สารรอบตัว

1. ศึกษาวิดีทัศน์เรื่องสารรอบตัว

2. ศึกษาใบความรู้เรื่องสารรอบตัว

ใบความรู้เรื่อง สารรอบตัว

ความหมายของสารและสสาร

- สาร (substance) คือ สสารที่ศึกษาค้นคว้าจนทราบสมบัติและองค์ประกอบที่แน่นอน

- สสาร (matter) คือ สิ่งที่มีมวล ต้องการที่อยู่และสามารถสัมผัสได้ หรืออาจหมายถึงสิ่งต่างๆที่อยู่รอบตัวเรา มีตัวตน ต้องการที่อยู่ สัมผัสได้ อาจมองเห็นหรือมองไม่เห็นก็ได้ เช่น อากาศ หิน เป็นต้น นักวิทยาศาสตร์เรียกสสารที่รู้จักว่า สาร

- สมบัติของสาร หมายถึง ลักษณะเฉพาะตัวของสาร เช่น เนื้อสาร สี กลิ่น รส การนำไฟฟ้า การละลายน้ำ จุดเดือด จุดหลอมเหลว ความเป็น

กรด–เบส เป็นต้น

สมบัติของสารออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ คือ

1) สมบัติทางกายภาพ หรือสมบัติทางฟิสิกส์ ( physical properties ) หมายถึง สมบัติของสารที่สามารถสังเกตได้จากลักษณะภายนอก หรือจากการทดลองที่ไม่เกี่ยวข้องกับปฏิกิริยาเคมี เข่น สถานะ เนื้อสาร สี กลิ่น รส ความหนาแน่น จุดเดือด จุดหลอมเหลว การนำไฟฟ้า การละลายน้ำ ความแข็ง ความเหนียว เป็นต้น

2) สมบัติทางเคมี ( chemical properties ) หมายถึง สมบัติที่เกี่ยวข้องกับการเกิดปฏิกิริยาเคมีและองค์ประกอบทางเคมีของสาร เช่น การติดไฟ การผุกร่อน การทำปฏิกิริยากับน้ำ การทำปฏิกิริยากับกรด – เบส เป็นต้น

- การเปลี่ยนแปลงของสสาร สามารถแบ่งการเปลี่ยนแปลงออกได้เป็นสอง ประเภท คือ การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ (Physical Change) และการเปลี่ยนแปลงทางเคมี (Chemical Change)

1) การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ เป็นการเปลี่ยนแปลงที่สามารถสังเกตได้โดย ที่ไม่มีการเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบภายในของสสาร แต่เกิดการจัดเรียงตัวของอนุภาคใหม่เท่านั้น เช่น การเปลี่ยนสถานะของน้ำ โดยเมื่อน้ำแข็งได้รับความร้อนจะหลอมเหลวกลายเป็นน้ำในรูปของเหลว และเมื่อได้รับความร้อนต่อไปอีกสามารถเปลี่ยนเป็นไอน้ำได้ โดย ที่ไม่มีการเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบภายในของน้ำแต่อย่างใด

2) การเปลี่ยนแปลงทางเคมี เป็นการเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบภายในของสสาร เกิดเป็นสารใหม่ขึ้นมา ทั้งนี้เพราะมีปฏิกิริยาเคมีเกิดขึ้นนั่นเอง การเปลี่ยนแปลงทางเคมี ได้แก่ การเผาไหม้ การย่อยอาหาร การเกิดสนิม การรวมตัวของโมเลกุลของสารต่างๆ เป็นต้น การเปลี่ยนแปลงทางเคมี ทำให้ได้สารใหม่เกิดขึ้นเสมอ ซึ่งสามารถเขียนเป็นสมการเคมีขึ้นแทนปฏิกิริยาเคมีที่เกิดขึ้นได้ ตัวอย่างของการเปลี่ยนแปลงทางเคมี เช่น การเกิดนมเปรี้ยว การปิ้งขนมปัง การเกิดสนิมของตะปู การจุดประกายของน้ำมันในเครื่องยนต์ การเกิดฟองของไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ (H₂O₂) ในบาดแผล การจุดไม้ขีดไฟ การกินยาลดกรด เป็นต้น

สถานะของสาร

สารแบ่งออกเป็น 3 สถานะ คือ

1) ของแข็ง ( solid ) หมายถึง สารที่มีลักษณะรูปร่างไม่เปลี่ยนแปลง และมีรูปร่างเฉพาะตัว เนื่องจากอนุภาคในของแข็งจัดเรียงชิดติดกันและอัดแน่นอย่างมีระเบียบไม่มีการเคลื่อนที่หรือเคลื่อนที่ได้น้อยมาก ไม่สามารถทะลุผ่านได้และไม่สามารถบีบหรือทำให้เล็กลงได้ เช่น ไม้ หิน เหล็ก ทองคำ ดิน ทราย พลาสติก กระดาษ เป็นต้น

2) ของเหลว ( liquid ) หมายถึง สารที่มีลักษณะไหลได้ มีรูปร่างตามภาชนะที่บรรจุ เนื่องจากอนุภาคในของเหลวอยู่ห่างกันมากกว่าของแข็ง อนุภาคไม่ยึดติดกันจึงสามารถเคลื่อนที่ได้ในระยะใกล้ และมีแรงดึงดูดซึ่งกันและกัน มีปริมาตรคงที่ สามารถทะลุผ่านได้ เช่น น้ำ แอลกอฮอล์ น้ำมันพืช น้ำมันเบนซิน เป็นต้น

3) แก๊ส ( gas ) หมายถึง สารที่ลักษณะฟุ้งกระจายเต็มภาชนะที่บรรจุ เนื่องจากอนุภาคของแก๊สอยู่ห่างกันมาก มีพลังงานในการเคลื่อนที่อย่างรวดเร็วไปได้ในทุกทิศทางตลอดเวลา จึงมีแรงดึงดูดระหว่างอนุภาคน้อยมาก สามารถทะลุผ่านได้ง่าย และบีบอัดให้เล็กลงได้ง่าย เช่น อากาศ แก๊สออกซิเจน แก๊สหุงต้ม เป็นต้น

ตาราง แสดงความแตกต่างของสารในสถานะต่างๆ

การเปลี่ยนสถานะของสาร

เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิ สารจะเกิดการเปลี่ยนสถานะ

หมายเลข 1 การหลอมเหลว หมายถึง การที่สารเปลี่ยนสถานะจากของแข็งเป็นของเหลว เกิดจากการเพิ่มอุณหภูมิของสาร หรือการดูดความร้อน เช่น น้ำแข็งหลอมเหลวกลายเป็นน้ำ
หมายเลข 2 การระเหย หมายถึง การที่สารเปลี่ยนสถานะจากของเหลวเป็นแก๊ส เกิดจากการเพิ่มอุณหภูมิของสาร หรือดูดความร้อน เช่น น้ำระเหยกลายเป็นไอน้ำ
หมายเลข 3 การควบแน่น หมายถึง การที่สารเปลี่ยนสถานะจากแก๊สไปเป็นของเหลว เกิดจากการลดอุณหภูมิ หรือคายความร้อน เช่น การเกิดฝนในธรรมชาติ ไอน้ำในเมฆกระทบความเย็นกลายเป็นฝน
หมายเลข 4 การแข็งตัว หมายถึง การที่สารเปลี่ยนสถานะจากของเหลวไปเป็นของแข็ง เกิดจากการลดอุณหภูมิ หรือคายความร้อน เช่น น้ำนำไปใส่ช่องแช่แข็งในตู้เย็นกลายเป็นน้ำแข็ง
หมายเลข 5 การระเหิด หมายถึง การที่สารเปลี่ยนสถานะจากของแข็งไปเป็นแก๊ส เกิดจากการเพิ่มอุณหภูมิ หรือดูดความร้อน สารที่สามารถระเหิดได้ เช่น น้ำแข็งแห้ง พิมเสน การบูร ลูกเหม็น ก้อนดับกลิ่น
หมายเลข 6 การระเหิดกลับ หมายถึง การที่สารเปลี่ยนสถานะจากแก๊สไปเป็นของแข็ง เกิดจากการลดอุณหภูมิ หรือคายความร้อน เช่น การที่ไอน้ำในอากาสกระทบความเย็นกลายเป็นหิมะ

ใบงานที่ 1

เรื่อง สาร และสมบัติของสาร

ชื่อ...............................................................................ชั้น................เลขที่...............

คำชี้แจง ให้นักเรียนศึกษาใบความรู้เรื่อง สารรอบตัว พร้อมเติมคำตอบให้ครบสมบูรณ์

1. สาร หมายถึง

....................................................................................................................................่าาาาา..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................สา่้เเ่

2. สสาร หมายถึง

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. สารและสสาร เหมือนหรือต่างกันอย่างไร จงอธิบาย

.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

4. สมบัติของสารแบ่งออกเป็นสองประเภทใหญ่ ๆ คืออะไรบ้าง จงอธิบาย

............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

5. จงยกตัวอย่างการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ และการเปลี่ยนแปลงทางเคมี มาอย่างละ 5 ข้อ

ใบงานที่ 2

ชื่อ..............................................................................ชั้น...............เลขที่...............

6. ให้นักเรียนจำแนก สสาร สาร หรือสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่รอบตัวเรา ออกเป็น 3 สถานะ คือของแข็ง ของเหลว และแก๊ส พร้อมทั้งเติมลงในตารางให้ครบสมบูรณ์ (สามารถสืบค้นข้อมูลทางอินเทอร์เน็ตได้)

***ทำแบบทดสอบต่อเลยนะคะ

ความหนาแน่นของสาร

ใบงานวิทยาศาสตร์ม.1หน่วยที่ 1.pdf