Historia

HISTORIA PARAFII

HISTORIA PARAFII W KOZŁOWICACH Z FILIĄ W JAMACH

Kozłowice i Jamy najpierw należały do obszernego terytorium parafii Gorzów Śląski, obejmującego teren rozległy na kilkanaście kilometrów i zawierającego oprócz Kozłowic i Jam także wioski: Więckowice, Goła, Budzów, Pakoszów, Nowa Wieś, Pawłowice.

W XVII w. istnieją już w Kozłowicach i w Jamach drewniane kościoły, o których najstarsze wzmianki pochodzą z 1679, 1687 i 1688 roku i są zawarte w protokołach wizytacji biskupich. Można z nich wyczytać, że w Kozłowicach nabożeństwa odbywają się cztery razy w roku: w Święto Bożego Narodzenia, Wielkanoc, Zielone Świątki i św. Jana Chrzciciela, zaś w Jamach duszpasterz miał odprawiać Mszę św. w co trzecią niedzielę miesiąca, lecz w praktyce sprawował ją tylko dziesięć razy w roku.

Myśl o podziale rozległej parafii gorzowskiej powstała w 1943 r., kiedy to ówczesny proboszcz, ks. Paweł Moszek, pozbawiony z powodu wojny wikarego, musiał sam obsługiwać kościoły w Gorzowie, Kozłowicach i Jamach. Poprosił wówczas Kurię o wydzielenie z parafii osobnej placówki w Kozłowicach i Jamach jako niezależnej lokalii (teren, który w przyszłości miał stać się samodzielną parafią).

Pierwszym proboszczem-lokalistą nowej placówki został w 1943 r. ks. Guenter Rathaj. Jego praca duszpasterska nie była łatwa ze względu na trwającą wojnę (parafia znajdowała się na terenach przygranicznych), a później ze względu na czasy nowej władzy i nowego państwa - wobec czego w 1946 r. został zmuszony do opuszczenia parafii i wyjechał do Niemiec. Również jego następca - ks. Teofil Soppa - pracował w parafii krótko. Wtedy to Kozłowice i Jamy objął opieką duszpasterską ks. P. Moszek z Gorzowa.

W roku 1957 ks. P. Moszek wrócił do sprawy podziału parafii, przedstawiając swe stanowisko w Kurii Diecezjalnej w Opolu, która wydała zgodę, aby ówczesny wikary z Gorzowa - ks. Józef Wróblewski - został samodzielnym duszpasterzem w Kozłowicach i Jamach, zaś proboszczem został zamianowany dopiero w 1961 r. (z powodu wcześniejszych trudności ze strony władz komunistycznych).

Zatem dzień 6. sierpnia 1957 r., gdy ks. J. Wróblewski zamieszkał w Jamach, można uznać za oficjalny początek niezależnej parafii w Kozłowicach z filią w Jamach, wyodrębnionej z parafii gorzowskiej.

/oprac. na podstawie Kroniki Parafialnej spisanej przez ks. A. Skrzypczyka/

HISTORIA KOZŁOWIC

Miejscowość Kozłowice jest usytuowana w okolicach Gorzowa Śląskiego. Na początku istniała tu niewielka osada, być może założona ze względu na przebiegający nieopodal główny trakt z Wrocławia do Krakowa, choć nie wyklucza się także związku z leżącą w pobliżu miejscowością Skrońsko, gdzie w 1220 r. przy powstałym kościele osiadł Zakon Kanoników Regularnych św. Augustyna, który zakłada osady na prawie niemieckim, czemu sprzyjała obfitość lasów (być może w ten sposób powstała osada Kozłowice, gdyż jedna z wcześniejszych nazw miejscowości to "Kieferwalde" - sosnowy las). Pierwsze udokumentowane wzmianki o Kozłowicach (Koselwitz) pochodzą z 1423 r., mówiące o wsi i dobrach położonych koło Olesna, o pół mili od Gorzowa Śląskiego i należących do parafii Gorzów Śl. Dobra te obejmowały 57 budynków, 49 domów, 486 mieszkańców (w tym 56 ewangelików). Do XV w. Gorzów, Olesno i Lubliniec wraz z przyległymi ziemiami należały do księcia Przemka cieszyńskiego. W połowie XV w. Gorzów wrócił pod panowanie książąt opolskich. Książę Jan II (ostatni Piast opolski) w 1499 r. sprzedał Gorzów i okoliczne wsie (Jamy, Kozłowice, Więckowice, Goła, Budzów, Nowa Wieś, Pawłowice) szlachcicowi Hansowi Frankenbergowi z Proślic za 850 florenów i w ten sposób przez nastepne dwa wieki Kozłowice były w rękach rodziny Frankenbergów (protestantów). W 1717 r. Gorzów wraz z przyległymi wioskami nabyli Franciszek Leopold i Adam Wenzel Ozorowscy z Pietrowic Wielkich k. Raciborza. Od roku 1744 aż do połowy XIX w. dobra kozłowickie były własnością rodziny Paczyńskich herbu Topór. W 1860 r. nabył je mistrz szewski Galli z Wrocławia. Ostatnim właścicielem wsi był Jerzy Winkler z poznańskiego. Natomiast w 1905 r. nastąpiła parcelacja ziem w Kozłowicach. Do 1936 r. Kozłowice noszą nazwę Koselwitz, później przez pewien czas Josefshoehe. Parafialnie należały do Gorzowa Śl. Teren parafii był rozległy na kilkanaście kilometrów, obejmując wiele wiosek, w których były kościoły. W czasie II wojny światowej - w 1943 r. - Kozłowice i Jamy zostały oddzielone z parafii Gorzów, by stanowić w przyszłości osobną parafię. Ostatecznie dokonało się to w 1957 r. /oprac. na podstawie Kroniki Parafialnej spisanej przez ks. A. Skrzypczyka/

HISTORIA NAZWY MIEJSCOWOŚCI "Kozłowice"

Przed wielu, wielu laty młody szlachcic podążał w kierunku Skrońska, gdzie przy powstałym w 1220 roku kościele został osadzony zakon Kanoników Regularnych św. Augustyna. Długotrwałą wędrówką był bardzo zmęczony i spragniony, aby odpocząć usiadł pod jednym z drzew i zasnął. Po pewnym czasie ze snu wybudziły go dochodzące z zarośli dziwne odgłosy. Postanowił udać się w tamtym kierunku. Gdy przedostał się przez krzewy, jego oczom ukazała się piękna, zielona polana, na której przy strumyku pasło się stado kóz. Ucieszony, że znalazł wodę, obmył się, zaspokoił pragnienie i chciał ruszyć w dalszą drogę w kierunku Skrońska. Jednak zatrzymał się jeszcze przez chwilę przy kozach, które bardzo mu się spodobały. Rozejrzawszy się dostrzegł, że okolica jest bardzo malownicza, ziemie urodzajne i wspaniałe sosnowe lasy, które są obfitością drewnianego budulca. Podjął decyzję, że tu zakończy swoją wędrówkę, a nad strumykiem, gdzie zobaczył stado kóz, zbuduje swoją osadę i nazwie ją Kozłowice. Obecnie Kozłowice nie przypominają dawnej osady, nie ma już nawet kóz, którym zawdzięczają swoją nazwę. Pierwsze udokumentowane wzmianki o Kozłowicach pochodzą z 1423 r. Mówią one o wsi i dobrach położonych koło Olesna, o pół mili od Gorzowa Śląskiego, należących do parafii Gorzów. J. B. Knie w swej książce wymienia obok ówczesnej nazwy "Koselwitz" również wcześniejszą nazwę "Kieferwalde" - sosnowy las. /oprac. Michaela Godyla/

HISTORIA KOŚCIOŁA W KOZŁOWICACH

Pierwsze udokumentowane wzmianki o Kozłowicach (Koselwitz) pochodzą z 1423 r. – mówią one o wsi i dobrach, obejmujących 57 budynków, 49 domów, 486 mieszkańców. Jednak trudno powiedzieć, kiedy zbudowano tu kościół. Odnośnie okoliczności zbudowania kościoła w Kozłowicach istnieje legenda, mówiąca o tym, że pierwotnie kościół znajdował się w Chudobie i był "stawką" w grze w karty. Zwycięzcom miano przekazać kościół pod warunkiem rozbiórki i przewiezienia go w ciągu jednej nocy - i tak się stało. Do transportu zwołano całą okoliczną ludność, a kościół "w częściach" przewieziono na stu furmankach. Początkowo miał on być postawiony w centrum Kozłowic, przy głównej drodze, ale "niewidzialna siła" przeniosła zgromadzone belki na jej obrzeże, gdzie biło źródełko, co wytłumaczono wolą patrona - św. Jana Chrzciciela. Pewnym jest fakt, że w XVII w. w Kozłowicach jest drewniany kościół – potwierdzają to napisy na dzwonach wykonanych w 1651 r. na zamówienie Adama Koschembora herbu Doliwa - właściciela majątku w Kozłowicach i Jamach (oba dzwony wywiezione podczas II wojny światowej aktualnie znajdują się na terenie Niemiec). Również protokoły wizytacji biskupich z XVII w. zawierają wzmianki o kościele kozłowickim. Notatka z 1679 r. wymienia kaplicę drewnianą we wsi Kozłowice, lecz będącej w posiadaniu protestantów, dlatego nie przechowuje się w niej Najświętszego Sakramentu, a Msze św. odprawia się na ołtarzu przenośnym. W 1687 r. zanotowano, że istnieje kościół filialny, położony o jedną milę od kościoła w mieście, pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela – cały drewniany, podłoga ceglana, jeden ołtarz niekonsekrowany, zakrystia z wodą chrzcielną w wazie miedzianej pod kluczem, święte płyny w komóreczce za ołtarzem przechowywane pod kluczem, lecz Czcigodnego się w kościele nie chowa, wchodzi się do środka przez jedną bramę od południa, w środku jest jasno (wystarczająca ilość okien), cały dach na kościele jest dobry, przylega do niego dzwonnica drewniana z dwoma dzwonami, a trzeci jest w wieżyczce ponad kościołem, a nabożeństwa odbywają się cztery razy w roku: w Święto Narodzenia Pańskiego, Wielkanoc, Zielone Świątki i św. Jana Chrzciciela. W 1744 r. dobra kozłowickie stają się własnością rodziny Paczyńskich herbu Topór, z czym należy wiązać wystrój malarski ścian wnętrza kościoła – w malowanym kartuszu na ścianie południowej, nad pierwotnym wejściem do kościoła, umieszczona jest data 1762. Natomiast w dekoracji malarskiej chóru muzycznego umieszczone były dwa kartusze herbowe: Topór (rodzina Paczyńskich) oraz Ciołek (tym herbem znaczyła się rodzina von Aulock – Karol Zygmunt von Aulock był fundatorem kościoła w Jamach, zbudowanego w 1792 r.) – dekoracja ta powstała dla upamiętnienia małżeńskiej pary szlacheckiej. W 1848 r. zakrystianin Jan Klecha odnowił ołtarz główny – o czym mówi pozostawiony napis na tylnej ścianie ołtarza. We wnętrzu kościoła nie zachowały się inne inskrypcje, które mogłyby coś powiedzieć o historii. Obecny wygląd zewnętrzny scian kościoła wiąże się z remontem w 1908 r. – obcięto krańce belek budujących ściany oraz wzmocniono konstrukcję wieży. W 1942 r. odnowiony kościół został konsekrowany. Od 1986 r., pod patronatem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, staraniem ówczesnego proboszcza ks. Alfreda Skrzypczyka, podjęto prace konserwatorsko-remontowe w kościele: wymieniono gonty na dachu kościoła oraz belki więźby dachowej oraz stropu; w kościele wymieniono drewniane filary, odnowiono cały strop, założono drewnianą podłogę i nowe ławki; zamontowano nową instalację odgromową; odnowiono dekorację malarską sklepienia i ścian bocznych kościoła; położono granitową kostkę brukową przy kościele oraz w obejściu cmentarza. W 2006 r. kościół został laureatem Konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany”.

HISTORIA KOŚCIOŁA W JAMACH

Pierwsze udokumentowane wzmianki o wsi Jamy pochodzą z 1423 r. – mówią one o wsi i dobrach należących do parafii Gorzów. Kościół w Jamach, jako piąty znajdujący się na terenie parafii gorzowskiej, był pod patronatem braci Joachima i Jarosława Koschemborów, którzy byli katolikami. Z lat 1679, 1687 i 1688 pochodzą najstarsze udokumentowane wzmianki o kościele, które są zawarte w protokołach wizytacji biskupich. Najwięcej informacji o kościele w tamtych czasach zawiera notatka z 1687 r., w której wizytator donosi, że w kościele w Jamach, który jest pod wezwaniem św. Apostołów Szymona i Judy, główna nawa była z ziemi, zaś z tyłu posadzka była z cegieł, a nabożeństwa były odprawiane rzadko. Fundatorem obecnego kościoła, wybudowanego w 1792 r., był Karol Zygmunt von Aulock (co można odczytać z inskrypcji umieszczonej na belce tęczowej w prezbiterium kościoła). Kościół jest pod wezwaniem św. Mikołaja, orientowany (tzn. prezbiterium skierowane na wschód), którego zbudowane na zrąb drewniane ściany wspierają się na podmurowaniu. Od 1986 r., pod patronatem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, staraniem ówczesnego proboszcza ks. Alfreda Skrzypczyka, podjęto prace konserwatorsko-remontowe w kościele: wymieniono gonty na dachu kościoła oraz kopułę na wieży; podmurowano cały kościół; powiększono obejście kościoła oraz teren cmentarza; w kościele założono drewnianą podłogę oraz nową instalację odgromową; odnowiono dekorację malarską sklepienia i ścian bocznych kościoła oraz ołtarza głównego; położono granitową kostkę brukową przy kościele oraz w obejściu cmentarza.