Phân tích tác phẩm văn học “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” (Lưu Quang Vũ)- Môn Ngữ văn – Lớp 12
Ở bài viết này, chúng ta sẽ
cùng thầy Đặng Ngọc Khương (giáo viên của môn Văn tại Hệ thống Giáo dục
HOCMAI)cùng đi phân tích tác phẩm “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” của tác giả Lưu
Quang Vũ.
I. Giới thiệu chung
1. Tác giả đấy.
Lưu Quang Vũ ( 1948 – 1988)
sinh tại xã Thiệu Cơ, huyện Hạ hỉ Hòa, tỉnh Phú Thọ nhưng quê gốc đây lại ở
quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng.
Ông từng than gia quân ngũ, làm
BTV Tạp chí Sân khấu đó nha.
Ông là người tài năng: Làm thư,
sáng tác văn xuôi, vẽ tranh tiểu thuyết và soạn kịch.
Ông là nhà soạn kịch tài năng
của nền văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại đấy.
2. Tác phẩm nào.
Tác phẩm “Hồn Trương Ba, da
hàng thịt” được sáng tác năm 1981, đến năm 1984 mới ra mắt công chúng.
II. Đọc hiểu văn bản thôi.
1. Màn đối thoại cực gắt giữa
hồn Trương Ba và xác hàng thịt.
Lý lẽ:
Hồn Trương Ba là: Khẳng định
hồn có đời sống riêng và muốn rời xác hàng thịt.
Xác hàng thịt là: khẳng định
sức mạnh của thể xác và kêu gọi nhân nhượng, thỏa hiệp.
Thái độ:
Hồn Trương Ba rất: Giận dữ,
khinh bit nhưng cũng tuyệt vọng, bất lực.
Xác hàng thịt thì: Cười nhạo,
mỉa mai, đắc thắng.
Mâu thuẫn:
Hồn Trương Ba mong: Khát vọng
sống thanh cao, nhân hậu, trong sạch.
Xác hàng thịt: Sống dung tục
=> Ý nghĩa: Sống cùng với
những cái dung tục sẽ bị cái dung tục ngự trị, tàn phá những gì trong sạch, đẹp
đẽ; Ca ngợi cuộc đấu tranh chống những lại cái xấu, cái ác của con người; Con
người phải sống hài hòa giữa tâm hồn và thể xác đấy.
a. Hoàn cảnh sáng tác là:
- “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” là một trong những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ. Từ cốt truyện dân gian, ông xây dựng một vở mở ra kịch hiện đại chứa đựng nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa tư tưởng và triết lý nhân sinh sâu sắc nhất.
- Vở kịch viết năm 1981 và công chiếu năm 1984 đứng trên sân khấu trong và ngoài nước.
- Văn bản trích trong SGK thuộc cảnh VII và đoạn kết của vở kịch diễn tả lên sự đau khổ, dằn vặt và quyết định cuối cùng thật cao thượng của Hồn Trương Ba.
c. Tóm tắt truyện
- Trương Ba là người làm vườn, có tâm hồn thanh cao rất, giỏi đánh cờ, bị Nam Tào bắt chết nhầm. Để sửa sai, Đế Thích khuyên cho hồn Trương Ba sống lại nhập lại vào xác anh hàng thịt vừa mới chết không lâu. Trú nhờ trong thể xác anh hàng thịt làm cho hồn Trương Ba nhiễm một số thói xấu vốn không phải của bản thân ông ấy. Trước nguy cơ tha hóa nhân cách và sự phiền toái do đã mượn xác người khác, hồn Trương Ba quyết định đã trả lại thân xác cho anh hàng thịt, xin cho cu Tị sống lại và chấp nhận cái chết để được là chính mình. rồi Cuối cùng, hồn Trương Ba nhập vào màu xanh của cây cỏ trong vườn, trò chuyện bên những người con thân yêu.
2. Đối thoại hồn Trương Ba và những
người thân yêu :
Vợ: Buồn bã, đau khổ, đòi bỏ đi
đâu
Cháu nội: Phản ứng quyết liệt,
dữ dội, không nhận ông nội luôn.
Con dâu: Thông cảm, xót thương,
đau đớn lắm.
Lời độc thoại nội tâm của hồn
Trương Ba bộc lộ ra nhiều sự day dứt, quyết định không sống chung với thể xác
dung tục của hàng thịt.
=> Vẻ đẹp tâm hồn cao quý
của những con người lao động trong cuộc đấu tranh với cái dung tục tự hoàn
thiện nhân cách.
3. Màn đối thoại hồn Trương Ba
và Đế Thích đó:
Hồn Trương Ba: Ca ngợi quan
niệm sống tích cực hơn, sống đúng là mình, sống phải hài hòa, toàn vẹn cả tâm
hồn và thể xác.
Đế Thích: Quan niệm hời hợt về
ý nghĩa sự sống, chỉ ra các loại hiện tượng tiêu cực của xã hội đương thời.
Ý nghĩa:
Cuộc sống là đáng quý nhưng
không phải sống thế nào cũng được nhỉ.
Con người phải luôn đấu tranh
để hoàn thiện nhân cách sống.
Hạnh phúc chân chính của con
người là được sống thật với mình và mọi người hơn.
4. Màn kết thúc.
Trương Ba trả lại xác cho anh
hàng thịt, chấp nhận cái chết để giữ linh hồn trong sạch sành sanh.
-> Niềm tin vào tương lai,
niềm vui vào sự chiến thắng của cái Thiện, cái Đẹp và của sự sống đích thực đấy
nha.
Hy vọng bài viết này sẽ giúp
ích nhiều lắm cho các em trong chương trình học Ngữ văn lớp 12.
>> Tham khảo ngay các tác phẩm trong chương trình văn 12 tại: Soạn văn 12