Europejski Szlak Gotyku Ceglanego

To przygoda dla wszystkich miłośników przeszłości, ponieważ Europejski szlak Gotyku Ceglanego to trasa turystyczna, na której znajdują się miasta europejskie leżące nad Bałtykiem i mogące pochwalić się ceglaną gotycka architekturą. Wśród miast duńskich, niemieckich, litewskich, łotewskich jest 8 miast polskich. I wśród nich jesteśmy my!

Szlak Gotyku Ceglanego w Płocku obejmuje 8 obiektów. Wyprawę można rozpocząć na przepięknym Wzgórzu Tumskim, które jest kolebką naszego miasta, bo znajdują się tu relikty zamku i opactwa benedyktyńskiego. Już za pierwszych Piastów w miejscu tym powstał gród, na terenie którego Władysław Herman nakazał wznieść trzykondygnacyjne palatium, jak na owe czasy monumentalną budowlę, zwaną „płockim pałacem”. I nie bez przypadku, bo Płock pełnił wtedy rolę stolicy Polski. W tym palatium urodził się przyszły władca Polski – Bolesław Krzywousty. Dziś jednak z tej budowli pozostały fragmenty, a na jej miejscu stanął gotycki zamek wzniesiony na polecenie Kazimierza Wielkiego. Ale z niego również zachowała się do dziś tylko część , gdyż w XVI wieku nastąpiło osunięcie się skarpy wiślanej i część zamku uległa zniszczeniu. Obecnie pozostały z niego 2 wieże: Zegarowa i Szlachecka i mury zamkowe, które są najwyższymi, zachowanymi murami obronnymi w Polsce! Można więc sobie wyobrazić potęgę płockiego średniowiecznego zamku. Kompleks budynków łączący obie wieże to pozostałości opactwa benedyktynów, gdzie dziś znajduje się Muzeum Diecezjalne.

ZDJĘCIE 1 , 2 , 3

Kolejnym obiektem na szlaku jest dawna kolegiata św. Michała Archanioła, teraz Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława Małachowskiego. Przy kolegiacie w 1180 roku powstała szkoła, która nieprzerwanie działa w tym samym miejscu od tamtego czasu i jest to najstarsza szkoła w Polsce! Kolegiata stanowi dziś zabytkową część liceum i posiada cechy gotyckie i romańskie. W XV wieku dobudowano do niej gotycką wieżę. Obecnie najstarsza część szkoły udostępniana jest do zwiedzania.

ZDJĘCIE 4 i 5

Wspomniana kolegiata św. Michała oraz Kościół św. Dominika były pierwszymi ceglanymi budowlami na Mazowszu. Kościół ten ufundowany w I połowie XIII wieku jest jedną z najstarszych płockich świątyń. Do dziś zachowały się mury od strony północnej, prezbiterium, a także portal.

Czas na najstarszy budynek w Płocku – jest nim Dom pod Trąbami. Wzniesiony pod koniec XIV wieku, przylegał on do obwarowań miejskich i pełnił rolę mieszkania dla kanoników. Nazwa tego obiektu wywodzi się od herbu szlacheckiego widocznego na szczycie budowli.

ZDJĘCIE 6 i 7

Również gotycką budowlą mieszkalną najstarsza w naszym mieście była kanonia, która powstała obok rezydencji biskupiej. Obecnie mieści się w niej siedziba Towarzystwa Naukowego Płockiego – jednego z najstarszych w Polsce stowarzyszeń naukowych! Są tam zbiory specjalne takie jak np. pierwodruk dzieła Mikołaja Kopernika i wiele innych rękopisów.

ZDJĘCIE 8 i 9

Następnymi obiektami są mury miejskie i dawna baszta obronna - pozostałość po obwarowaniach miejskich pochodzących z XIV wieku wzniesionych za czasów Kazimierza Wielkiego. Płock w średniowieczu miał bowiem imponujące fortyfikacje – dwumetrowej grubości mury obronne, 19 baszt i 3 bramy wjazdowe. Oprócz tego Płock otoczony był fosą od zachodu i północnego wschodu. Fortyfikacje te rozebrali Prusacy, gdy nasze miasto podczas II rozbioru Polski dostało się pod obce panowanie. Do dziś niestety zachował się niewielki fragment muru, mający 15 metrów długości i fragment jednej z baszt.

ZDJĘCIE 10 i 11

Ostatnim obiektem na naszym szlaku jest Kościół farny pw. św. Bartłomieja ufundowany w połowie XIV wieku przez Kazimierza Wielkiego. Początkowo była to gotycka budowla o ogromnych rozmiarach i jak podają przekazy historyczne mówiono o niej „prawdziwie królewska świątynia”. Jednak Fara również wiele ucierpiała podczas osunięcia się skarpy wiślanej oraz pożarów. W kolejnych stuleciach została zmniejszona i przebudowana najpierw w stylu renesansowym, a następnie barokowym, który reprezentuje do dziś.

I to koniec naszej wycieczki po najstarszych budowlach Płocka, chociaż nie….została jeszcze Katedra, ale o niej w następnym wpisie.

Tekst i zdjęcia:

Kinga Wiśniewska