ตำบลนาคูณใหญ่

ตามประวัติศาสตร์ ไม่มีการจดบันทึกไว้เป็นเรื่องราวแต่จากคำบอกเล่าของผู้นำชุมชนในอดีตได้เล่าว่า

ตำบลนาคูณใหญ่ ดั้งเดิมเป็นชนเผ่าลาวอพยพจากอุบลราชธานี ประมาณ 8-10 ครอบครัว มาตั้งถิ่นฐานบริเวณบ้านนาคูณใหญ่ และบ้านม่วงในปัจจุบัน และบางส่วนอพยพมาจากเมืองโป่งลิง ประเทศลาว สมัยศึกแก๊งจีน โดยการนำของท้าวโคตรวิชัย บ้านกลาง ท้าวพู มาทางปากน้ำชัยบุรี ท่าอุเทน มาอยู่กัน 3 จุด ด้วยกันใต้สุดท้าวโคตรวิชัย บ้านกลาง ท้าวนะ บ้านเหนือ ท้าวพู ได้ตั้งถิ่นฐานบริเวณนี้ เพราะเป็นถิ่นที่อุดมสมบูรณ์ด้วยแหล่งน้ำธรรมชาติคือลำห้วยแคน โดยตั้งอยู่ฝั่งตะวันตกห้วยแคน และมีบ่อน้ำธรรมชาติ พุ่งออกมาจากพื้นดินคล้ายน้ำพุ เรียกว่า น้ำจั้น ซึ่งราษฎรใช้เป็นน้ำดื่ม น้ำกิน สืบเรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน นอกจากนี้ยังอุดมไปด้วยป่าไม้ ซึ่งมีสัตว์ป่านานาชนิด เนื่องจากมีลำห้วยแคน และหนองน้ำมาก มีปลาชุกชุมเมื่อหามาได้มาก ก็นำมาทำปลาร้า และนำไปขายในต่างถิ่น อาชีพหลักของชุมชนคือการทำนา รองลงมาคือการไปขายควายที่กรุงเทพฯ หรืออื่น ๆ ผู้นำชุมชนพาลูกบ้านทำมาหากินแบบชนบทมีความเป็นอยู่ อย่างสมบูรณ์ ตั้งชื่อหมู่บ้านนาคูณ เหตุที่ตั้งชื่อว่าบ้านนาคูณเพราะผู้นำทั้ง 3 ได้ประชุมพิจารณาหาสิ่งที่เป็นมงคลสำหรับชื่อบ้าน ได้เห็นสิ่งหนึ่งโดดเด่นเป็นสำคัญอยู่ตรงกลางบ้านที่ยังเป็นไม้ดงดิบ อยู่ระหว่างกลางคือต้นไม้ใหญ่คู่หนึ่ง คือต้นคูณคู่ ซึ่งอยู่ตรงกลางวัดพอดีจึงตั้งชื่อหมู่บ้านนาคูณเมื่อชุมชนใหญ่ขึ้นจึงมีบางส่วนอพยพมาอยู่ฝั่งตะวันออกลำห้วยแคนผู้นำการตั้งคือ นายบุสดี ประขันธ์ และตั้งชื่อหมู่บ้านว่าบ้านหนองผักพาย (บ้านนาคูณน้อยในปัจจุบัน) และมีหนองน้ำ ข้างวัดศรีสว่างในปัจจุบันด้วย มีบางครอบครัวไปทำนาและทำกระท่อมไว้ที่นา (เถียงนา) เมื่อถึงฤดูทำนาก็จะอยู่กันที่กระท่อมเลยไม่กลับบ้านจนถึงตั้งถิ่นฐานบริเวณนี้ ชุมชนใหญ่ขึ้นซึ่งต่อมาก็คือ บ้านหนองหัวงัวในปัจจุบัน

การปกครอง ในระยะแรกยังขึ้นอยู่กับตำบลบ้านเอื้อง อำเภอท่าอุเทน จังหวัดนครพนม เนื่องจากอาณาบริเวณกว้างขวางมากยากแก่การปกครอง ทางราชการแบ่งแยกการปกครองมาขึ้นกับกิ่งอำเภอท่าบ่อศรีสงคราม(อำเภอศรีสงครามในปัจจุบัน) และใน พ.ศ. 2514 ทางจังหวัดตั้งกิ่งอำเภอนาหว้าขึ้น บ้านนาคูณใหญ่ จึงโอนพื้นที่มาขึ้นการปกครองกับตำบลนาหว้าจนถึงปี พ.ศ. 2518 บ้านนาคูณใหญ่ได้ยกฐานะเป็นตำบลขึ้นการปกครองกับอำเภอนาหว้า จังหวัดนครพนม โดยมีนายทองอินทร์ แปโค เป็นกำนัน
คนแรก ปัจจุบันตำบลนาคูณใหญ่ มีหมู่บ้านทั้งหมด 7 หมู่บ้าน

หมู่ที่ 1 บ้านม่วง

หมู่ที่ 2 บ้านนาคูณใหญ่

หมู่ที่ 3 บ้านนาคูณทุ่ง

หมู่ที่ 4 บ้านนาคูณน้อย

หมู่ที่ 5 บ้านหนองหัวงัว

หมู่ที่ 6 บ้านนาคูณน้อย

หมู่ที่ 7 บ้านม่วง

ขนาดพื้นที่ ประมาณ 17.734 ตารางกิโลเมตร