Cúm gia cầm H5N1 là gì và sự tác động của nó
Cúm gia cầm H5N1 là 1 phân nhóm virus cúm A (Influenza A virus), thường xuất hiện ở chim và gia cầm. Giống như tất cả những loại virus cúm khác, virus A/H5N1 lây truyền giữa các loài chim, gia cầm và động vật khác, lây sang cho người và gây tử vong.
Virus cúm gia cầm H5N1 với cấu trúc kháng nguyên gồm 2 loại: kháng nguyên Hemagglutinin (H) và kháng nguyên Neuraminidase (N) đều nằm trên vỏ bọc của virus, bản chất là glycoprotein. Trong đấy, kháng nguyên H giúp virus dễ bám vào tế bào, kháng nguyên N giúp virus dễ dàng chui vào trong tế bào vật chủ. Kháng nguyên H đặc trưng cho týp virus, còn kháng nguyên N đặc thù cho thiết bị týp (subtype). Những cấu trúc H và N của virus cúm sở hữu thể thay đổi trong từng vật dụng týp. Ngày nay sở hữu 18 cấu trúc kháng nguyên H (H1 tới H18) và 11 cấu trúc kháng nguyên N (N1 đến N11) khác nhau.
Virus cúm có tỉ lệ đột biến cao và kháng nguyên bề mặt luôn mang xu thế biến đổi. Trong đấy kháng nguyên H và kháng nguyên N là thay đổi rõ nhất, chỉ phải đột biến nhỏ đã dẫn tới sự biến đổi kháng nguyên, tạo ra biến chủng cúm mới. Đây chính là nguyên nhân H5N1 sở hữu thể gây dịch cúm trên diện rộng, thường xảy ra vào mùa đông và đầu xuân. Đại dịch cúm thường tương tác tới sự thay đổi cơ bản gen ở virus cúm A tạo nên một týp virus mới.
Cúm A H5N1 là phân nhóm cúm gia cầm mang khả năng xâm nhiễm cao. Từ năm 1997 đến nay, sự bùng phát của virus cúm gia cầm H5N1 đã khiến nhiễm bệnh và chết hàng chục triệu gia cầm. H5N1 là loại virus sở hữu khả năng tự biến đổi (hoặc tái tổ hợp) rất cao. Theo như sv388bet thì virus này sở hữu thể tạo ra biến đổi gen lây từ người sang người, gây các lo ngại về đại dịch cúm toàn cầu. Virus H5N1 mang thể hài hòa với virus cúm ở người tạo ra một loại virus mới với đầy đủ tính năng của 2 loại virus cũ, dễ dàng tạo ra đại dịch cúm cho người có tỷ lệ biến chứng nặng, nguy cơ tử vong là vô cùng to.
Virus cúm gia cầm H5N1 được phát hiện lần đầu tiên ở mọi loài chim hải yến ở Nam Phi vào năm 1961, làm cho lây nhiễm và giết chết hàng triệu gia cầm. Trước ấy, virus A H5N1 thường không lây nhiễm sang người. Thế nhưng vào năm 1997, người thứ 1 lây nhiễm cúm A H5N1 từ chim được báo cáo trong dịch cúm gia cầm ở Hồng Kông và đã cướp đi tính mạng của gần 60% người mắc. Và từ ấy đã xuất hiện các ca nhiễm bệnh được ghi nhận khác nhau ở người.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp (FAO) cảnh báo: H5N1 sở hữu thể gây ra mọi hơn 1 đại dịch cúm lúc mầm bệnh vẫn đang tiếp tục gia tăng cao ở nhiều khu vực lưu hành cao. Tháng 6/2008, đã sở hữu 11 ổ dịch H5N1 được báo cáo tại 5 quốc gia (Trung Quốc, Ai Cập, Indonesia, Pakistan và Việt Nam) đe dọa nghiêm trọng sức khỏe cộng đồng và thiệt hại nặng nề tới nền kinh tế.
Những nghiên cứu dịch tễ cũng cho thấy, mọi ca nhiễm cúm gia cầm H5N1 ở Campuchia, Thái Lan, Indonesia và Việt Nam xảy ra đồng thời sở hữu dịch H5N1 lớn ở gia cầm. Toàn bộ các ca này gây ra do tiếp xúc sở hữu gia cầm, chim bị nhiễm cúm hoặc bề mặt có chứa dịch tiết từ gia cầm.
Virus cúm gia cầm H5N1 là chủng cúm cực kỳ nguy hiểm do với độ nguy hiểm cao, với thể gây diễn biến khó lường theo chiều hướng phức tạp, tỷ lệ biến chứng và tử vong cao (từ 50-60%). Vì thế, khi mang chi tiết dịch tễ, sốt và triệu chứng viêm long đường hô hấp phải tới bệnh viện xét nghiệm bị mắc vi rút cúm nào để phù hợp với kế hoạch điều trị ưa thích.
Tại Việt Nam, ca mắc cúm gia cầm H5N1 xuất hiện trước tiên vào năm 2003 (Tính từ 2004 – 2013 với 35 ca mắc và 29 ca tử vong do cúm A/H5N1), biến chủng virus cúm này đã biến đổi thành một chủng có độc lực mạnh, tỷ lệ tử vong cao, có thời điểm tới 100%. Nguy hiểm nhất của bệnh cúm gà là lúc lây sang người với thể gây viêm phổi cấp tính, tổn thương đa tạng, tỷ lệ tử vong cao.
Xem thêm: Các trường hợp bị biến chứng nặng nề
Người nhiễm virus cúm A H5N1 thường mang mọi triệu chứng diễn biến cấp tính giống với mọi loại cúm thông thường, nhưng có thể tất nhiên 1 số dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm hơn. các dấu hiệu cơ bản bệnh cúm A/H5N1 nên lưu ý:
Sốt cao liên tục trên 38oC.
Cảm thấy rét run, mệt mỏi, choáng váng đầu óc.
Đau ngực, tim đập nhanh.
Đau họng, ho, thường ho khan, ho có đờm.
Chỉ sau nửa ngày, mọi triệu chứng do cúm gia cầm H5N1 phát triển thành trầm trọng. Người bệnh với biểu hiện suy hô hấp cấp như khó thở, thở nhanh, da tím tái. những triệu chứng đi kèm là đau lan tỏa, mệt mỏi đặc thù là đau đầu, đau nhức cơ, đau toàn thân, ý thức mê man.
Bệnh cúm gia cầm H5N1 có thể diễn tiến nghiêm trọng dần và gây biến chứng viêm phổi, tử vong ví như không được điều trị kịp thời. Hiếm gặp hơn, người bệnh mang thể xuất hiện triệu chứng viêm kết mạc. Tùy vào từng quá trình bệnh và thể trạng khác nhau ở mỗi người mà các triệu chứng sẽ khác nhau.
Lưu ý: Các triệu chứng nặng của bệnh cúm gia cầm H5N1
Nhiều chuyên gia về điều tra dịch tễ cho biết, thời gian ủ bệnh của cúm gia cầm H5N1 dài hơn thời gian ủ bệnh của những chủng virus khác gây cúm mùa, từ 2 - 8 ngày và sở hữu thể dài tới 17 ngày sau lúc người bệnh tiếp xúc với những nguy cơ như: giết mổ hoặc dùng những sản phẩm từ gia cầm nhiễm virus như thịt, trứng hoặc tiếp xúc với người đang nhiễm H5N1. Đây là khoảng time virus H5N1 tiềm ẩn trong thân thể, chưa phát tán và chưa sở hữu dấu hiệu, chỉ chờ cơ hội khởi phát.
Tuy nhiên, việc phơi nhiễm mọi lần với virus dẫn đến việc khó xác định chính xác thời kỳ ủ bệnh. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) bắt buộc time ủ bệnh của cúm gia cầm H5N1 là 7 ngày, ứng dụng cho điều tra và theo dõi nhiều người tiếp xúc mang người bệnh.