭ la fluo. Nie płyń pod prąd.

Ne agu kontraŭ la kutimo. Nie postępuj wbrew zwyczajowi.

Ni voĉdonos kontraŭ ili. Będziemy głosować przeciwko nim.

La soldatoj batalis kuraĝe kontraŭ malamikoj. Żolnierze walczyli odważnie przeciw wrogom.

Mi ne povas agi kontraŭ mia konscienco. Nie mogę postępować wbrew mojemu sumieniu.

Granda ĉapelo ŝirmis lin kontraŭ la suno. Duży kapelusz chronił go przed słońcem.

Ne ekzistas efika rimedo kontraŭ ĉiuj malsanoj. Nie istnieje skuteczny środek przeciwko wszystkim chorobom.

Oni devas aĉeti asekuron kontraŭ akcidento. Trzeba kupić ubezpieczenie od wypadku.

Przyimek kontraŭ jest stosowany jako przedrostek.

stari – stać; kontraŭstari – sprzeciwiać się

agi – działać; kontraŭagi – przeciwdziałać

volo – wola, chęć; kontraŭvola – mimowolny, wbrew woli

veneno – trucizna; kontraŭveneno – odtrutka

aviadilo – samolot; kontraŭaviadila – przeciwlotniczy

diri – mówić; kontraŭdiri – zaprzeczać, sprzeciwiać się

revolucio – rewolucja; kontraŭrevolucia – kontrrewolucyjny

leĝo – prawo; kontraŭleĝa – nieprzepisowy, wbrew prawu

Przyimek może też występować jako osobny wyraz z końcówką gramatyczną.

kontraŭa – przeciwny; ili venis de la kontraŭa flanko – przyszli z przeciwnej strony

kontraŭe – przeciwnie; naprzeciw; la dometo troviĝanta kontraŭe estas bela – domek znajdujący się naprzeciw jest ładny.

kontraŭi – sprzeciwiać się, być przeciwnym; ni kontraŭas al liaj proponoj – sprzeciwiamy się jego propozycjom.

Dum

Przyimek dum znaczy „podczas, w czasie, w ciągu” (dum jest także spójnikiem).

Dum la vojaĝo mi legis libron. W czasie podróży czytałem książkę.

Mi ne povis ekdormi dum la tuta nokto. Nie mogłem zasnąć w ciągu całej nocy.

Dum la vojo ili senĉese babilis. W czasie drogi oni bez przerwy plotkowali.

Dum la ekzameno vi ne rajtas konsulti vortarojn. W czasie egzaminu nie masz prawa radzić się słowników.

Przyimek dum może być stosowany w roli przedrostka.

vivo – życie; dumviva – dożywotni

nokto – noc; dumnokta – nocny (mający miejsce w nocy)

Przyimek może też występować jako osobny wyraz z końcówką gramatyczną.

dume – w tym czasie, tymczasem; mi iros ion aĉeti, dume sidiĝu kaj ripozu – pójdę coś kupić, w tym czasie usiądź i odpocznij

El

Przyimek el znaczy „z, ze” (kogo, czego).

Petro eliris el sia ĉambro. Piotr wyszedł ze swojego pokoju.

El la poto eliras vaporo. Z garnka wydobywa się para.

La patro forpelis sian filon el la domo. Ojciec wypędził swojego syna z domu.

Ŝi forstrekis etan fragmenton el sia teksto. Ona wykreśliła drobny fragment ze swojego tekstu.

Ili venas hodiaŭ el Prago. Oni przyjeżdżają dzisiaj z Pragi.

Kazimierz Bein eksiĝis el la esperanta movado en 1910. Kazimierz Bein opuścił ruch esperancki w 1910 roku.

Li ridas el la tuta gorĝo. On śmieje się na całe gardło.

La kato elkuris el sub la kanapo. Kot wybiegł spod kanapy.

El interno oni povis aŭdi muzikon. Z wewnątrz można było usłyszeć muzykę.

Marta vekiĝis el longa dormo. Marta obudziła się z długiego snu.

El la knabo fariĝis forta junulo. Z dziecka zrobił się silny młodzieniec.

Ili laboras intense por elitiri sin el mizero. Oni pracują intensywnie, aby wydobyć się z biedy.

Fragmentoj de Esperanto devenas el la slavaj lingvoj. Fragmenty esperanta pochodzą z języków słowiańskich.

Johano legis al ni fragmenton el la libro. Jan przeczytał nam urywek z książki.

La banejo estas konstruita el marmoro. Łazienka jest zbudowana z marmuru.

El ĉiuj infanoj Jozefo estas la plej saĝa. Ze wszystkich dzieci Józef jest najmądrzejszy.

Mia loĝejo konsistas el kvar ĉambroj, banejo kaj kuirejo. Moje mieszkanie składa się z czterech pokoi, łazienki i kuchni.

El manko de fortoj ni ne povis labori plu. Z braku sił nie mogliśmy więcej pracować.

Przyimek może być stosowany w roli przedrostka.

aĉeti – kupować; elaĉeti – wykupywać

batali – walczyć; elbatali – wywalczyć

diri – mówić; eldiri – wypowiadać

doni – dawać; eldoni – wydawać

fosi – kopać; elfosi - wykopywać

Przyimek może też występować jako osobny wyraz z końcówką gramatyczną.

ele – na zewnątrz; ele ni vidis kurantajn homojn – na zewnątrz widzieliśmy biegających ludzi

Krom

Przyimek krom znaczy „prócz, oprócz, poza”.

Krom mi ĉiuj jam dormis. Oprócz mnie wszyscy już spali.

La tuta teksto estas korekta, krom kelkaj etaj fragmentoj. Cały tekst jest poprawny, oprócz kilku drobnych fragmentów.

En la kinejo estis neniu krom nia grupo. W kinie nie było nikogo poza naszą grupą.

Ni bezonas nenion krom pano kaj akvo. Nie potrzebujemy niczego poza chlebem i wodą.

Krom tio, ke li estas malĝentila, li estas ankaŭ stulta. Prócz tego, że jest nieuprzejmy, on jest także głupi.

Ni ne havas nun alian okupon krom lerni. Nie mamy teraz innego zajęcia niż uczyć się.

Vi povas nenion fari krom reveni hejmen. Nie możesz teraz nic zrobić, jak powrócić do domu.

Ĉu vi provis alian laboron krom tiu, kiu donas malmultan monon? Czy próbowałeś innej pracy oprócz tej, która przynosi niewiele pieniędzy?

Przyimek może być stosowany w roli przedrostka.

efiko – skutek, efekt; kromefiko – skutek uboczny

laboro – praca; kromlaboro – dodatkowa praca

leciono – lekcja; kromleciono – korepetycja

nomo – nazwa; kromnomo – przydomek

virino – kobieta; kromvirino – kochanka, nałożnica

Przyimek może też występować jako osobny wyraz z końcówką gramatyczną.

kroma – dodatkowy; ilia laboro havas kroman valoron – ich praca ma dodatkową wartość

krome – dodatkowo, prócz tego; ŝi estas tre laborema kaj krome parolas kelkajn fremdajn lingvojn – ona jest bardzo pracowita, a dodatkowo mówi kilkoma obcymi językami.

Malgraŭ

Przyimek malgraŭ znaczy „mimo, pomimo“.

Malgraŭ mia malpermeso li iris al kinejo. Pomimo mojego zakazu on poszedł do kina.

Malgraŭ malbona vetero ni promenis la tutan vesperon en la najbara parko. Mimo złej pogody spacerowaliśmy cały wieczór w sąsiednim parku.

Mi estas laca, malgraŭ tio mi iris ludi pilkon. Jestem zmęczony, mimo tego poszedłem pograć w piłkę.

Malgraŭ ĉio mi decidis veturi al Krakovo. Mimo wszystko postanowiłem jechać do Krakowa.

Karlo perdis sian ŝlosilon, malgraŭ tio li sukcesis eniri la loĝejon tra fenestro. Karol zgubił swój klucz, mimo to udało mu się wejść do mieszkania przez okno.

Przyimek może być (rzadko) stosowany w roli przedrostka.

volo – wola, chęć; malgraŭvola – mimowolny, bezwiedny; malgraŭvole - mimowolnie

Spójniki (1)

Kaj

Spójnik kaj znaczy „i, a”.

Mi kaj Anna iris al kinejo. Ja i Anna poszliśmy do kina.

Nia kolego kaj lia edzino vojaĝis al Novjorko. Nasz kolega i jego żona pojechali do Nowego Jorku.

Petro renkontis hieraŭ Johanon kaj Henrikon. Piotr spotkał wczoraj Jana i Henryka.

Ili manĝas kaj trinkas. Oni jedzą i piją.

Ili manĝas per kuleroj, forkoj kaj tranĉiloj. Oni jedzą za pomocą łyżek, widelców i noży.

Ŝi estas alta kaj svelta. Ona jest wysoka i zgrabna.

Li havas modernan kaj rapidan komputilon. On ma nowoczesny i szybki komputer.

Paŭlo ofte parolas pri kaj per Esperanto. Paweł często mówi o (esperancie) i za pomocą esperanta.

Anna laboras kaj Maria ripozas. Anna pracuje, a Maria odpoczywa.

Ni restis sabate kaj dimanĉe en Gdansko, kaj ni estas tre kontentaj. Zostaliśmy w sobotę i niedzielę w Gdańsku i jesteśmy bardzo zadowoleni.

Karlo rigardas televidon kaj lia edzino legas magazinon. Karol ogląda telewizję, a jego żona czyta magazyn.

Ili preparis sin por la ekzamenoj kaj nun ili volas iomete ripozi. Oni przygotowali się do egzaminu, a teraz chcą trochę odpocząć.

Kaj... kaj...

Spójnik kaj... kaj... znaczy „i... i...“

Kaj Petro kaj Johano laboras. I Piotr, i Jan pracują.

Mi kaj manĝas kaj trinkas. I jem, i piję.

Ŝi estas kaj bela kaj inteligenta. Ona jest i ładna, i inteligentna.

Ili laboras kaj rapide kaj precize. Oni pracują i szybko, i dokładnie.

Aŭ

Spójnik aŭ znaczy „lub, albo“.

Kato aŭ hundo sidas ĉe la fenestro. Kot albo pies siedzi przy oknie.

Mi volas legi libron aŭ aŭskulti radion. Chcę czytać książkę lub słuchać radia.

Li povas esti saĝa aŭ stulta, mi ne scias. On może być mądry albo głupi, nie wiem.

Uzu kuleron aŭ forkon. Użyj łyżki lub widelca.

Aĉetu nigran aŭ brunan puloveron. Kup czarny lub brązowy sweter.

Lia komputilo havas du aŭ tri durdiskojn. Jego komputer ma dwa albo trzy twarde dyski.

Ili loĝas sub aŭ super niaj geamikoj. Oni mieszkają pod lub nad naszymi przyjaciółmi.

Ĉu vi volas nun ekzerci aŭ vi deziras ripozi? Czy chcesz teraz ćwiczyć, czy też pragniesz odpocząć?

Ĉu mi rajtas tion fari aŭ mi ne rajtas? Czy mam prawo to zrobić, czy też nie mam prawa?

Mi vidas, ke ŝi estas malsana aŭ ke ŝi estas simple laca. Widzę, że ona jest chora lub że jest po prostu zmęczona.

Ili povas vojaĝi per tramo, motociklo aŭ buso. Mogą podróżować tramwajem, motocyklem lub autobusem.

Aŭ... aŭ...

Spójnik aŭ... aŭ... znaczy „albo... albo...”

Ni vojaĝos aŭ per trajno, aŭ per aviadilo. Będziemy podróżować albo pociągiem, albo samolotem.

Ni devas aŭ venki aŭ morti. Musimy zwyciężyć albo umrzeć.

Aŭ ni vizitos nian onklinon, aŭ ni restos hejme. Albo odwiedzimy naszą ciotkę, albo zostaniemy w domu.

Laboru aŭ rapide, aŭ precize. Pracuj albo szybko, albo dokładnie.

Sed

Spójnik sed znaczy „ale, lecz“.

Li estas alta sed dika. On jest wysoki, ale gruby.

Nia instruisto estas tre severa, sed samtempe justa. Nasz nauczyciel jest bardzo surowy, ale jednocześnie sprawiedliwy.

Mi volus iri al teatro, sed mi ne havas tempon. Chciałbym iść do teatru, ale nie mam czasu.

Mi ŝatas ŝin, sed ŝi ne ŝatas min. Lubię ją, ale ona nie lubi mnie.

Li petis helpon, sed neniu reagis. On prosił o pomoc, ale nikt nie zareagował.

Azor estas ne hundo, sed vera hundego. Azor jest nie psem, lecz prawdziwym psiskiem.

Mi volus trinki teon, sed sen sukero. Chciałbym napić się herbaty, ale bez cukru.

Mi volis ion diri al li, sed li foriris. Chciałem coś do niego powiedzieć, ale odszedł.

Ne ĝojo sed kontentiĝo plenigis nin. Nie radość nas przepełniała, ale zadowolenie.

Li ne laboras, sed ripozas. On nie pracuje, lecz odpoczywa.

Ne mono, ne riĉeco, sed amo estas grava. Nie pieniądze, nie bogactwo, lecz miłość jest ważna.

Sed ni revenu al nia interparolo. Ale wróćmy do naszej rozmowy.

Sed ni ne parolos pri tiu ĉi problemo. Ale nie będziemy mówić o tym problemie.

Nek

Spójnik nek znaczy „ani, ani nie, ani nawet“.

Li ne aŭdis min, nek vidis. On nie słyszał mnie, ani nie widział.

Ili neniam fumas, nek drinkas. Oni nigdy nie palą, ani nie piją alkoholu.

Mi ne aĉetis la libron, nek vidis ĝin. Nie kupiłem tej książki, ani nawet jej nie widziałem.

Ŝi ne estas alta, nek svelta. Ona nie jest wysoka, ani zgrabna.

Neniaj vortoj nek ploroj povas ripari la damaĝon. Żadne słowa ani płacze nie mogą naprawić szkody.

Vi ne rajtas la dosieron distribui, nek vendi. Nie masz prawa rozprowadzać pliku, ani sprzedawać.

Tia elparolo iafoje aperas, sed ĝi ne estas normala nek konsilinda. Taka wymowa niekiedy się pojawia, ale nie jest normalna, ani godna polecania.

Ne temas pri politiko, nek pri ekonomio, sed pri moroj. Nie chodzi o politykę, ani o ekonomię, lecz o obyczaje.

Tiel mi neniam pensis nek sentis. Tak nigdy nie myślałem, ani nie czułem.

Ĉi tie ne helpos nek petoj nek minacoj. Tutaj nie pomogą prośby, ani groźby.

Ŝi estas nek alta nek svelta. Ona nie jest ani wysoka, ani zgrabna.

Nek mi legis nek rigardis televidon. Ani nie czytałem, ani nie oglądałem telewizji.

Henriko renkontis nek Paŭlon nek lian fraton. Henryk nie spotkał ani Pawła, ani jego brata.

Nek ŝi nek mi estas kontentaj pri la rezultoj. Ani ona, ani ja nie jesteśmy zadowoleni z wyników.

Nek feliĉo nek amo daŭras eterne. Ani szczęście, ani miłość nie trwają wiecznie.

Ŝi povis nek kuri nek iri. Ona nie mogła ani biegać, ani chodzić.

Tia uzado estas nek erara nek mallogika. Takie użycie nie jest ani błędne, ani nielogiczne.

Nek al mi nek al iu alia venis en la kapon ideo diri, ke ŝi estas malbela. Ani mnie, ani nikomu innemu nie przyszedł do głowy pomysł powiedzieć, że ona jest brzydka.

Ĉu... aŭ...

Spójnik ĉu... aŭ... znaczy „czy... czy też”.

Ni devas labori, ĉu ni volas aŭ ni ne volas. Musimy pracować, czy chcemy, czy nie chcemy.

Ĉiu rajtas esti feliĉa, ĉu riĉa aŭ malriĉa. Każdy ma prawo być szczęśliwym, czy bogaty, czy biedny.

Ĉu laborema aŭ mallaborema, ĉiu ricevos premion. Czy pracowity, czy leniwy, każdy dostanie nagrodę.

Ĉu pro laciĝo aŭ pro alia kaŭzo, ili rezignis pri la ekskurso. Czy z powodu zmęczenia, czy też z innej przyczyny, zrezygnowali z wycieczki.

Vi devus preni ombrelon, ĉu estas pluvo aŭ nur nuboj. Powinnaś wziąć parasol, czy jest deszcz, czy tylko chmury.

Jen... jen...

Spójnik jen... jen... znaczy „to... to...”

Jen mi kuras, jen mi iras kviete. To biegnę, to idę spokojnie.

Lia vizaĝo estas jen ruĝa de kolero, jen pala de timo. Jego twarz jest to czerwona ze złości, to blada ze strachu.

Dum la vojaĝo nia filo volis jen ludi, jen legi fabelojn, jen dormi. W czasie podróży nasz syn to chciał się bawić, to czytać bajki, to spać.

Ili babilis jen pri tio, jen pri alio. Oni plotkowali to o tym, to o czym innym.

Ju... des...

Spójnik ju... des... znaczy „im... tym...”

Ju pli da tempo mi havas, des pli mi povas legi. Im więcej mam czasu, tym więcej mogę przeczytać.

Ju pli da mono, des pli da eblecoj. Im więcej pieniędzy, tym więcej możliwości.

Ju pli forta li estas, des pli bonajn rezultojn li atingas. Im jest silniejszy, tym lepsze rezultaty osiąga.

Ju pli malmulte vi parolos pri tio, des pli bone. Im mniej będziesz o tym mówić, tym lepiej.

Ju pli rapide ni iros, des pli frue ni venos al la celo. Im szybciej pójdziemy, tym wcześniej dojdziemy do celu.

Ju pli peza iu estas, des malpli rapide li kuras. Im ktoś jest cięższy, tym wolniej (mniej szybko) biegnie.

Ju pli klare li elparolas, des pli bone mi komprenas. Im wyraźniej on wymawia, tym lepiej rozumiem.

Możliwe jest też użycie samego wyrazu des, bez ju.

Ni legu la artikolon, des pli ke ĝi estas mallonga. Przeczytajmy artykuł, tym bardziej, że jest krótki.

Li malmulte parolis, sed des pli multe laboris. On mało mówił, lecz tym więcej pracował.

Słowotwórstwo

Przyrostek -aĉ

Przyrostek –aĉ oznacza cechę negatywną – gorszą wartość, nieprzydatność, niechęć.

odoro – zapach; odoraĉo – smród, fetor

domo – dom; domaĉo – rudera

ĉevalo - koń; ĉevalaĉo - szkapa

aŭto – auto, samochód; aŭtaĉo – rzęch, złom

Przyrostek występuje także jako samodzielny wyraz.

aĉa – wstrętny, paskudny

Przyrostek -aĵ

Przyrostek –aĵ wyraża konkretny rezultat jakiejś czynności, cechy czy stanu uczuĉ.

dolĉa - słodki; dolĉaĵo – słodycze, łakocie

nova – nowy; novaĵo – nowość; nowina

infano - dziecko; infanaĵo – dziecinada

araneo - pająk; araneaĵo – pajęczyna

ovo - jajko; ovaĵo – jajecznica

manĝi - jeść; manĝaĵo – jedzenie, potrawa

trinki - pić; trinkaĵo – napój

amuzi – bawić, zabawiać; amuzaĵo - rozrywka

ĉirkaŭ - wokół; ĉirkaŭaĵo – okolica, otoczenie

sen senco – bez sensu; sensencaĵo – nonsens, absurd, bzdura

Przyrostek występuje także jako samodzielny wyraz.

aĵo - rzecz

Przyrostek -ad

Przyrostek –ad oznacza powtarzalność czy przedłużone trwanie jakiejś czynności.

fari – robić; farado – robienie

iri – iść; iradi – chadzać

skribi – pisać; skribadi – pisywać

legi – czytać; legadi - czytywać

Przyrostek występuje także jako samodzielny wyraz.

ade – długo, ciągle, powtarzalnie

Przyrostek -ebl

Przyrostek –ebl oznacza możliwość.

vidi – widzieć; videbla – widoczny, dający się zobaczyć

kompreni – rozumieć; komprenebla – zrozumiały, dający się zrozumieć, kompreneble – oczywiście, ma się rozumieć

manĝi – jeść; manĝebla – jadalny

espero – nadzieja, esperi – mieć nadzieję; espereble – należy mieć nadzieję, miejmy nadzieję

nombro – liczba, nombri – numerować, liczyć, zliczać; nombrebla – przeliczalny

legi – czytać; legebla – czytelny

Przyrostek występuje także jako samodzielny wyraz.

ebla – możliwy

eble – być może

ebleco – możliwość, możność

ebligi - umożliwiać

Przyrostek -ec

Przyrostek –ec oznacza cechę, przymiot, pojęcie w znaczeniu oderwanym lub abstrakcyjnym.

bona – dobry; boneco – dobroć

korekta – poprawny; korekteco – poprawność

ruĝa – czerwony; ruĝeco – czerwień

ebla – możliwy; ebleco - możliwość

simpla – prosty; simpleco – prostota

longa – długi; longeco – długość

rapida – szybki; rapideco – szybkość

amiko – przyjaciel; amikeco – przyjaźń

frato – brat; frateco – braterstwo

granda animo – wielka dusza; grandanimeco – wielkoduszność

unu – jeden; unueco – jedność (w sensie: wspólnota)

pasinta – przeszły; pasinteco – przeszłość

estonta – przyszły; estonteco – przyszłość

Przyrostek występuje także jako samodzielny wyraz.

eco - cecha

Uwaga: abstrakcyjną cechę należy odróżniać od konkretnej materializacji. Powiemy mezuru la longon de liaj manoj (zmierz długość jego rąk), chcąc zmierzyć konkretną długość czyichś rąk, natomiast la longeco de liaj manoj estas surpriza (długość jego rąk jest zaskakująca), mówiąc o abstrakcyjnej cesze, jaką jest tu długość. W praktyce nieraz te różnice się zacierają – na przykład używa się estonto i estonteco – ale trzeba mieć świadomość pewnej różnicy znaczeniowej.

Słowniczek przylekcyjny