ข้อมูลพื้นฐานอำเภอสรรพยา

ประวัติความเป็นมา

คำขวัญอำเภอสรรพยา

“เขาสรรพยาบรรพต  หวานเลิศรสน้ำตาล แชมพูว่านหางจระเข้ จักสานเปลผักตบชวา           ล้ำคุณค่าหอพระไตร เขื่อนใหญ่เจ้าพระยา”

บริบทของอำเภอสรรพยา

อำเภอสรรพยา ตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2440 อยู่ทางทิศใต้ของจังหวัดชัยนาท ห่างจากตัวจังหวัด 19 กิโลเมตร มีแม่น้ำเจ้าพระยาไหลผ่านตอนกลางของพื้นที่อำเภอ สภาพบ้านเรือนราษฎรส่วนใหญ่ตั้งอยู่ริมแม่น้ำเจ้าพระยาตลอดแนวฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยาทั้งสองฝั่ง เนื่องจากการคมนาคมในอดีตอาศัยทางน้ำเป็นหลัก สังเกตจากสภาพชุมชนปรากฏว่ามีชุมชนหนาแน่น เป็นทั้งย่านการค้าและอยู่อาศัยหลายแห่ง เช่น ที่ชุมชนบ้านบางกระเบื้อง หมู่ที่ 4 ตำบลบางหลวง, ชุมชนบ้านบางไก่เถื่อน หมู่ที่ 3 ตำบลตลุก, ชุมชนบ้านสรรพยา หมู่ที่ 4 ตำบลสรรพยา และชุมชน บ้านโพนางดำ หมู่ที่ 2 ตำบลโพนางดำตก เป็นต้น แต่ในปัจจุบันมีถนนสาย ชัยนาท – สิงห์บุรี และ สายเอเชีย ตัดผ่าน มีสะพานสรรพยาเชื่อมระหว่างสองฝั่งแม่น้ำ ทำให้ประชาชนนิยมใช้การคมนาคมทางบกเป็นหลัก  บริเวณตอนล่างมีภูเขาลูกเล็ก ๆ อยู่แห่งหนึ่งชื่อว่า “เขาสรรพยา” ปรากฏหลักฐานในพระราชนิพนธ์เรื่อง รามเกียรติตอนหนึ่งว่า เมื่อพระลักษณ์ถูกหอกโมกข์ศักดิ์ของกุมกรรณ หนุมานได้อาสามาเอาตัวยาชื่อ “สังกรณี” และ  “ตรีชวา” ณ ที่ “เขาสรรพยา” แห่งนี้ เพื่อนำไปบดเป็นกษัยผสมกับน้ำในแม่น้ำมหานทีใช้เป็นยา

อำเภอสรรพยามีสภาพทั่วไปเป็นสังคมชนบท  มีความเป็นอยู่ที่เรียบง่ายแบบเกษตรกรรมไทยโดยมีวิถีชาวพุทธ และความเชื่อตามวัฒนธรรมประเพณีท้องถิ่น ซึ่งก็เป็นจุดเด่นของสังคมชนบทที่ไม่โกลาหลแบบสังคมเมืองแต่ก็มีความสะดวกสบายจากการที่มีสาธารณูปโภคที่จำเป็นขั้นพื้นฐานค่อนข้างครบถ้วน อีกทั้งการคมนาคมก็สะดวกรวดเร็ว  ซึ่งก็ส่งผลต่อประชากรที่มีการบริโภคข่าวสารที่มีความรวดเร็วและมีความต้องการข้อมูลข่าวสารอย่างต่อเนื่อง  มีความทันสมัย

ที่ตั้งและอาณาเขต

          อำเภอสรรพยา ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่ราบบริเวณสองฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา ห่างจากตัวเมืองชัยนาทโดยทางรถยนต์ 21 กิโลเมตร  มีอาณาเขตติดต่อ ดังนี้

ทิศเหนือ      ติดต่อกับ     อำเภอเมือง       จังหวัดชัยนาท         

ทิศตะวันออก ติดต่อกับ      อำเภอตาคลี      จังหวัดนครสวรรค์

ทิศใต้              ติดต่อกับ      อำเภออินทร์บุรี  จังหวัดสิงห์บุรี และอำเภอสรรคบุรี จังหวัดชัยนาท

ทิศตะวันตก  ติดต่อกับ      อำเภอสรรคบุรี   และอำเภอเมือง จังหวัดชัยนาท

ขนาดพื้นที่

อำเภอสรรพยามีพื้นที่ประมาณ 193.7 ตารางกิโลเมตร หรือ 146,375 ไร่

ลักษณะภูมิประเทศ

     อำเภอสรรพยา มีพื้นที่ส่วนใหญ่ เป็นที่ราบลุ่มริมฝั่งแม่น้ำโดยมีพื้นที่การเกษตรเป็นส่วนใหญ่ใช้เป็นพื้นที่ประโยชน์ในการทำนา นอกนั้นเป็นพื้นที่ทำสวน ปลูกผัก ปลูกไม้ดอกไม้ประดับ โดยมีแม่น้ำเจ้าพระยาไหลผ่านตลอดแนวกึ่งกลางอำเภอ จากทิศเหนือจรดทิศใต้ นอกจากนั้นยังมีเนินเขาเล็ก ๆ คือ เขาสรรพยา  เขาแก้ว และเขานมโฑ

ทรัพยากรธรรมชาติ และ  แหล่งน้ำ

          อำเภอสรรพยา เป็นแหล่งที่มีความอุดมสมบูรณ์ทางพืชพันธุ์ไม้ มีพืชหลายชนิดที่สามารถใช้เป็นสมุนไพรในการรักษาพยาบาลแบบแพทย์แผนไทย  ทำให้ได้รับการคัดเลือกให้เป็นศูนย์แพทย์แผนไทยของจังหวัดชัยนาท  แหล่งน้ำธรรมชาติที่สำคัญคือ แม่น้ำเจ้าพระยา ไหลผ่านตั้งแต่ใต้เขื่อนเจ้าพระยาลงไปถึงเขตติดต่ออำเภออินทร์บุรี  จังหวัดสิงห์บุรี และมีเขื่อนเจ้าพระยาที่กั้นแม่น้ำเจ้าพระยาและเป็นเขื่อนเกษตรที่สำคัญของเกษตรกรในเขตที่ราบลุ่มภาคกลาง  อีกทั้งยังมีลำคลองชลประทานไหลผ่าน มีผลต่อการประกอบอาชีพเกษตรกรรมของประชากรในพื้นที่และพื้นที่จังหวัดใกล้เคียง โดยเฉพาะการทำนา ทำปีละ 3 ครั้ง

สภาพสังคมและเศรษฐกิจ

พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ราบลุ่ม ดังนั้นประชากรส่วนใหญ่จึงประกอบอาชีพด้านเกษตรกรรม ส่วนใหญ่มีฐานะระดับปานกลาง อาชีพหลักทำเกษตรกรรม อาชีพรอง ได้แก่ รับจ้าง อาชีพเสริมมีกลุ่มอาชีพต่าง ๆ เช่น  กลุ่มผลิตแชมพู กลุ่มจักสานผักตบชวา  น้ำพริก  น้ำดื่มบรรจุขวด ฯลฯ