ประวัติกรมการสารวัตรทหารบก

ทหารสารวัตร ถือกำเนิดในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  รัชกาลที่ ๕ โดยในปี พ.ศ.๒๔๔๐ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอพระองค์เจ้าจิระประวัติวรเดช ทรงสำเร็จวิชาการทหารแผนปัจจุบันจากประเทศในทวีปยุโรปและเสด็จกลับมารับราชการในกระทรวงกลาโหม พระองค์ทรงปรับปรุงกิจการทหาร โดยจัดให้มีการจัดเหล่าทหารต่างๆ  ตามแบบอย่างในต่างประเทศ จนสามารถเรียกได้ว่าเป็นกำลังกองทัพบก อีกทั้งยังได้จัดให้มีการฝึกและเปลี่ยนการใช้คำบอกคำสั่งต่างๆ จากภาษาต่างประเทศมาเป็นภาษาไทย มีการกำหนดเครื่องแบบและเครื่องหมายสังกัดเป็นระเบียบโดยแน่ชัด รวมทั้งได้ทรงตราข้อบังคับ ระเบียบ    และวินัย ซึ่งทหารจะต้องปฏิบัติตามโดยเคร่งครัด

     ด้วยเหตุนี้จึงจำเป็นต้องมีสารวัตรทหาร เพื่อ ตรวจตรา กำกับ ดูแล ระเบียบวินัยของทหารภายนอกบริเวณโรงทหาร แต่ขณะนั้นยังไม่ได้มีการจัดตั้งเหล่าทหารสารวัตรขึ้นอย่างเป็นรูปธรรม คงดำเนินการโดยให้แต่ละหน่วยจัดหมู่ตรวจออกไปผลัดเปลี่ยนกันตรวจตราบริเวณ ตลาด ชุมชน เพื่อดูแลให้เกิดความเรียบร้อย โดยเฉพาะอย่างยิ่งการกวดขันทหารให้อยู่ในระเบียบ วินัย  อันดี และได้แต่งตั้งให้ผู้ดำรงตำแหน่งสารวัตรใหญ่ทหารบกเป็นผู้ควบคุม กำกับดูแลการปฏิบัติในเรื่องดังกล่าว เมื่อวันที่ ๒๗ มีนาคม พุทธศักราช ๒๔๕๐ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอพระองค์เจ้า        จิระประวัติวรเดช ซึ่งดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการกรมยุทธนาธิการ ได้ออกข้อบังคับ กำหนดหน้าที่สารวัตรใหญ่ทหารบก ขึ้นเป็นครั้งแรก ดังนั้นกองทัพบกจึงอนุมัติให้วันที่ ๒๗ มีนาคมของทุกปี    เป็น วันทหารสารวัตรเพื่อเป็นขวัญและกำลังใจแก่ข้าราชการเหล่าทหารสารวัตร ในอันที่จะสร้างเสริมความสามัคคี และเป็นสิริมงคลต่อเหล่าทหารสารวัตรสืบต่อไป

        นับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา กิจการสารวัตรทหารได้รับการปรับปรุงมาโดยตลอดจนถึง    ปีพุทธศักราช ๒๔๖๗ ได้กำหนดให้ทุกมณฑลทหารบกจัดให้มี สารวัตรทหารขึ้น โดยมีหน้าที่ตรวจตราภายในท้องที่ของแต่ละมณฑล ซึ่งสารวัตรทหารเหล่านั้นประดับ ปลอกแขนสีแดงที่แขนข้างขวา และมีจักรสีทองขนาดย่อมติดทับปลอกแขน จึงเป็นเหตุให้ได้รับสมญานามว่าพวกทหารแขนแดง  ซึ่งต่อมาได้พัฒนาเป็นปลอกแขนสีแดงและมีอักษรคำว่า “สห” สีขาว ติดอยู่ดังเช่นทุกวันนี้ ต่อมา ในปี พ.ศ. ๒๔๘๔ ได้เกิดสงครามมหาเอเชียบูรพา หรือสงครามโลกครั้งที่ ๒ ขึ้น จึงได้มีการจัดหน่วยสารวัตรผสมขึ้น  โดยมีทหารบก  ทหารเรือ  ทหารอากาศ  และตำรวจ  เพื่อระงับเหตุการณ์ทั่วไปในเขตจังหวัดพระนครและธนบุรีให้เกิดความสงบเรียบร้อย  ซึ่งการจัดหน่วยสารวัตรผสมดังกล่าว  นับได้ว่าเป็นจุดกำเนิดของสารวัตรทหาร ปัจจุบันกรมการสารวัตรทหารบก ได้ดำเนินการพัฒนาเหล่าทหารสารวัตรให้มีความเจริญก้าวหน้ายิ่งขึ้นโดย ได้มีการจัดตั้งหน่วยทหารสารวัตรระดับ   กองพัน ให้กับทุกกองทัพภาคของกองทัพบกเรียบร้อยแล้ว และได้พัฒนาระบบ การเรียน   การสอน และการฝึก ของเหล่าทหารสารวัตรให้มีมาตรฐาน และมีความทันสมัยเหมาะสมกับสถานการณ์ในปัจจุบันที่มี การใช้เจ้าหน้าที่สารวัตรทหารในทุกภารกิจสำคัญของกองทัพ 

เครื่องหมายราชการของกรมการสารวัตรทหารบก กองทัพบก กระทรวงกลาโหม

ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี  เรื่อง กำหนดภาพเครื่องหมายราชการ ตามพระราชบัญญัติเครื่องหมายราชการ พุทธศักราช ๒๔๘๒ (ฉบับที่ ๕๘)

(ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ ๘๗ ตอนที่ ๗๗ ประกาศ ณ วันที่ ๑๘ สิงหาคม ๒๕๑๓)

---- เครื่องหมายราชการของกรมการสารวัตรทหารบก กองทัพบก กระทรวงกลาโหม  ----

เป็น รูป "ท้าวกุเวร" หรือ "ท้าวเวสสุวัณ" ประทับบนแท่น บรรจุอยู่ในวงกลม หัตถ์ขวาถือกระบอง หัตถ์ซ้ายในท่าอภัย ด้านข้างประกอบด้วยลายกนก เบื้องบนมีชื่อ "กรมการสารวัตรทหารบก" เบื้องล่างมีตัวอักษรภาษาอังกฤษว่า "THE PROVOST MARSHAL GENERAL DEPARTMENT" มีความหมายถึง ผู้รักษาความปลอดภัยและทรงไว้ซึ่งความยุติธรรม 

(ไม่จำกัดสีและขนาด)