การดูแลผู้ป่วยอัมพาต
ระยะอ่อนแรง
อัมพาตประเภทต่างๆ
ผู้ป่วยอัมพาตครึ่งซีก
หมายถึง ผู้ป่วยที่มีภาวะการอ่อนแรงจากการขาดเลือดไปเลี้ยงสมองหรือเลี้ยงสมองไม่เพียงพอจากการแตกตีบตันของหลอดเลือดหรืออุบัติเหตุที่กระทบกระเทือนทางสมอง
ผู้ป่วยอัมพาตครึ่งท่อน
หมายถึง ผู้ป่วยที่มีภาวะการอ่อนแรงของขาข้างเดียวหรือทั้งสองข้างซึ่งมีสาเหตุมาจากอาการบาดเจ็บของไขสันหลังตั้ง แต่ระดับอกลงมาจากการตกจากที่สูงอุบัติเหตุบนท้องถนนหรือการถูกยิงแทงหรือมีเนื้องอกที่ไขสันหลังเป็นต้น
ผู้ป่วยอัมพาตครึ่งตัว
หมายถึง ผู้ป่วยที่มีอาการอ่อนแรงของแขนขาทั้งสองข้างสาเหตุเช่นเดียวกับอัมพาตครึ่งท่อน แต่จะระดับสูงกว่าคือเป็นตั้งแต่ระดับคอลงมา
การสังเกตอาการผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง
ใบหน้าเบี้ยวหรืออ่อนแรง
แขนขาชาหรืออ่อนแรง
พูดไม่ชัด หรือ พูดไม่ได้
หากพบอาการให้รักษาภายใน 4 ชั่วโมง
ปัญหาที่พบในระยะแรก
คือ การอ่อนแรงของกล้ามเนื้อผู้ป่วยจะไม่สามารถขยับแขนขาหรือช่วยตนเองได้จึงเกิดเป็นภาวะแทรกซ้อนในระยะหลังตามมา
การเกิดแผลกดทับ
เกิดจาก
การกดทับเป็นเวลานาน ทำให้เนื้อเยื่อและเซลล์ตายจากการขาดเลือด
แผลกดทับมี 4 ระยะ
ระยะ1 : ผิวหนังจะเป็นรอยแดงถาวร กดแล้วรอยแดงไม่จาง
ระยะ2 : แผลจะลึกขึ้น พื้นแผลแดง และอาจผิวหนังพองเป็นตุ่มใส
ระยะ3 : แผลจะลึกถึงชั้นใต้ผิวหนังและแผลเริ่มเป็นโพรง
ระยะ4 : ผิวหนังถูกทำลายลึกไปถึงชั้นกล้ามเนื้อ เอ็น กระดูก และทำให้เกิดการติดเชื้อเป็นอันตรายถึงชีวิตได้
หากเกิดการยึดติดของข้อต่อและการหดรั้งของกล้ามเนื้อนานๆ จะทำให้เกิดการผิดรูปของข้อต่อจนแก้ไขไม่ได้
อาการเกร็งของแขนขา
เกิดจาก
การทำงานของกล้ามเนื้อเริ่มมีการฟื้นตัว ทำให้กล้ามเนื้อมีความตึงตัวมากขึ้น
ข้อดีของการเกร็ง
หากมีอาการเกร็งไม่มาก จะช่วยให้กล้ามเนื้อมีการฝ่อลีบช้าลง
ช่วยลดการเกิดหลอดเลือดดำอุดตันได้
ข้อเสียของการเกร็ง
หากมีการเกร็งมาก จะทำให้มีอาการปวด ขยับแขนขาลำบาก
หากมีการเกร็ง เป็นเวลานาน จะทำให้ข้อติดได้
การป้องกันภาวะแทรกซ้อน
การป้องกันการเกิดแผลกดทับ
ดูแลพลิกตะแคงตัว : เปลี่ยนท่านอนทุก 2 ชม.
จัดท่าทางกานนอนที่เหมาะสม :
ท่านอนหงาย : จัดระดับศีรษะสูงไม่เกิน 30 องศา หมอนสอดรองใต้เข่า
ท่านอนตะแคง : งอสะโพก 30 องศา ใช้หมอนรองตามปุ่มกระดูกและใบหู
ท่านอนคว่ำ : ท่านี้จะช่วยในการเหยียดข้อสะโพกและข้อเข่า ควรค่อยๆฝึก ครั้งละ ประมาน 10 นาที่ ความถี่ 3-4 ครั้งต่อวัน
จัดท่าทางของมือ : ใช้ผ้าขนหนูผืนเล็ก 1 ผืน ม้วนกลม ให้ผู้ป่วยกำไว้ เพื่อประคองข้อมือและนิ้วมือไม่ให้หนีบเข้าหากัน
ขณะนั่งเก้าอี้หรือรถเข็น : ผู้ป่วยขยับตัวขึ้นหรือยกก้นลอยพื้นทุก 30 นาที ถึง 1 ชม. และกระตุ้นให้เกิดการถ่ายน้ำหนักตัว เพื่อเปลี่ยนบริเวณที่ลงน้ำหนัก
มีเบาะรองก้นที่ทำจากเจล โฟม ลม น้ำ
ใช้ที่นอนลม หรือที่นอนไฟฟ้า เพื่อลดแรงกดทับ
การป้องกันการเกร็งของแขนขา
เคลื่อนไหวหรือขยับ ข้อต่ออย่างสม่ำเสมอ
ทำจิตใจให้ผ่อนคลาย
หากมีการเกร็งมาก ควรปรึกษาแพทย์ รักษาโดยการรับประทานยาหรือฉีดยา
จัดท่าในอัมพาตครึ่งซีก
ท่านอนหงาย
การจัดแขนและ
มือข้างอัมพาต
ท่านอนตะแคงทับข้างดี
ท่านอนตะแคงทับข้างอัมพาต
<<< ควรพลิกตัวเพื่อเปลี่ยนท่าทุก 2 ชั่วโมงหรือเมื่อมีผื่นแดง >>>
อัมพาตครึ่งท่อน
ท่านอนหงาย
ท่านอนตะแคง
การเคลื่อนไหวข้อต่อ โดยญาติ / ผู้ดูแล
เพื่อป้องกันการยึดติดของข้อต่อ การหดรั้งของกล้ามเนื้อ การเกร็งของกล้ามเนื้อและการเกิดการบวมของแขนและขา
ข้อควรปฏิบัติ
1. ควรทำอย่างช้าๆนิ่มนวลต่อเนื่องกันท่าละ 10-20 ครั้งวันละ 2 รอบ
2. ควรถามอาการเจ็บปวด / ดูสีหน้าเพราะความเจ็บปวดจะกระตุ้นการเกร็งต้านได้
3. ควรทำให้สุดช่วงของการเคลื่อนไหวในแต่ละท่า