ประเด็นท้าทาย เรื่อง “การยกระดับคุณภาพด้านผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน การส่งเสริมการอ่าน และความปลอดภัยสถานศึกษา ด้วยการนิเทศภายในสถานศึกษา” 

การพัฒนาคุณภาพการศึกษาให้เกิดคุณภาพนั้น สิ่งหนึ่งที่เป็นคุณภาพของผู้เรียน ที่เชื่อมั่นว่าคุณภาพผู้เรียนจะเกิดได้และบรรลุตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 และมาตรฐาน การเรียนรู้และตัวชี้วัด (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) และหลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2560 นั้น จะต้องมีกระบวนการสู่ความสำเร็จ มีองค์ประกอบและปัจจัยคือ คุณภาพของผู้เรียน ที่โรงเรียนต้องประกันคุณภาพต่อผู้ปกครอง และผู้มีส่วนได้ส่วนเสียว่า ผู้เรียนจะต้องมีคุณภาพและมาตรฐานตามหลักสูตร มีทักษะที่จําเป็นในศตวรรษที่ 21 ดังนั้น การพัฒนาคุณภาพผู้เรียนจะต้องมีกระบวนการสู่ความสำเร็จในการพัฒนา 3 กระบวนการ คือ กระบวนการบริหาร กระบวนการเรียนการสอน และกระบวนการนิเทศภายในสถานศึกษา ซึ่งกระบวนการนิเทศภายในสถานศึกษา เป็นภารกิจจําเป็นต่อการจัดการศึกษา ผู้นิเทศจำเป็นต้องพัฒนาและปรับปรุงตนเองให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลง เพื่อให้การปฏิบัติงานเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งการนิเทศภายในสถานศึกษา เป็นกระบวนการที่มีจุดมุ่งหมายเพื่อช่วยเหลือ ชี้แนะและพัฒนางานให้ประสบผลสำเร็จ ทันต่อสภาพการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น อีกทั้งเป็นองค์ประกอบสำคัญที่ช่วยเหลือสนับสนุนให้กระบวนการบริหาร และกระบวนการเรียนการสอน มีคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษา ทั้งยังเป็นส่วนสำคัญในการส่งเสริมระบบประกันคุณภาพการศึกษา ที่ต้องพัฒนาคุณภาพผู้เรียนให้มีทักษะที่จําเป็นในศตวรรษที่ 21

สภาพปัจจุบันพบว่า นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนต่ำ เนื่องจากยังมีนักเรียนที่อ่านเขียนไม่คล่อง คิดวิเคราะห์ไม่เป็น ครูยังไม่ปรับการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ส่งผลให้การทดสอบทางการศึกษาระดับชาติขั้นพื้นฐาน (O-NET) ของผู้เรียนในชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 ตั้งแต่ปีการศึกษา 2564-2566 ในภาพรวมมีคะแนนเฉลี่ยแต่ละกลุ่มสาระการเรียนรู้ต่ำกว่าร้อยละ 50 และผลการทดสอบความสามารถพื้นฐานของผู้เรียนระดับชาติ (NT) ชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 ปีการศึกษา 2564-2566 พบว่ามีคะแนนสูงขึ้นทุกด้าน แต่มีคะแนนเฉลี่ย  ไม่ถึงร้อยละ 50 เช่นกัน สะท้อนถึงคุณภาพการจัดการศึกษาและคุณภาพของผู้เรียน และในเรื่องความปลอดภัยของนักเรียนทั้งภายในและภายนอกโรงเรียน ในแต่ละปีการศึกษา มักจะมีนักเรียนได้รับอันตรายหรือประสบอุบัติเหตุทุกปี เป็นภาระของผู้ปกครองที่จะต้องมีค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลเพิ่มขึ้น ซึ่งสาเหตุส่วนหนึ่งที่สำคัญคือการขาดการกำกับ ดูแล และการนิเทศชั้นเรียนที่ต่อเนื่องของผู้บริหารสถานศึกษาและผู้เกี่ยวข้อง และยังไม่มีแนวทาง เครื่องมือการนิเทศ ที่มีคุณภาพและสอดคล้องกับบริบทของโรงเรียน 

จากที่กล่าวมาข้างต้น การนิเทศภายในสถานศึกษาจึงมีความสำคัญต่อการพัฒนา ปรับปรุงและเพิ่มประสิทธิภาพในการจัดการการศึกษาในสถานศึกษา เพื่อให้ครูผู้สอนมีความรู้ ความเข้าใจในด้านการบริหารจัดการด้านหลักสูตร การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพ รวมทั้งการปฏิบัติงานอื่นๆ จึงจำเป็นที่ต้องยกระดับคุณภาพด้านผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน การส่งเสริมการอ่าน และความปลอดภัยสถานศึกษา ด้วยการนิเทศภายในสถานศึกษา ที่ส่งผลต่อการพัฒนาคุณภาพการศึกษา ให้มีคุณภาพและดียิ่งขึ้นต่อไป  

2.1 สร้างความรู้ ความเข้าใจแก่ครูและบุคลากรในโรงเรียน และผู้เกี่ยวข้อง

2.1.1 ศึกษา/ทบทวนวิสัยทัศน์

2.1.2 กำหนดเป้าหมาย กลยุทธ์ พันธกิจ ในการนิเทศภายในสถานศึกษา โดยการมีส่วนร่วม

2.1.3 จัดทำสารสนเทศพื้นฐานผ่านระบบบริหารจัดการฐานข้อมูล (Big Data) สำหรับการพัฒนาคุณภาพการศึกษาของโรงเรียน

2.1.4 จัดประชุม/อบรม สร้างการรับรู้และส่งเสริมให้ครูมีความรู้ความเข้าใจในการนิเทศภายในสถานศึกษา และเรื่องที่เกี่ยวข้องที่ต้องการนิเทศ

2.2 จัดทำแผนและคู่มือการนิเทศภายในสถานศึกษาตามบริบทของสถานศึกษา

2.2.1 จัดทำแผนการนิเทศภายในสถานศึกษา

2.2.2 แต่งตั้งคณะกรรมการจัดทำคู่มือและเครื่องมือการนิเทศภายในสถานศึกษา โดยการมีส่วนร่วมจากทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง ซึ่งคู่มือการนิเทศประกอบด้วยวัตถุประสงค์ ข้อมูลพื้นฐาน กระบวนการนิเทศ ประเด็นการนิเทศ เทคนิค/วิธีการนิเทศ กิจกรรมการนิเทศ บทบาทของผู้นิเทศ ปฏิทินการนิเทศ และเครื่องมือการนิเทศ

2.2.3 จัดหา จัดทำสื่อ/อุปกรณ์การนิเทศภายในสถานศึกษา

2.3 ดำเนินการนิเทศภายในสถานศึกษา

2.3.1 กำหนดผู้รับผิดชอบการนิเทศ

2.3.2 ประชุมสร้างความรู้ ความเข้าใจระหว่างผู้นิเทศกับผู้รับการนิเทศ

2.3.3 ดำเนินการนิเทศตามแผน/ปฏิทินการนิเทศ 

2.4 สรุปผลและรายงานผลการดำเนินงาน

2.4.1 สรุปผลและรายงานผลการดำเนินงาน โดยแบ่งเป็น 2 ระยะ และนำผลไปใช้ปรับปรุง พัฒนา และวางแผน

2.4.2 วิเคราะห์ สังเคราะห์ ผลการดำเนินงาน

2.4.3 รายงานผลและเผยแพร่การดำเนินงานต่อผู้เกี่ยวข้อง

2.4.4 นำผลการนิเทศไปใช้ในการวางแผนและพัฒนาคุณภาพการศึกษา 

กำหนดรูปแบบการนิเทศภายในสถานศึกษา คือ “SMART Model” ภายใต้การขับเคลื่อนด้วยวงจรคุณภาพ PDCA เพื่อพัฒนาคุณภาพตามมาตรฐานการศึกษา 3 ด้าน คือ ด้านผู้เรียน ด้านการบริหารจัดการ และด้านการจัดการเรียนการสอน และได้ดำเนินการนิเทศให้จัดกิจกรรมการเรียนอย่างมีคุณภาพ

S Standard  การศึกษาสภาพปัญหาและความต้องการให้เป็นไปตามมาตรฐานการศึกษา

M Management  การวางแผนการบริหารจัดการเพื่อพัฒนาครูสู่การพัฒนาคุณภาพผู้เรียน

A Appliance  การสร้างสื่อและเครื่องมือการนิเทศ

R Reflection  การลงมือปฏิบัติการนิเทศตามปฏิทินการนิเทศ และดำเนินการให้ข้อมูลสะท้อนกลับ

T Technology  การประเมินผลและรายงานผลโดยใช้เทคโนโลยี

กำหนดกิจกรรมการนิเทศ 4 กิจกรมหลัก ได้แก่ 1) การเยี่ยมชั้นเรียน 2) การนิเทศการสอนในชั้นเรียน 3) การชี้แนะและสอนงานเชิงปฏิบัติการ (Coaching & Mentoring) และ 4) การบูรณาการสร้างสรรค์ชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ (PLC) และกำหนดขอบข่ายการนิเทศ 6 เรื่อง ได้แก่  1) การอ่านออก เขียนได้ คิดเลขเป็น 2) การจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning)  3) การจัดการเรียนรู้รายวิชาประวัติศาสตร์ โดยใช้โครงงานเป็นฐาน (Project-Based Learning)  4) การยกระดับผลสัมฤทธิ์ RT/NT/O-NET  5) การจัดการเรียนรู้โดยใช้สื่อเทคโนโลยีทางไกล DLTV และ 6) ความปลอดภัยสถานศึกษา โดยใช้กระบวนการนิเทศ 5 ขั้นตอน  ตามรูปแบบ SMART Model