๑. ข้อความเบื้องต้น

วิชาเรียงความแก้กระทู้ธรรมเป็นวิชาแรกของการสอบธรรมสนามหลวง เพราะเป็นกระบวนการที่แสดงออกถึงความรู้ ความเข้าใจเชิงบูรณาการในวิชาทั้ง ๓ คือ วิชาธรรม วิชาพุทธ และวิชาวินัย ของผู้ศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกธรรม อาจกล่าวได้ว่า เป็นเครื่องกำหนดความรู้ความเข้าใจหรือวัดผลประเมินผลการเรียนรู้ในวิชาทั้ง ๓ ดังกล่าวเลยก็ว่าได้ เพราะการที่จะเขียนเรียงความให้ถูกต้องตามหลักเกณฑ์ข้อกำหนดของวิชานี้ผู้ศึกษาจำต้องผ่านทักษะหรือกระบวนการเรียนรู้ในวิชาทั้ง ๓ ดังกล่าวนั้นมาเป็นอย่างดี โดยเฉพาะวิชาธรรม เพราะชื่อของวิชานี้ก็บ่งบอกอยู่แล้วว่าเป็นวิชาเรียงความแก้กระทู้ธรรม หากผู้ศึกษาไม่มีความรู้ความเข้าใจวิชาธรรมหรือไม่ได้ศึกษาหลักธรรมเบื้องต้น คือ ธรรมวิภาคและดีที่ปฏิบัติแล้ว ก็ยากที่จะเขียนเรียงความแก้กระทู้ธรรมได้ดีหรืออาจถึงขั้นเขียนไม่ได้เลยก็มี วิชาเรียงความแก้กระทู้ธรรมจึงเป็นเสมือนผลสัมฤทธิ์ของการเรียนรู้วิชาทั้ง ๓ โดยเฉพาะวิชาธรรม องค์ความรู้ทักษะหรือกระบวนการเรียนรู้ ที่ได้จากการศึกษาวิชานี้จะทำให้ผู้ศึกษามีความสามารถในการแสดงธรรม บรรยายธรรม ปาฐกถาธรรม อธิบายธรรม หรือบอกกล่าวพร่ำสอนธรรมแก่ผู้อื่นได้อย่างมีหลักเกณฑ์ ซึ่งจะช่วยให้การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเป็นไปอย่างมีประสิทธิผล