Lý Quang Diệu

GIỚI THIỆU TỔNG QUAN 

Lý Quang Diệu (chữ La-tinh: Lee Kuan Yew; chữ Hán: 李光耀; bính âm: Lǐ Guāngyào, 16/09/1923–23/03/2015), là Thủ Tướng đầu tiên của nước Cộng Hòa Singapore (SGP), ông đảm nhiệm chức vụ này từ năm 1959-1990. 

TIỂU SỬ 

Thuở thơ ấu, Lý Quang Diệu theo học tại trường tiểu học Telok Kurau, và thành tích học tập của ông không có gì nổi bật. Sau đó ông theo học Học viện Raffles, ông đã phải nỗ lực để theo kịp vì tại đây có tới 150 học viên đứng đầu toàn quốc gia Singapore (SGP). Ông đã vào được top đầu và tham gia phong trào hướng đạo trong 3 năm. Ông cũng tham gia các hoạt động thể dục thể thao như: quần vợt, bóng gậy (cricket), ... cùng các buổi thảo luận của học viện. 

Những năm đầu tại đại học Cambridge, ông giành được nhiều học bổng và sau đó đã giành được tấm bằng hạng nhất của nhà trường và nhận học bổng John Anderson cho phép ông theo học đại học Raffles (Đại học quốc gia Singapore). Ông phải bỏ dở việc học khi Nhật Bản (JPN) chiếm đóng Singapore (SGP) suốt những năm 1942-1945 trong Chiến tranh thế giới thứ II. Ông bắt đầu học tiếng Hán và tiếng Nhật từ năm 1942. Ông làm việc với người Nhật trong công việc của 1 người ghi chép những bức điện báo của phe Đồng Minh, cũng như biên tập bản tiếng Anh cho tờ Hodobu (報道部 – thuộc ban thông tin tuyên truyền của người Nhật) từ năm 1943-1944. 

Sau chiến tranh, ông theo học luật tại Đại học Fitzwilliam, Đại học Cambridge tại Anh Quốc (UK). Và trong 1 thời gian ngắn, theo học tại Trường Kinh tế Luân Đôn. Năm 1949, Lý Quang Diệu trở về Singapore (SGP) hành nghề luật sư tại Laycock và Ong - 1 công ty luật của John Laycock, 1 nhà tiên phong trong các hoạt động đa chủng tộc, người cùng với Rajah và Tan thành lập câu lạc bộ đa chủng đầu tiên tại Singapore (SGP) thâu nhận người châu Á. 

SỰ NGHIỆP CHÍNH TRỊ 

Trước thời kỳ Đảng Hành Động Nhân Dân 

Trải nghiệm đầu tiên của Lý Quang Diệu trên chính trường Singapore (SGP) là vai trò 1 nhân viên vận động bầu cử cho ông chủ John Laycock dưới ngọn cờ của Đảng Tiến Bộ (Progressive Party) thân Anh, trong cuộc bầu cử hội đồng lập pháp năm 1951. Song, Lý Quang Diệu dần dần nhận ra hậu vận đen tối của chính đảng này do thiếu sự ủng hộ của quần chúng, nhất là của giới lao động thuộc cộng đồng nói tiếng Hoa. Nhân tố cộng đồng nói tiếng Hoa đặc biệt quan trọng khi ủy ban Rendel vào năm 1953, quyết định mở rộng quyền bầu cử cho tất cả người dân sinh tại địa phương, làm gia tăng đáng kể số cử tri người Hoa. 

Lý Quang Diệu tiến đến ngả rẽ chính trị của mình khi ông tham gia tư vấn pháp lý cho các nghiệp đoàn thương mại và sinh viên. Các nghiệp đoàn này cung cấp cho ông mối quan hệ với giới công nhân nói tiếng Hoa (về sau, Đảng Hành Động Nhân Dân của ông sử dụng mối quan hệ lịch sử này như là 1 công cụ đàm phán trong các tranh chấp công nghiệp). 

Thành lập Đảng Hành Động Nhân Dân 

Ngày 21 Tháng 11 Năm 1954, Lý Quang Diệu cùng với 1 nhóm bạn hữu thuộc giai cấp trung lưu có học vấn Anh. Những người mà ông miêu tả là "Những tay tư sản nghiện bia". Cùng nhau thành lập Đảng Hành Động Nhân Dân (PAP – 人民行动党) có khuynh hướng xã hội và liên minh với các nghiệp đoàn theo chủ nghĩa cộng sản. 

1 hội nghị sáng lập đã được tổ chức tại Victoria Memorial Hall, sảnh đường đầy cứng với 1.500 người ủng hộ và thành viên nghiệp đoàn. Lý Quang Diệu trở thành Tổng Thư Ký. Tunku Abdul Rahman của Đảng UMNO và Tan Cheng Lock của MCA được mời làm quan khách nhằm tăng uy tín cho đảng vừa mới ra đời. 

Ý kiến đối lập 

Lý Quang Diệu ra tranh cử và giành được chiếc ghế đại diện cho Tanjong Pagar trong cuộc tuyển cử năm 1955. Ông trở thành nhà lãnh đạo phe đối lập, chống lại chính phủ liên hiệp dưới sự lãnh đạo Mặt Trận Lao Động của David Saul Marshall. Ông cũng là 1 trong số 2 đại diện của PAP đến tham dự những cuộc thương thảo về hiến pháp tổ chức tại Luân Đôn; cuộc thương thảo lần thứ nhất đặt dưới sự hướng dẫn của Marshall, lần thứ 2 của Lâm Hữu Phúc. Chính trong giai đoạn này Lý Quang Diệu phải đấu tranh với các đối thủ cả trong lẫn ngoài đảng PAP.

Những cương vị nổi bật 

Thủ Tướng Singapore (1959-1990)

Bộ Trưởng Cao Cấp (1990-2004)

Bộ Trưởng Cố Vấn (2004-2015)

Quan niệm: Giá trị Châu Á và niềm tin Nho Giáo 

Lý Quang Diệu là 1 trong số những chính trị gia ủng hộ các giá trị châu Á, mặc dù cách giải thích của ông về các giá trị này thường gây tranh cãi. Trong thập kỷ 1980, ông tích cực cổ xuý các giá trị Châu Á như Nho Giáo và các đức hạnh của Phật Giáo. Điều này được thể hiện trong những lần viếng thăm của ông đến các đền chùa Trung Hoa. Lý Quang Diệu luôn phát biểu nhấn mạnh tầm quan trọng của Đạo Nho đối với xã hội Singapore (SGP). Năm 1985, Lý Quang Diệu đã được bầu làm Chủ Tịch Hội Khổng Học Thế Giới. 

Trong 1 cuộc phỏng vấn với báo The Straits Times, Lý Quang Diệu nói rằng ông là người theo thuyết bất khả tri (agnostic). Trả lời phỏng vấn trên Foreign Affairs năm 1994, ông Lý Quang Diệu nói về tầm quan trọng của văn hóa và đạo đức truyền thống đối với sự phát triển của Đông Á, điều mà các nước phương Tây đã đánh mất. 

Lý Quang Diệu là người rất ghét sự ảnh hưởng từ văn hóa ngoại lai lên truyền thống văn hóa đất nước và đã đề ra những luật nghiêm khắc để hạn chế tình trạng này. Các cặp yêu nhau ở nơi công cộng nếu có những hành vi quá đà sẽ bị phạt vài tháng tù. Quan hệ tình dục đồng tính luyến ái bị cấm ở Singapore (SGP), vi phạm có thể bị phạt tới 2 năm tù. Con trai ông, Thủ tướng Lý Hiển Long, cũng đồng tình với quan điểm của cha khi xem đồng tính luyến ái là hành vi phạm pháp. Trong 1 bài phát biểu tại quốc hội, ông nói Singapore (SGP) là 1 xã hội truyền thống và ông muốn gìn giữ truyền thống đó. 

DI SẢN VÀ HỒI ỨC 

Qua 3 thập kỷ nắm quyền của Lý Quang Diệu, Singapore (SGP) từ 1 quốc gia đang phát triển nay đứng trong hàng ngũ những quốc gia phát triển nhất thế giới. Mặc dù dân số ít ỏi, diện tích nhỏ và tài nguyên nghèo nàn, nhưng Singapore (SGP) cũng có những lợi thế riêng của mình: những bến cảng khá tốt do Anh để lại, một lãnh thổ nhỏ giúp chính sách lan tỏa nhanh, và vị trí cảng biển trung tâm Châu Á. 

Lý Quang Diệu thường nói rằng tài nguyên duy nhất của Singapore là người dân và tinh thần làm việc hăng say của họ. Ông nhận được sự kính trọng của nhiều người dân Singapore (SGP), đặc biệt là những người lớn tuổi, họ luôn nhớ đến khả năng lãnh đạo của ông trong thời kỳ độc lập và tách rời khỏi Malaysia (MAS). 

Lý Quang Diệu vẫn thường được xem là nhà kiến trúc cho sự phú cường của Singapore (SGP) ngày nay. Mặc dù vai trò này có sự đóng góp đáng kể của Phó Thủ Tướng - Tiến Sĩ Goh Keng Swee, nhân vật chịu trách nhiệm xây dựng và phát triển nền kinh tế Singapore (SGP).