Waarom Rots en Water in een Tai Chi Vereniging?

Toen ik toevallig een kort stukje op TV zag over Rots en Water, was m'n spontane reactie: "Die kinderen doen Tai Chi!". Meteen was mijn interesse gewekt. Toen ik de basisopleiding voor Rots en Water-trainer volgde, kwam ik te weten dat de peetvader van het programma, Freerk Ykema, jarenlang Tai Chi beoefend heeft. Ik was niet verrast maar bevestigd in mijn vermoeden.

Martin Strynck

Chinees boksen

Wat we met Tai Chi bedoelen is eigenlijk Tai Chi Chuan (taijiquan) wat etymologisch zoveel betekent als "boksen volgens de principes van yin en yang". 

Wellicht de bekendste oefening uit Rots en Water heet "Chinees boksen", geen toeval! Een andere oefening uit Rots en Water heet "Chinees kleven". Kleven (in het Chinees "nien") is één van de belangrijkste principes van partneroefeningen in Tai Chi, zoals bij Tuishou of "pushing hands". Hoewel anders uitgevoerd, wordt een oefening uit Rots en Water ook "pushing hands" genoemd.  De vuist in de handpalm bij de Rots en Watergroet is een typische groet in Tai Chi. 

Rots en Water of Yang en yin

Rots staat voor je mening durven geven, opkomen voor jezelf of negatief gezien ook exploderen (bv. een woede-aanval). Dus eigenlijk naar buiten komen, gemakkelijk te associëren met yang. In een martiale context kan je Rots zien als een aanval.

Water staat voor luisteren, samen oplossingen zoeken, of negatief gezien imploderen (bv. depressief worden). Dus eigenlijk naar je toe laten komen, gemakkelijk te associëren met yin. Luisteren (in het Chinees "ting") is een voor-waarde voor kleven ("nien"). In een martiale context kan je Water zien als een verdediging. Laat je de tegenstander (of positiever gesteld je partner) te dicht bij je komen, dan dringt hij binnen (implosie). Buig je zijn kracht om tegen hem (transformatie) dan geef je hem een koekje van eigen deeg en ben je een spiegel voor de ander (communicatie). 

Rots: karate

De Rotsacties uit het Rots en Waterprogramma zijn eerder geïnspireerd op harde of externe martiale sporten zoals karate. Spierkracht is belangrijk en een harde aanval wordt geblokt met een harde tegenaanval. 

Water: tai chi

De Wateracties uit het Rots en Waterprogramma zijn eerder geïnspireerd op de zachte of interne martiale kunst Tai Chi. Zachte kracht (jin) is belangrijk en een aanval wordt gevolgd en omgebogen. 

Tai Chi is gebaseerd op Taoïsme. "Zijn zoals water" is een centraal gegeven in het Taoïsme en dus ook in Tai Chi. Water neemt de vorm aan van waar het inzit of in stroomt, het wordt er mee één. Het volgt de kracht die er op uitgeoefend wordt. In Tai Chi kan dat een kracht zijn van de tegenstander of partner, maar ook de zwaartekracht. Gebruik maken van de kracht van de ander, van je eigen gewicht en van de zwaartekracht zijn belangrijke aspecten in Tai Chi. Ontspanning (maar geen slapte) is daartoe de sleutel. Het "sterk staan" uit Rots en Water komt op hetzelfde neer. In Tai Chi wordt daarom veel belang gehecht aan je lichaamshouding. Een goede lichaamshouding straalt kracht en zelfvertrouwen uit. In Tai Chi zijn we daar eerder impliciet mee bezig. In Rots en Water wordt dit expliciet gemaakt. Het continu en langdurig bezig zijn met je eigen houding werkt misschien meditatief voor een volwassene. En op termijn merkt de volwassene vanzelf wat het effect is op zijn uitstraling. Een kind echter heeft nood aan veel afwisseling en actie, waardoor dit  verband  sneller en expliciet moet gelegd worden. 

Water drukt ook de zachte kracht van Tai Chi uit. Een douche doet deugd en werkt vernieuwend. Maar water kan ook zorgen voor erosie en zelfs voor verwoestende tsunami's.
Vergeet ten slotte niet dat we voor zo'n 80% uit water bestaan. 

Psycho-fysieke training

Rots en Water is een psychofysieke sociale competentietraining. Simpel gezegd komt het er op neer dat kinderen en jongeren leren omgaan met zichzelf en met anderen door dingen letterlijk en figuurlijk aan den lijve te ondervinden. In plaats van "praten over" gaat het over "ervaren". Met korte nabesprekingen wordt dan wel de transfer gelegd naar reële situaties. 

Met Tai Chi is het net zo. Ik wil mezelf als voorbeeld nemen. Ik wou zo hard mijn best doen met mijn Tai Chi-bewegingen dat ik in plaats van ontspanning juist spanning opbouwde. Ik merkte dat dat in mijn dagelijks leven net zo was. Mijn controledrang en perfectionisme bracht zoveel spanning en stress dat het tegen me werkte. Door mijn Tai Chi-bewegingen meer te laten gebeuren i.p.v. te controleren, kon ik in mijn dagelijks leven ook meer loslaten en meegaan met de stroom met meer kwaliteit en minder stress tot gevolg. 

Buik: centrum van kracht, rust en gevoel

In Rots en Water wordt de buik benadrukt als het centrum van je kracht, je rust en je gevoel (je intuïtie). Bij dat laatste kent iedereen de uitdrukking "je buikgevoel volgen". Telkens bij de Rots en Watergroet wordt dat duidelijk gemaakt door uit te ademen naar de buik en de aandacht naar de buik te brengen door een neerwaartse beweging van de handen naar de buik. Uitwendige bewegingen (met de handen) terwijl de aandacht inwendig (in het lichaam) zit, is inherent aan qigong en tai chi. Het gebruik van de adem is dat ook. Adem is één van de vertalingen van qi (uitgesproken als "tsjie"). Er kan geen sprake zijn van Tai Chi als er geen aandacht of focus (yi) is. Ook dat is iets dat overgenomen werd in Rots en Water. 

In Tai Chi is de dantian het krachtveld waar energie gestockeerd wordt en vanwaar alle bewegingen vertrekken. Deze bevindt zich -jawel - in de onderbuik. En zelfs hier komt het water weer tevoorschijn want de onderbuik wordt (Chinees) gezien als de waterstreek waarin zich een soort waterkrachtcentrale bevindt.
De alertheid van de Tai Chi-beoefenaar zorgt er voor dat de dantian eerst reageert. Iedereen die Tai Chi beoefent heeft de ervaring dat een oefening niet meer lukt als je er te veel bij nadenkt. Als beginner en bij het aanleren van een nieuwe beweging zal je natuurlijk nog meer "in je hoofd zitten", maar dat verandert met de tijd. En zitten we in het Westen niet allemaal te veel "in ons hoofd"? En net dat cerebrale stoempen we er in bij onze jeugd, ten nadele van de wijsheid van onze buik. Een persoonlijke anekdote is dat mijn dantian eerst bewoog als mijn baby 's nachts weende, nog voor ik goed en wel wakker werd en besefte wat er aan de hand was. Ik merk ook dat mijn reflexen veel beter zijn dan vroeger. Je hoofd aan de kant laten en vertrouwen op je reflexen is waar het om gaat in het "no mind game" van het Rots en Water programma. 

Zowel met Rots en Water als met Tai Chi leer je meer vertrouwen op je intuïtie. Ergens heeft dat ook te maken met het kind in jezelf (her)ontdekken en durven je eigen spontane en authentieke zelf te zijn. En laat dat behouden van of terugkeren naar dat kind nu net een belangrijk Taoïstisch thema zijn. De "godfather" van het Taoïsme Lao Zi wordt "het oude kind" genoemd.