Nabestaanden - Wat te regelen?

Het overlijden van een dierbare is een emotioneel gebeuren waar je niet zomaar overheen komt en de tijd voor moet nemen. Die tijd is er niet wanneer je als nabestaande diverse zaken direct moet afwikkelen. Je zal dan, verdrietig of niet, handelend moeten optreden. Of op zijn minst bepaalde besluiten moeten nemen waar anderen mee aan de slag kunnen gaan. Zoals de artsen voor de eventuele orgaandonatie en de uitvaartondernemer voor de begrafenis of de crematie. Maar ook dan hebben zij allerlei informatie van je nodig. Had de overledene speciale wensen, wat is er al vastgelegd via een levenstestament of een gewoon testament? Hoe wil je de uitvaart geregeld hebben en nog veel meer.

Als je daar niet op voorbereid bent, raak je snel het overzicht kwijt. Dat veroorzaakt spanningen die je er eigenlijk niet bij kunt en wilt hebben. Vooral als het je allemaal plotseling overkomt en je er alleen voor staat, omdat er geen familie en anderen zijn die je bij al het regelwerk kunnen helpen.

De volgende aandachtspunten en tips laten, op hoofdlijnen, zien wat er bij en na het overlijden van iemand allemaal komt kijken en hoe dat aan te pakken.

Uitvaart

Nadat een arts het overlijden heeft vastgesteld moet je daar binnen zes werkdagen aangifte van doen. Dat gebeurt bij de gemeente, die de tevens de akte van overlijden opstelt. Meestal regelt de begrafenisondernemer dit voor de nabestaanden. Maak er meteen een paar kopieën en een pdf-versie van. Want verschillende instanties waar je contact mee moet opnemen zullen zo’n (digitaal) bewijs vragen.

Een uitvaart is niet goedkoop, dus is het belangrijk om te weten of er een uitvaartverzekering is afgesloten. En zo ja, voor welke onderdelen en onder welke voorwaarden. Als er geen verzekering is, heeft de overledene dan voldoende spaargeld om de kosten te dekken? Afhankelijk van het budget kan de uitvaartondernemer meer of minder taken van je overnemen, je ontzorgen. Hoe dan ook, een actuele adreslijst is onmisbaar voor het versturen van de rouwkaarten. Denk er aan dat bepaalde kosten die met de uitvaart te maken hebben aftrekbaar zijn van de belasting. Bewaar dus alle rekeningen.

Die kosten kunnen hoger of lager zijn, afhankelijk van onder andere het soort kist, crematie (goedkoper) of begrafenis (met of zonder steen e.d.), het aantal te verwachten genodigden, rouw- en bedankkaarten, advertenties, opbaren en/of condoleance bezoek (thuis of elders), volgauto’s, catering bij de uitvaart en ga zo maar door. Op de site Doodwijzer lees je hier meer over en kun je telefonisch gratis advies krijgen.

Verdere afwikkeling

Zakelijk gezien valt er veel te regelen. Hoeveel en hoe moeilijk dat is hangt van allerlei factoren af. Zoals je relatie tot de overledene, had hij of zij wensen over de nalatenschap al vastgelegd, zijn er (andere) erfgenamen, wie is executeur testamentair, zijn de financiën op orde en kan de erfbelasting betaald worden. Sommige zaken moeten bijtijds geregeld worden, maar voor andere is dat minder het geval.

Testament

Indien de overledene een testament heeft zijn antwoorden op een aantal van die vragen daarin terug te vinden. Of er een notarieel vastgelegd testament is kun je navragen bij het Centraal Testamentenregister. De aanvrager heeft daarvoor een kopie van het uittreksel uit het overlijdensregister nodig, de overlijdensakte.

Verklaring van erfrecht

Een ander belangrijk, maar duur document is de Verklaring van erfrecht die de erfgenamen bij een notaris moeten aanvragen. Dit document heb je o.a. nodig bij het regelen van bankzaken of bij het overschrijven van onroerend goed bij het kadaster. Dit document heb je in principe niet nodig als je tenminste aan drie voorwaarden kunt voldoen: er is geen testament én je bent de langstlevende partner (getrouwd/geregistreerd) én het saldo op de bankrekeningen is niet hoger dan € 100.000. Kijk voor de verdere details bij bankrekening-en-overlijden.

Je hoeft een erfenis niet te aanvaarden. Doe je dat wel, dan kan dat zuiver of onder voorwaarden, beneficiair, zijn. Dat laatste is verstandig als je niet weet of de overledene meer schulden dan bezittingen achterlaat. Pas als de baten en lasten zijn uitgezocht neem je een definitief besluit over het aanvaarden of weigeren van de erfenis. Let op: begin je al met verdeling of verkoop van goederen van de overledene? Dan kan er sprake zijn van zuivere aanvaarding en loop je de kans met schulden te lijven zitten.

Erfbelasting

De sites over het doen van aangifte erfbelasting en het berekenen ervan geven de nodige informatie. De Belastingdienst laat de erfgenamen binnen vier maanden na het overlijden per brief weten of zij aangifte moeten doen. Kijk voor meer uitleg over deze belasting en de verschillende documenten bij erven.

Denk je wel erfbelasting te moeten betalen, maar heb je geen formulier ontvangen of is iets niet duidelijk, neem dan telefonisch 0800-05 43 contact op met de dienst.

Informeren van instanties

Een aantal instanties krijgt via de gemeente automatisch bericht over het overlijden. Bijvoorbeeld de pensioenfondsen, de Sociale verzekeringsbank, het Hoogheemraadschap, de diverse belastingdiensten en de Rijksdienst voor het wegverkeer (RDW). Banken, leveranciers e.d. moeten de erven zelf informeren.

Motorvoertuig

Als de overledene eigenaar was van een auto of motor dan informeert de RDW de erfgenamen daarover. Nabestaanden zijn verplicht het voertuig binnen vijf weken over te schrijven op naam van de partner of een andere nieuwe eigenaar.

Bankzaken

De bankrekeningen op naam van de overledene worden geblokkeerd totdat bekend is wie de erven zijn. Een ‘en/of-rekening’ wordt niet geblokkeerd. Zo’n blokkade, zeker als die lang duurt, kan betekenen dat de nabestaanden onder andere de rekening van de uitvaart eerst zelf moeten betalen. Niet iedereen zal dat kunnen of het geeft een hoop gedoe en heen en weer geschuif van de rekeningen tussen de erfgenamen. Kom je er niet uit, vraag dan hulp van de afdeling ‘Nabestaanden’ die bij de meeste banken aanwezig is.

Hypotheek

Na overlijden loopt de hypotheek gewoon door. De erven zijn dan ook verplicht om de maandelijkse hypotheeklasten te voldoen. Neem contact op met de geldverstrekker als nabestaanden die betalingen (nog) niet kunnen overnemen. Bijvoorbeeld vanwege die bankblokkade. Maar wellicht heeft de overledene een overlijdensrisico verzekering op die hypotheek afgesloten waardoor de schuld geheel of gedeeltelijk wordt afgelost.

Abonnementen

Bespaar onnodige kosten en zeg (incasso) abonnementen, lidmaatschappen, verzekeringen, goede doelen donaties e.d. op. Als er geen overzicht is, bekijk dan de bankafschriften. Vergeet niet de automatische betalingsopdrachten die de overledene zelf heeft ingesteld voor zover mogelijk en nodig te stoppen. Veel kan tegenwoordig digitaal worden opgezegd, al heb je daar dan vaak weer de wachtwoorden voor nodig.

Veel informatie over financiële en andere zaken rond een overlijden is te vinden bij het Nibud en op de site Overlijden: wat moet ik regelen? Houd er rekening mee dat bepaalde belastingen en uitkeringen kunnen wijzigen door het overlijden van iemand. Bijvoorbeeld je partner en dat er daardoor bijvoorbeeld een éénpersoons huishouden overblijft.

Regel het bij leven

Alles bij elkaar genomen is het goed als een of meer toekomstige nabestaanden enig inzicht heeft in je persoonlijke wensen en zakelijke belangen. Het verdient daarom aanbeveling om bij leven al zoveel mogelijk praktische en persoonlijke zaken te regelen. Bijvoorbeeld met een vertrouwt iemand en/of door zoveel mogelijk alvast schriftelijk vast te leggen in een levenstestament, wilsverklaring en/of een gewoon testament.

Digitale nalatenschap

Vergeet bij dit alles niet de digitale nalatenschap te regelen en voorkom dat je na je overlijden digitaal doorleeft op de sociale media. Hoe dat aan te pakken is o.a. te lezen op sociale media accounts en digitale erfenis.

Bron: Ouderenraad Hoorn, Blokker Zwaag.