ในสภาวะวิกฤตต่างๆของโลก ส่งผลอย่างมาก ทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม ไม่สามารถหาวิธีบรรเทาและแก้ไขปัญหาต่างๆที่เหมาะสมและยั่งยืน ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่ เป็นการพัฒนาที่มุ่งสร้างความสมดุลทางเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรม ตลอดจนการสร้างความสุขแบบยั่งยืน โดยการส่งเสริมให้ชุมชนอยู่รอด มีรายได้ที่มั่นคงในระยะยาว และเปิดโอกาสให้คนในท้องถิ่นเข้ามามีส่วนร่วมในทุกขั้นตอนของการพัฒนา เพื่อสร้างความรู้สึกการเป็นเจ้าของ เริ่มจากการระบุปัญหา ความต้องการ และสิ่งที่เป็นความจำเป็นเร่งด่วน โดยร่วมกันออกแบบโครงการ วิธีการดำเนินงาน และการประเมินผล มีการกระตุ้นให้ชาวบ้านในพื้นที่รู้จักคิดและลงมือทำเอง เพื่อสร้างความเข้มแข็งให้กับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในท้องถิ่นให้สามารถขับเคลื่อนกระบวนการพัฒนาได้ด้วยตัวเอง

หลักการสำคัญอีกประการของปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่ คือ “การพัฒนาแบบองค์รวมและการบูรณาการ” เพื่อปูทางไปสู่โครงการพัฒนาในระยะยาว นอกจากนั้นยังได้ให้ความสำคัญกับเรื่องของการพัฒนาคน สุขภาวะ การดำรงชีวิต และการศึกษา อย่างมีบูรณาการและเป็นองค์รวม เพื่อให้เกิดการแก้ปัญหาที่รอบด้านและยั่งยืน

“โคก หนอง นา โมเดล” เป็นโมเดลต้นแบบที่ได้น้อมนำพระราชดำรัสของในหลวงรัชกาลที่ 9 ในเรื่องเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่มาใช้บริหารจัดการน้ำและพื้นที่ทำการเกษตร โดยมุ่งหวังที่จะสร้างจุดเปลี่ยนให้กับชุมชน ซึ่งแบ่งพื้นที่เป็นสัดส่วน 30 : 30 : 30 : 10 กล่าวคือ 30% แรกสำหรับแหล่งน้ำ ทั้งการขุดบ่อทำหนองและการขุดคลองไส้ไก่ที่ช่วยระบายน้ำรอบพื้นที่ อีก 30 % สำหรับปลูกข้าว และอีก 30% สำหรับไว้ทำโคกหรือป่า โดยปลูกผักไว้เป็นอาหาร ปลูกไม้ใช้สอย ปลูกยาสมุนไพร ส่วน 10% ที่เหลือ สำหรับเป็นที่อยู่อาศัยและเลี้ยงสัตว์ ซึ่งหากลงมือทำลักษณะเช่นนี้ในหลาย ๆ จุดของประเทศ โคก หนอง นา โมเดล ก็จะช่วยได้มากกว่าการบริหารจัดการน้ำและพื้นที่ทำการเกษตร เพราะจะช่วยแก้ปัญหาโลกร้อนและลดก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ได้

การดำเนินงานแหล่งเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง ได้ยึดหลักการดำเนินงานตามวิถีชุมชนตามบริบทของชุมชน เช่น การแบ่งปัน การเอื้อเฟื้อเกื้อกูลกันในชุมชน ความสามัคคี ร่วมมือ ร่วมแรง ร่วมใจ และความร่วมมือหลายหน่วยงาน เช่น กศน.อำเภอหนองฉาง พัฒนาชุมชนอำเภอหนองฉาง ท้องถิ่น/เครือข่าย/ภูมิปัญญา ศึกษาจากแหล่งเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง เช่น โคกหนองนาตากะยาย ตำบลเขากวางทอง อำเภอหนองฉาง จังหวัดอุทัยธานี ศูนย์เรียนรู้บ้านห้วยหนามเข้ อำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี

การพัฒนาแหล่งเรียนรู้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง กศน.ตำบลหนองฉาง เป็นการบูรณาการโดยจัดกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้ตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง เช่น ส่งเสริมการปลูกพืชสมุนไพรต่างๆที่มีในชุมชน และในสถานการณ์โควิดในปัจจุบัน ได้จัดกิจกรรมปลูกพืชสมุนไพรต้านไพรโควิด เช่น การปลูกกระชาย ฟ้าทะลายโจร ขมิ้น ฯลฯ

แหล่งเรียนรู้ตำบลหนองฉาง โคกหนองนาโมเดล ตั้งอยู่ที่ หมู่ 6 บ้านทุ่งทอง ตำบลหนองฉาง อำเภอหนองฉาง จังหวัดอุทัยธานี การเดินทาง ห่างจาก อำเภอหนองฉาง ประมาณ 3 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทางประมาณ 10 นาที

ข้อมูลเนื้อหา เรื่องราว เขียนโดย นางสาวกนลรัตน์ เก่งเขตรกรณ์

ภาพถ่าย / ภาพประกอบ โดย นางสาวกนลรัตน์ เก่งเขตรกรณ์