I. Trái Đất quay quanh trục

Trái Đất là hành tinh thứ ba tính từ Mặt Trời và là hành tinh lớn nhất trong số các hành tinh đá của hệ Mặt Trời. Đây là nơi duy nhất trong vũ trụ được biết đến có sự sống. Nếu quan sát bầu trời trong một ngày đêm, ta sẽ thấy Mặt Trời mọc ở phía đông vào buổi sáng và lặn dần ở phía tây lúc xế chiều. Trước đây, con người vẫn tưởng rằng Trái Đất đứng yên trong không gian; Mặt Trời di chuyển quanh Trái Đất, mỗi ngày một vòng.

II. Sự mọc và lặn của Mặt Trời

Nguyên nhân: Hiện tượng Mặt Trời mọc và lặn là do sự tự quay của Trái Đất quanh trục của nó. Trái Đất quay từ Tây sang Đông, do đó chúng ta thấy Mặt Trời mọc ở phía Đông và lặn ở phía Tây.

Diễn biến:

+ Mặt Trời mọc: Khi một phần của Trái Đất quay về phía Mặt Trời, ánh sáng Mặt Trời bắt đầu chiếu sáng phần đó, tạo ra hiện tượng Mặt Trời mọc. Vào buổi sáng, Mặt Trời xuất hiện từ đường chân trời phía Đông, dần dần lên cao.

+ Mặt Trời lặn: Khi phần đó của Trái Đất tiếp tục quay, nó dần khuất khỏi ánh sáng Mặt Trời, tạo ra hiện tượng Mặt Trời lặn. Vào buổi chiều, Mặt Trời hạ thấp dần xuống đường chân trời phía Tây và biến mất.

Các yếu tố ảnh hưởng:

+ Vĩ độ: Thời gian Mặt Trời mọc và lặn thay đổi theo vĩ độ. Ở vùng xích đạo, ngày và đêm có độ dài gần bằng nhau. Ở vùng cực, có hiện tượng ngày hoặc đêm kéo dài nhiều tháng.

+ Mùa: Do trục Trái Đất nghiêng, thời gian Mặt Trời mọc và lặn cũng thay đổi theo mùa. Vào mùa hè, ngày dài hơn đêm, và ngược lại vào mùa đông.

+ Thời tiết: Mây mù và các điều kiện thời tiết khác có thể ảnh hưởng đến việc quan sát Mặt Trời mọc và lặn.

Để hình dung được sự mọc và lặn hằng ngày của Mặt Trời, chúng ta sử dụng mô hình sau:

1. Gắn mô hình người vào mô hình Trái Đất. Bật đèn và điều chỉnh sao cho mô hình người bắt đầu có ánh sáng đèn chiếu vào. Đó là lúc Mặt Trời mọc ở phía đông.

2. Quay từ từ mô hình Trái Đất theo chiều từ phía tây sang phía đông. Quá trình đó tương ứng với Mặt Trời lên cao dần và cao nhất trên bầu trời vào lúc trưa.

3. Tiếp tục quay từ từ mô hình Trái Đất theo chiều từ phía tây sang phía đông. Khi người không còn nhận được ánh sáng đèn chiếu vào nữa là lúc Mặt Trời lặn ở phía tây.