ΠΡΑΚΤΙΚΑ

της ΣΤ΄ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗΣ της ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

12 ΜΑΙΟΥ 1842, ΑΚΡΟΠΟΛΗ των ΑΘΗΝΩΝ

«Η Ελλάδα ήθελε να διατηρήσει τα ανάγλυφα και τα αγάλματα του Παρθενώνα στους κόλπους της και να τα αποδώσει κάποτε στην αρχαία θέση και δόξα τους, όπως διατήρησε η γενιά των Ελλήνων θαμμένη την σπίθα της ελευθερίας και την εξύψωσε και πάλι λαμπρή και δραστήρια, όταν εκπληρώθηκαν οι καιροί…

… ο Έλγιν είδε τον σεβάσμιο αυτό παραστάτη της αρχαιότητας και αντί να γονατίσει μπροστά του με κατάνυξη, αντί η ψυχή του να πλημμυρίσει με θαυμασμό και να υψωθεί με ευλάβεια, τον θεώρησε σαν κάθε άλλο ερείπιο, σαν ένα σωρό από πέτρες, χωρίς να κατανοήσει τη ζωή της αρμονίας που έπνεε από αυτό το αριστούργημα, και ότι εκείνος που θα την κατέστρεφε θα εκτελούσε όμοιο έγκλημα με αυτόν που καταστρέφει το αριστούργημα του Θεού, τον έμψυχο άνθρωπο…

… Εμείς που έχουμε ελεύθερη φωνή για να εκφραζόμαστε και αδέσμευτα τα χέρια για να πράττουμε, εμείς ας κηρύξουμε δημόσια, ώστε ν’ ακουστεί όπου οι γενναίες καρδιές γενναία σκέφτονται υπέρ της Ελλάδας, ότι βαθιά συναισθανόμαστε την εξύβριση προς το Ελληνικό έθνος, διότι δυστύχησε διακόσια χρόνια πριν, θεωρήθηκε ως απόκληρο ή ως μη εν ζωή, ότι με φρίκη μας το βλέπουμε ακρωτηριασμένο στα αριστουργήματα της τέχνης, και καταστραμμένο στα μνημεία της αρχαιότητας, και συλλέγοντας ως διαμάντια όλους τους λίθους του, κα ως κειμήλια όλα τα συντρίμμια του, ας στήσουμε γύρω από αυτό για να το αναστήσουμε εκείνες τις μηχανές και εκείνα τα ικριώματα, για τα οποία ο Έλγιν διέλυσε το ναό, και η Ευρώπη, μάρτυρας των έργων μας, ας κρίνει τίνος οι προσπάθειες είναι ευγενέστερες και αξιότερες της συμπάθειας και της συνδρομής της…

… Να εμείς πλήρεις ενθουσιασμού, να και όλοι οι φίλοι της αρχαιότητας και της τέχνης, έτοιμοι να συνεργήσουν μαζί μας, να και οι προσπάθειες μας έως τώρα που έχουν ευοδωθεί, και 42 σπόνδυλοι έχουν αναστηλωθεί, μια ολόκληρη στήλη έχει υψωθεί, και οι κατώτεροι δοκοί του σηκού[1] έχουν τοποθετηθεί˙ αλλά όταν φθάσουμε στον θριγκό[2], από εκεί αρπάχθηκε η ζωφόρος, και από τα αετώματα αρπάχθηκαν τα αγάλματα, και αρπάχθηκαν επίσης και κιονόκρανα και σπόνδυλοι των στηλών…

… Οι μούσες κάλυψαν το πρόσωπο τους θρηνώντας την μέρα της μεγάλης αυτής βεβήλωσης. Οι καλλιτέχνες από όλα τα μέρη της γης, μάταια αναζητούν το εξαίσιο αυτό υπόδειγμα για να μάθουν, πως η κομψότητα και ευρυθμία των μερών συναρμολογείται στην μεγαλοπρέπεια του συνόλου, ποιόν δεσμό δανείστηκε ο μέγας Φειδίας από τις χάριτες για να συνδέσει αυτά τα αριστουργήματα σε απαρτία του μεγάλου και αμίμητου αριστουργήματος!...

… Ας χαιρόμαστε που βλέπουμε τον Παρθενώνα να μετρά την ηλικία του με ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων…

… Εμείς μεν, ως επισημότατη διαμαρτυρία κατά της ιερόσυλης καταστροφής του Παρθενώνα, τον ανεγείρουμε σήμερα από τα ενωμένα ερείπια του, όπως ανεγείραμε την αρχαία ελεύθερη Ελλάδα από τα ενωμένα λείψανα της.

Η δε των μεγάλων πράξεων φίλη Αγγλία,

αν δεν μπορεί να μεταφέρει ολόκληρο το ναό του Παρθενώνα στη γη της, και μαζί μ’ αυτόν να μεταφέρει τον κυανό ουρανό στον οποίο διαγράφεται κατάλευκος, και τη διαφανή ατμόσφαιρα μας που τον λούζει, και τον λαμπρό ήλιο μας που τον επιχρυσώνει, τότε, ας στείλει ως φόρο σεβασμού προς το λίκνο αυτό του πολιτισμού τα αρπαγέντα κοσμήματα του, τα οποία μακριά του έχουν μικρή μόνο και περιορισμένη αξία, όπως κι αυτός χωρίς εκείνα μένει διαμελισμένος και άμορφος…

… Ας ελπίσουμε ότι αυτά τα λόγια θα βλαστήσουν κάποτε τον ωραίο καρπό τους, κι ας πιστέψουμε ότι οι εργασίες της ανέγερσης με τις οποίες ασχολούμαστε με τόση επιτυχία, θα επιταχύνουν και θα καταστήσουν πιθανή την εκπλήρωση των θερμότερων ευχών μας, αλλά και όλων των φίλων της τέχνης».

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΡΑΓΚΑΒΗΣ

[1] Σηκός = κύριος εσωτερικός χώρος αρχαιοελληνικού ναού

[2] Τμήμα ανωδομής αρχαιοελληνικού ναού, πάνω από τους τοίχους και τους κίονες. Επιστύλιο, διάζωμα (μετώπες, ζωφόρος),

γείσο