ตามที่กรมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยมีนโยบายที่จะจัดสร้างห้องสมุดประชาชนอำเภอ ในปีงบประมาณ 2537 เป็นจำนวน 140 แห่ง สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจังหวัดแม่ฮ่องสอน ได้ขอความอนุเคราะห์ใช้ที่ดินของโรงเรียนปายวิทยาคาร จำนวน 20 ตารางวา เพื่อจัดสร้างห้องสมุดประชาชนอำเภอปาย ดังนั้น ในปี พ.ศ. 2537 จึงจัดสร้างห้องสมุดฯ ขึ้น โดยมีเขตติดต่อดังนี้

ทิศเหนือ ติดกับโรงเรียนปายวิทยาคาร

ทิศใต้ ติดกับโรงเรียนปายวิทยาคาร

ทิศตะวันออก ติดกับถนนราษฎร์ดำรง ซอย 1

ตรงข้ามกับโรงน้ำดื่มชุมชนเทศบาลปาย

ทิศตะวันตก ติดกับโรงเรียนปายวิทยาคาร

ลักษณะพื้นที่เป็นที่ราบ ระดับพื้นที่ทั้งหมดมีความสูง-ต่ำต่างกันไม่เกิน 0.20 เมตร พื้นเป็นดินปนทราย ระดับพื้นที่ +0.15 เทียบกับพื้นที่ถนนลาดยางภายในโรงเรียน โดยมีพื้นที่การใช้สอยจริง 98.8 ตารางวา

ห้องสมุดประชาชนอำเภอปาย ตั้งอยู่ภายในบริเวณโรงเรียนปายวิทยาคาร มาเป็นเวลา 11 ปี ก่อนย้ายไปรวมกับอาคารศูนย์การเรียนรู้นอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอปาย เลที่ 64 หมู่ที่ 8 ตำบลเวียงใต้ อำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน และได้ย้ายกลับมายังที่เดิมอีกครั้งใน พ.ศ. 2549 จนถึงปัจจุบัน ปัจจุบันตั้งอยู่เลขที่ 104/14 หมู่ที่ 4 ตำบลเวียงใต้ อำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน 58130 โดยได้ทำการทุบผนังห้องสมุดฯ ด้านที่อยู่ติดกับกำแพงโรงเรียนและได้ทำการทุบกำแพงโรงเรียน เพื่อใช้เปิดเป็นประตูเข้าออกห้องสมุดฯ อีกด้วย

ผู้เรียบเรียง/ผู้เขียน: นางสาวยุวดี ช้ามะเริง

ภาพถ่าย: นางสาวยุวดี ช้ามะเริง