Historia

Działalność Harcerskiego Kręgu Seniorów „Orla Brać”

w Hufcu Beskidzkim ZHP w Bielsku-Białej

w latach 1979 – 2017

W maju 1979 roku grupa inicjatywna w składzie: hm. Krystyna Wójcicka - komendantka hufca, hm. Elżbieta Maciejowska - wicekurator Oświaty i Wychowania, hm. Aniela Libionka, hm. Józef Drożdż, hm. Kamila Machnicka, doprowadza do powstania Kręgu Seniorów w Hufcu Beskidzkim ZHP w Bielsku-Białej.

Powołana Rada Kręgu z przewodniczącym hm. Józefem Drożdżem opracowuje i zatwierdza założenia programowe i organizacyjne. Do podstawowych, aktualnych do dziś, należą:

1. Współpraca z Komisją Historyczną hufca w zakresie upamiętnienia wydarzeń historycznych ich miejsc i postaci, gromadzenia, porządkowania, publikowania i propagowania materiałów historycznych związkowych w szczególności z terenu obecnego Hufca Beskidzkiego ZHP.
2. Udział w działalności programowej Związku, szczególnie adresowanej do harcerskich Seniorów.
3. Praca na rzecz członków Kręgu i zasłużonych instruktorów potrzebujących wsparcia i pomocy.

W marcu 1994 roku następuje podział Kręgu na dwa: „Pasieka” pod przewodnictwem hm. Anieli Libionki i „Orla Brać” pod przewodnictwem hm. Tadeusza Górala. W roku 2000 Kręgi te łączą się ponownie w jeden pod nawą „Orla Brać”. Kolejnymi przewodniczącymi są: (†) hm. Henryk Budny, hm. Karol Krzywoń i hm. Krystyna Wójcicka.

Najważniejsze zadania, które zrealizowano z inicjatywy i z udziałem członków kręgu oraz współpracy z Komisją Historyczną hufca:

• Utworzono w budynku hufca i udostępniono do zwiedzania od 1987 roku Izbę Tradycji.
• Zgromadzono i przekazano materiały historyczne do publikacji Stanisława Polanowskiego i Romana Szpali pt.: Lilijka i Kraty, którą zaprezentowano na Konferencji Popularno-Naukowej w 1980 roku.
• Opracowano notki biograficzne 51 harcerek i harcerzy, którzy zginęli w latach 1939-45 i wydano je w 1981 r., w formie broszury w 300 egz.
• Zebrano relacje na temat Pogotowia Harcerek z 1938 r., i Pogotowia Harcerzy z 1939 oraz działalności konspiracyjnej w czasie okupacji.
• W 1983 r., członek Kręgu hm Józef Bielecki opublikował książkę pt. Olga Małkowska Harcmistrzyni Rzeczypospolitej i namalował portrety Andrzeja i Olgi Małkowskich do Sal Kominkowych GK ZHP, Hufca Beskidzkiego i Pensjonatu „Cisowy Dworek” w Sromowcach Wyżnych.
• Przygotowano artykuły i życiorysy, które Chorągiew Bielska ZHP opublikowała w swych biuletynach historycznych „KRAJKA” wydawanych w latach 1985-1998.
• W 2005 roku z inicjatywy hm. Józefa Drożdża, opracowano i wydano 400 stronicową książkę Jerzego Klistały pt.: Harcerstwo w miastach i powiatach Bielska i Białej w latach 1925-1949”.
• W 2007 r., wydano opracowanie phm. Józefa Ćwiertki pt; Skauting i Harcerstwo w świecie, w Polsce i na Podbeskidziu”.
• W Książnicy Beskidzkiej w Bielsku-Białej przeprowadzono w 2009 r, wieczornicę poświęconą pamięci hm. Anieli Libionki i upowszechnieniu poświęconego Jej wydawnictwa z cyklu: Harcerzy Polskich ród, pt. „NELA” a w 2011 roku poświęconą życiu i działalności hm. Józefa Drożdża oraz promocji jego książki pt. Jak przeżyć życie godnie, z honorem i miłością.
• 20.04.1991 r., przeprowadzono Sesję Historyczną z okazji 80-lecia Harcerstwa na Podbeskidziu.
• Przygotowano materiały do obchodów 90-lecia Hufca w tym kolejną publikację z cyklu: Harcerzy Polskich Ród pt. Nasi Wodzowie z życiorysami wszystkich komendantów hufców z terenu miast i powiatów dzisiejszego miasta Bielska-Białej, oraz na ogniska historyczne Hufca w dniu 18.09.2016 roku.
• Przygotowano i zorganizowano w dniach 18-22.09.2010 r., w Galerii Bielskiego Centrum Kultury i w Izbie Tradycji hufca wystawę historyczną o okazji obchodów 100-lecia Harcerstwa w Hufcu Beskidzkim ZHP. Opracowano i powielono broszurę pt. Hufiec Beskidzki w Bielsku-Białej w 100-leciu Harcerstwa zawierającą Kalendarium, wykaz komendantek i komendantów wszystkich hufców działających na terenie dzisiejszego miasta Bielsko-Biała oraz osiągnięcia w działalności Hufca z ostatniego 10-leciu.
• Opracowano artykuły do opracowań zbiorowych w wydawnictwach ZHP: Zamonit, Harcerze na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej 1961-2011, Szkice, Materiały, Wspomnienia (2011), „Harcerska Akcja „Klimczok” z kart historii i działalności Kręgów Harcerstwa Dorosłych (2013), i wydawnictwa Fundacji Zofii Kossak: Aby przypomnieć zapomniane (2014).
• 12.01.1981 na Cmentarzu Wojska Polskiego odsłonięto Tablicę poświęconą poległym za Ojczyznę projektu hm. Tadeusza Górala.
• Ufundowano i w dniu 11.08.1987 odsłonięto Tablicę Pamiątkową „Harcerskie Bucze” projektu hm. Tadeusza Górala na budynku przedwojennej Śląskiej Stanicy Harcerskiej i Szkoły Instruktorskiej
• W 1994 r., odsłonięto Tablicę Pamiątkową projektu Jacka Grabowskiego i nadano imię 15-letniego druha Mieczysława Piekiełki mostowi na którym bohatersko zginął w 1939 roku.
• W 2013 roku z inicjatywy Kręgu odsłonięto obelisk z Tablicą Pamiątkową dla Bohatera Hufca hm. Józefa Drożdża
• Przygotowano organizacyjnie na dzień 18.04.2012 r. przebieg uroczystego, harcerskiego pochówku hm. Józefa Drożdża, wystąpiono do władz hufca z wnioskiem o ogłoszenie kampanii „Bohater, celem nadania Jego imienia Hufcowi, opracowano wydawnictwo z cyklu Harcerzy Polskich Ród pt. Józef Drożdż – Nasz Bohater, zorganizowano wystawę poświęconą Jego pamięci w czasie uroczystości nadania imienia i wręczenia nowego sztandaru Hufcowi w dniu 29.09.2013 r.
• Co roku w dniach 1-2 listopada zapalano ok. 50 harcerskich zniczy i umieszczano chorągiewki pamięci na mogiłach zasłużonych instruktorów i przyjaciół harcerstwa, pod pomnikami w Miejscach Pamięci Narodowej i na mogiłach harcerzy – bohaterów wojny obronnej 1939 r., i Powstania Warszawskiego; Tadeusza Wronowskiego – drużynowego Batalionu „Parasol”, Ireny Klimeszowej - łączniczki wywiadu dywersyjnego Kedywu KGAK z Batalionu „Parasol”, Jerzego Łukoskiego – kaprala Kedywu GK AK Batalionu „Zośka”. Mogiłę Bohatera Hufca hm. Józefa Drożdża nawiedzano ponadto w każdą rocznicę Jego urodzin i śmierci.
• Uczestniczono w konferencjach historycznych organizowanych przez Śląską Chorągiew ZHP w tym: pn. „Nasza droga do pomnika” z okazji 30 rocznicy odsłonięcia Pomnika Harcerek i Harcerzy na Katowickim Rynku zorganizowanej w ramach IV Zlotu Chorągwi Śląskiej w dniu 3.09.2013 r., gdzie wygłoszono referat o harcerskich miejscach pamięci w mieście i powiecie Bielska-Białej oraz w Cieszynie i w Czechowicach-Dziedzicach oraz w dniu 22.10.2016r., w konferencji naukowej pn. „60 rocznica reaktywowania ZHP”.
• Organizowano spotkania autorskie prezentujące wiedzę z historii naszego miasta i powiatu z red. Jackiem Kachlem, hm. Józefem Stecem oraz z historii Zaolzia z Władysławem Kristenem i Zygmuntem Stopą.
• Uczczono wspólnie z przedstawicielami Chorągwi Śląskiej ZHP oraz zuchami i harcerzami z Kóz pamięć przedwojennego asa wywiadu i okupacyjnego wywiadu Komendy Głównej AK Aleksandra Kunickiego – w 30 rocznicę Jego śmierci
• Nawiązano stałe kontakty z Harcerskim Kręgiem Seniorów „Zaolzie” w Czeskim Cieszynie oraz HKS „Korzenie” z Hufca Ziemi Cieszyńskiej oraz z Kręgiem Starszyzny Harcerskiej w Mesznej uczestnicząc wzajemnie w realizowanych spotkaniach, wycieczkach i imprezach okolicznościowych ( m.in. Wigilijki Harcerskie, z okazji Dnia Myśli Braterskiej, wiosenne spotkania „Przy jajecznicy”, wrześniowe u źródeł Olzy) oraz dwukrotnie na spotkaniach (2012, 2013) w Konsulacie RP w Ostrawie.

Odnaleziono po 76 latach mogiłę drużynowego Tadeusza Niemczyka ze Stonawy (obecnie Republika Czeska), który 1 września 1939 ciężko raniony przez hitlerowskiego najeźdźcę w czasie patrolu obrony cywilnej, przewieziony do Bielska zmarł 4.09.1939 r. Wspólnie przeprowadzono trzy uroczystości oddania mu hołdu w tym: 20.02.2016 w Hufcu Ziemi Cieszyńskiej rodziną bohatera na poświęconej mu zbiórce z okazji Dnia Myśli Braterskiej (org. HKS „Korzenie”)’ 18.06. 2016 na Starym Cmentarzu Ewangelickim w Bielsku-Białej z udziałem rodziny, władz miasta Bielsko-Biała i gminy Stonawa ( HKS „Orla Brać”) oraz 16.10.2016 r., nabożeństwo ekumeniczne w 97 rocznicę Jego Urodzin Kościele Ewangelickim w rodzinnej Stonawie ( HKS „Zaolzie”).

• Nawiązano współpracę z Bielskim Klubem Seniorów Lotnictwa rokrocznie uczestnicząc w uroczystościach oddających cześć zasłużonym lotnikom w tym: pod pomnikiem Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury w Bielsku-Białej oraz w Cierlicku (obecnie Rep. Czeska) - miejscu ich tragicznej śmierci, na Górze Chełm miejscu przedwojennej Harcerskiej Szkoły Lotniczej oraz na Górze Żar, gdzie m.in. w 2014 r. obchodząc 100 rocznicę urodzin wybitnego harcerskiego pilota i skoczka spadochronowego Tadeusza Puchajdy odsłonięto tablicę pamiątkową w Szkole Szybowcowej, której był współtwórcą. Uczczono w Hufcu 100 rocznicę urodzin Tadeusza Puchajdy, nawiązując kontakty z rodziną i gromadząc przekazane przez córkę materiały i zdjęcia, składając kwiaty i harcerski znicz na Jego mogile i poświęcając mu spotkanie Kręgu z prezentacją opracowanego życiorysu.
• Nawiązano kontakty z Bielskim Klubem Seniorów Lekarzy organizując rokrocznie w ich siedzibie kominek harcerski z okazji Dnia Myśli Braterskiej.
• Współpracowano z bielskim Kołem Stowarzyszenia Żołnierzy I Dywizji Pancernej gen. broni Stanisława Maczka m.in.: w 2011 roku przy sprowadzeniu z Anglii i pochówku na bielskim cmentarzu prochów Witolda Deimla - przedwojennego drużynowego z Państwowego Gimnazjum w Bielsku, późniejszego rotmistrza 10 Pułku Dragonów I DP i wieloletniego prezesa Światowego Związku Kół I DP oraz dziennikarza BBC w Wielkiej Brytanii, uczestnicząc w 2015 r., w obchodach 25-lecia Stowarzyszenia oraz przy konsultacjach materiałów historycznych.
• W roku 2013 z inicjatywy Kręgu wpisano do Księgi Zasłużonych dla Miasta Bielska-Białej hm. Zdzisława Tanewskiego i wspólnie z Państwową Szkołą Muzyczną w Bielsku-Białej Członkowie Kręgu brali udział: w Zlotach ZHP (w Zegrzu-1995, w Krakowie-2010), w corocznych ogólnopolskich Złazach Seniorów (w Rzeszowie, Płocku, Wrocławiu, Bydgoszczy, Kielcach, Zielonej Górze, Katowicach, Krakowie, Warszawie, Łodzi, Szczecinie, Opolu, Poznaniu i Lublinie), w Zlotach Chorągwi Śląskiej ZHP i rokrocznie organizowanych w Ośrodku Harcerskim w Chorzowie Świętach Seniorów zorganizowano Jego Benefis w Książnicy Beskidzkiej.
• W dniu 17.12.2014 Krąg zorganizował w Sali Kominkowej Hufca uroczyste obchody 35 rocznicy swego istnienia i działalności z udziałem zaprzyjaźnionych Kręgów z Cieszyna, Rybnika, Mesznej i Zaolzia oraz innych zaproszonych gości.
• Krąg w dniu 3.02.2015 r. licznie uczestniczył w zorganizowanej w Książnicy Beskidzkiej przez Fundację Zofii Kossak Wystawie i promocji książki „Przypomnieć zapomniane” prezentującej dzieje ośrodka harcerskiego w Górkach Wielkich i innych na Śląsku Cieszyńskim, w których znalazły się materiały historyczne przygotowane przez hm. Krystynę Wójcicką i hm. Ewę Kossowską.
• W dniach 12.06-8.07.1995 zorganizowano w Bibliotece Wojewódzkiej w Bielsku-Białej wystawę prac plastycznych instruktorów – Seniorów.
• Zrealizowano program WAGGGS pn.”CONNECT” na dzień Myśli Braterskiej w 2016 r., oraz przystąpiono do realizacji programu „GROWE” na DMB w 2017 roku.
• Odbyto spotkania z przebywającą w Polsce grupą skautów francuskich: 14.07.2016 w Domu Kultury Kubiszówka i Domu Harcerza w Bielsku-Białej, 19.07.2016 w Ośrodku Hufca Rybnik w Wapienicy i 20.07.2016 r., oprowadzając ich po Muzeum Flory i Fauny Morskiej w Jaworzu.
• Przedstawicielka Kręgu hm. Irena Kowaliczek uczestniczyła w Międzynarodowej Konferencji Trójstronnej polsko-czesko-słowackiej „Prezentacja Ivanceny” w Malenowicach biorąc udział w dyskusji nt. Wychowanie patriotyczne w organizacjach narodowych”.
• Uczestniczono w Zjazdach Hufca, programowych Zbiórkach Instruktorskich, wybranych posiedzeniach Komendy Hufca, Starcie Harcerskim Hufca Wigilijkach Hufca oraz w imprezach organizowanych przez jednostki organizacyjne hufca takich jak: Festiwale Piosenki Zuchowej, 35-lecie Harcerskiej Drużyny Artystycznej „Wiolinki”.
• Każdego roku Krąg podsumowywał swoją działalność na ogniskach, lub kominkach organizowanych m.in. na terenie Radia Bielsko, w Leśniczówce w Lipniku, na terenie Domu Opieki Społecznej „Józefów” w Cygańskim Lesie, na działce hm. Aleksandry Pudło w Hałcnowie.

Opracowała hm. Krystyna Wójcicka