บทที่ 1

นิยามของการวัด

การวัดขนาดหรืองานวัดขนาด เป็นวิธีการเปรียบเทียบขนาดกับตัววัด หรือเครื่องมือวัดที่กำหนดเป็นมาตรฐานในการบอกขนาด เพื่อให้ทราบว่าขนาดของชิ้นงานนั้น มีขนาดจริงเท่าใด

คนเราไม่ว่าจะทำอะไร ล้วนเกี่ยวข้องกับการวัดทั้งสิ้น ไม่ว่าจะเป็นการวัดในเรื่องของเวลา ความยาวหรือน้ำหนัก ในชีวิตประจำวันนับแต่ตื่นจากที่นอน จนกระทั่งกลับเข้าไปนอนใหม่ ล้วนอยู่ใต้อิทธิพลของนาฬิกาที่ใช้สำหรับวัด ผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ที่ทำขึ้น กำหนดซื้อขายเป็นความยาว หรือเป็นปริมาณของน้ำหนัก ดังนั้นจะเห็นว่าเราไม่สามารถจะหลีกเลี่ยงจากการวัดไปได้

ในอุตสาหกรรมการผลิตที่ต้องผลิตชิ้นส่วนหรือผลิตภัณฑ์เป็นจำนวนมาก ๆ จำเป็นต้องมีการตรวจสอบและควบคุมขนาดให้ได้ตามมาตรฐานที่กำหนด จึงมีความจำเป็นที่จะต้องมีระบบการวัด เพื่อควบคุมขนาดเพื่อเป็นหลักประกันว่า ชิ้นส่วนที่ผลิตสำเร็จออกมาแล้วนี้สามารถใช้สำหรับเป็นชิ้นส่วนสับเปลี่ยนทดแทนกันได้ หรือเมื่อเกิดการชำรุด ก็สามารถที่จะสับเปลี่ยน หรือสามารถที่จะสวมประกอบเข้ากันได้อย่างพอดี

ดังนั้นงานวัดขนาดด้วยเครื่องมือต่าง ๆ จึงมีความสำคัญและจำเป็นสำหรับงานช่าง โดยผู้เป็นช่างจะต้องศึกษาการใช้เครื่องมือวัดของแต่ละชนิดที่เกี่ยวข้อง เพื่อที่จะสามารถวัดหาขนาดของชิ้นงานได้ถูกต้อง

วัตถุประสงค์ของการวัด

ทำไมต้องทำการวัดหรือการวัดมีความสำคัญอย่างไร ขอยกตัวอย่างเช่นในการส่งตัดเหล็กเพื่อป้อนขบวนการผลิต การที่เราจะทราบขนาดของชิ้นงานได้ เราจะต้องทำการวัดขนาดของชิ้นงานจริงเสียก่อนเพื่อบันทึกค่าวัดขนาดต่าง ๆ ลงในแบบ (Drawing) หลังจากนั้นจึงส่งแบบ (Drawing) ไปยังฝ่ายพัสดุเพื่อการจัดเตรียมตัดเหล็กให้ได้ขนาด

การที่จะทราบได้ว่าเหล็กที่ตัดมาแล้วนั้นได้ขนาดหรือไม่ เราก็ต้องทำการวัดขนาดเหล็กที่ตัดมาแล้วอีกครั้งและเปรียบเทียบกับขนาดที่แบบ (Drawing) ที่กำหนด ดังนั้นจึงแยกวัตถุประสงค์ของการวัดออกได้เป็นสองประเด็นคือ

• การวัดเพื่อให้ได้มาซึ่งข้อมูล

• การวัดเพื่อการควบคุมหรือตรวจสอบ

องค์ประกอบของขนาด

คำว่า ขนาด (Dimensions) ประกอบด้วยองค์ประกอบหลัก ๆ 4 ส่วน คือ

• จุดเริ่มต้น

• ทิศทาง

• ระยะทาง

• จุดสุดท้าย

การจะกำหนดระยะห่าง จากคนไปยังกรอบสี่เหลี่ยมนั้นจะต้องอ้างอิงดังนี้

1 จุดเริ่มต้น คือ ตำแหน่งพิกัดจุดเริ่มต้นและระนาบอ้างอิง เช่น ดังในภาพที่ 1-3 การกำหนดจุดเริ่มต้นคือตำแหน่งที่ยืนอยู่หันหน้าไปทางทิศเหนือ

2 ทิศทาง คือ การกำหนดแนวทางของเป้าหมายในทิศทางเมื่อเทียบกับระนาบอ้างอิง

3 ระยะทาง คือ การกำหนดระยะห่าง (Distance) จากจุดเริ่มต้นไปตามแนวทางที่กำหนดจนถึงจุดเป้าหมายโดยระยะทางที่วัดได้จะต้องเทียบกับขนาดมาตรฐาน

4 จุดสุดท้าย คือ จะต้องมีการกำหนดพิกัดจุดสุดท้ายในตำแหน่งที่ชัดเจน ที่สำคัญคือตำแหน่งจุดสุดท้ายและปลายของระยะทางจะต้องเป็นจุดเดียวกัน