Liczba osób chorych na cukrzycę rośnie z roku na rok. Szacuje się, że do 2030 roku będzie ich 643 miliony. Co więcej, jedna na cztery osoby nie wie, że ma cukrzycę. Ponadto wielu chorych nie osiąga wystarczających rezultatów farmakoterapii. Jest ona uważana za jedną z najbardziej śmiertelnych chorób na świecie. Atlas cukrzycy IDF raportuje: „Cukrzyca była przyczyną 6,7 miliona zgonów w 2021 roku - 1 co 5 sekund” (https://diabetesatlas.org, dostęp 15 maja 2024).
Nieleczona lub źle kontrolowana cukrzyca powoduje liczne powikłania [1]. Do najważniejszych należą uszkodzenia naczyń krwionośnych, które mogą prowadzić do chorób serca i udarów, uszkodzenia nerek (nefropatia cukrzycowa), problemy ze wzrokiem (retinopatia cukrzycowa), neuropatia cukrzycowa powodująca ból i uszkodzenia nerwów oraz problemy ze stopami, które mogą prowadzić do powstawania trudno gojących się ran
i owrzodzeń.
Niestety, nie ma dostępnych terapii, które mogłyby zmniejszyć lub ograniczyć powstawanie wielu powikłań. Jednym z najczęstszych powikłań pocukrzycowych jest retinopatia cukrzycowa. Szacuje się, że dotyczy ona ~1/3 pacjentów z cukrzycą (Rysunek 1).
Rysunek 1 Informacje o cukrzycy.
Brak formulacji zapewniających uszczelnianie i wzmacnianie naczyń krwionośnych w oku wynika z niemożności dostarczenia związków aktywnych, które wykazują wymagane działanie. Zarówno krople do oczu, jak i maści nie zapewniają systemów ciągłego dostarczania związków aktywnych ważnych dla zapobiegania retinopatii cukrzycowej. Dlatego też niniejszy projekt poszukuje rozwiązania tego ważnego problemu. Liczne doniesienia naukowe wskazują na możliwość działania ochronnego i terapeutycznego wybranych związków pochodzenia naturalnego z grupy polifenoli [2–7]. Jednak dostarczenie polifenoli do naczyń w oku w stężeniu zapewniającym ich działanie jest niemożliwe ze względu na ich niską biodostępność przy podawaniu doustnym i brak systemów mechanizmu aktywnego transportu do miejsca działania w oku.
W związku z tym pojawiają się pytania:
Czy możliwe jest osiągnięcie skutecznego stężenia polifenoli przy ich ciągłym miejscowym podawaniu?
Jakie grupy polifenoli wykazują najskuteczniejsze działanie profilaktyczne i terapeutyczne wobec naczyń ocznych zajętych przez retinopatię cukrzycową?
Na postawione pytanie można odpowiedzieć, realizując następujące hipotezy badawcze:
Systemy dostarczania zawierające wybrane polifenole połączone z koformatorem (np. polimerem) zapewniającym kontrolowane uwalnianie w środowisku oka stanowią optymalne i długo działające systemy terapeutyczne.
Przeprowadzenie badań in silico w celu przewidzenia efektów farmakologicznych lub profilaktycznych przeciwko zmianom obserwowanym podczas retinopatii cukrzycowej pozwoli na wybór terapeutycznego systemu polifenoli o najsilniejszych efektach.
Absorpcja warstwy systemu dostarczania polifenoli na powierzchni szkła kontaktowego zapewnia funkcjonalne i bezpieczne dostarczanie polifenoli obecnych w systemie terapeutycznym.
Dlatego dr inż. Natalia Rosiak proponuje wykorzystanie (i) dokowania molekularnego w celu selekcji związków o potencjale przeciwcukrzycowym w celu wybrania koformatorów, które mogą tworzyć najkorzystniejsze interakcje z lekiem, (ii) potężnego narzędzia analitycznego Design of Experiment (DoE) w celu optymalizacji procesu mielenia, dzięki czemu możliwe będzie skrócenie czasu, obniżenie kosztów i zaprojektowanie systemów dostarczania polifenoli (w matrycy koformatorów) charakteryzujących się poprawioną rozpuszczalnością, co przełoży się na poprawę aktywności biologicznej, (iii) atramentowego druku 2D - (technologia precyzyjnego dawkowania leków) do przygotowania soczewek kontaktowych powlekanych systemem polifenolowym o właściwościach przeciwcukrzycowych (w szczególności angiopatii cukrzycowej).
W rezultacie zostaną uzyskane systemy dostarczania polifenoli o zwiększonej rozpuszczalności, aktywności biologicznej i kontrolowanym uwalnianiu z soczewek kontaktowych do oka.
Literatura
1. Cole, J.B.; Florez, J.C. Genetics of diabetes mellitus and diabetes complications. Nat. Rev. Nephrol. 2020, 16, 377–390 DOI.
2. Chanaj-Kaczmarek, J.; Rosiak, N.; Szymanowska, D.; Rajewski, M.; Wender-Ozegowska, E.; Cielecka-Piontek, J. The Chitosan-Based System with Scutellariae baicalensis radix Extract for the Local Treatment of Vaginal Infections. Pharmaceutics 2022, 14, 740, DOI.
3. Paczkowska-Walendowska, M.; Miklaszewski, A.; Michniak-Kohn, B.; Cielecka-Piontek, J. The Antioxidant Potential of Resveratrol from Red Vine Leaves Delivered in an Electrospun Nanofiber System. Antioxidants 2023, 12, DOI.
4. Wang, X.; Li, H.; Wang, H.; Shi, J. Quercetin attenuates high glucose-induced injury in human retinal pigment epithelial cell line ARPE-19 by up-regulation of miR-29b. J. Biochem. 2020, 167, 495–502, DOI.
5. Millán, I.; Desco, M.D.C.; Torres-Cuevas, I.; Pérez, S.; Pulido, I.; Mena-Mollá, S.; Mataix, J.; Asensi, M.; Ortega, Á.L. Pterostilbene Prevents Early Diabetic Retinopathy Alterations in a Rabbit Experimental Model. Nutrients 2019, 12, DOI.
6. Rosiak, N.; Tykarska, E.; Cielecka-Piontek, J. Myricetin Amorphous Solid Dispersions—Antineurodegenerative Potential. Molecules 2024, 29, 1287, DOI.
7. Zhang, T.; Mei, X.; Ouyang, H.; Lu, B.; Yu, Z.; Wang, Z.; Ji, L. Natural flavonoid galangin alleviates microglia-trigged blood–retinal barrier dysfunction during the development of diabetic retinopathy. J. Nutr. Biochem. 2019, 65, 1–14, DOI.