Tarihsel gelişim

 

Kaynaklar




 

 

29 EKİM 1923 YILINDA CUMHURİYET İLAN EDİLMİŞTİR.

 

1923-1933 yılları arasında, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunun hemen ardından yaşanan önemli gelişmeler:

* *Siyasi alanda:*

    * 29 Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu,

    * 29 Ekim 1923'te cumhuriyetin ilan edilmesi,

    * 1 Kasım 1924'te Halifeliğin kaldırılması,

    * 1924 Anayasası'nın kabul edilmesi,

    * 1924 yılında Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun kabul edilmesiyle eğitimde birleştirici ve laik bir sistemin kurulması,

    * 1926 yılında Medeni Kanun'un kabul edilmesiyle kadın-erkek eşitliğinin sağlanması,

    * 1928 yılında Harf Devrimi'nin gerçekleştirilmesi,

    * 1930 yılında belediye seçimlerinin yapılmasıyla halkın yönetime katılımının sağlanması,

    * 1930 yılında Cumhuriyet Halk Fırkası'nın (CHF) iktidardan ayrılması ve Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın (SCF) kurulması,

    * 1930 yılında SCF'nin kısa sürede kapatılması,

    * 1933 yılında CHF'nin tek parti olarak yeniden iktidara gelmesi.


* *Ekonomi alanında:*

    * 1923 yılında İzmir İktisat Kongresi'nin toplanması,

    * 1924 yılında Türkiye İş Bankası'nın kurulması,

    * 1925 yılında 100 kuruş ve 5 liralık banknotların basılması,

    * 1926 yılında Sanayi ve Maden Bankası'nın kurulması,

    * 1927 yılında Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun çıkarılarak yerli sanayinin teşvik edilmesi,

    * 1929 yılında Dünya Ekonomik Buhranı'nın Türkiye'yi etkilemesi.


* *Dış politika alanında:*

    * 1923 yılında Lozan Barış Antlaşması'nın imzalanması,

    * 1924 yılında Yunanistan ile Ahali Mübadelesi'nin yapılması,

    * 1925 yılında Irak ile Musul Sorunu'nun çözüme kavuşturulması,

    * 1926 yılında Fransa ile kapitülasyonların kaldırılması,

    * 1932 yılında Milletler Cemiyeti'ne üye olunması.

Bu dönemde yaşanan önemli gelişmeler, Türkiye Cumhuriyeti'nin modern bir devlet olma yolunda önemli adımlar atmasını sağlamıştır. Siyasi, ekonomik ve dış politika alanında yapılan reformlar, Türkiye'nin çağdaşlaşma sürecini hızlandırmıştır.


Bu gelişmelerden bazılarına daha ayrıntılı olarak bakalım:


* *Lozan Barış Antlaşması:* 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Barış Antlaşması, Türkiye'nin bağımsızlığını ve egemenliğini uluslararası alanda tanıyan bir antlaşmadır. Bu antlaşma ile Türkiye, Misak-ı Milli sınırları içinde bağımsız bir devlet olarak tanınmıştır. Ayrıca, kapitülasyonlar kaldırılmış, azınlık hakları güvence altına alınmış ve Türk-Yunan sınırı belirlenmiştir.

* *Cumhuriyetin ilanı:* 29 Ekim 1923'te ilan edilen Cumhuriyet, Türkiye'nin yönetim biçiminin değiştiğini ve halkın egemenliğinin ilan edildiğini göstermiştir. Bu tarih, Türkiye'nin tarihinde dönüm noktası olarak kabul edilmektedir.

* *Medeni Kanun'un kabulü:* 1926 yılında kabul edilen Medeni Kanun, Türkiye'de kadın-erkek eşitliğini sağlayan bir kanun olmuştur. Bu kanun ile kadının miras, boşanma, nafaka gibi konularda erkeklerle eşit haklara sahip olması sağlanmıştır.

* *Harf Devrimi:* 1928 yılında yapılan Harf Devrimi, Türkiye'de kullanılan alfabenin Latin alfabesine dönüştürülmesini sağlamıştır. Bu devrim, Türkiye'nin çağdaşlaşma sürecinin önemli bir adımı olmuştur.

* *İzmir İktisat Kongresi:* 1923 yılında yapılan İzmir İktisat Kongresi, Türkiye'nin ekonomik kalkınması için atılan önemli bir adım olmuştur. Bu kongrede, yerli sanayinin geliştirilmesi ve ekonomik bağımsızlığın sağlanması gibi hedefler belirlenmiştir.


1923-1933 yılları arasında yaşanan önemli gelişmeler, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarını ve ilk on yılını kapsamaktadır. Bu dönemde yapılan reformlar, Türkiye'nin modern bir devlet olma yolunda önemli adımlar atmasını sağlamıştır.

 

1933-1943 yılları arasında Cumhuriyet tarihindeki önemli gelişmeler:


* *1933 yılında, Atatürk'ün önderliğinde Türk Tarih Kurumu kurulmuştur.* Bu kurum, Türk tarihini bilimsel yöntemlerle araştırarak ve yayınlayarak Türk milletinin tarihini yeniden yazmayı amaçlamıştır.

* *1934 yılında, Soyadı Kanunu çıkarılmıştır.* Bu kanunla, Türk milleti tek bir soyadı altında toplanmaya başlamıştır.

* *1935 yılında, kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmiştir.* Bu hak, Türk kadınının siyasi hayata katılımını sağlamıştır.

* *1937 yılında, Tevhid-i Tedrisat Kanunu çıkarılmıştır.* Bu kanunla, eğitim sistemi tek bir çatı altında toplanarak laik bir eğitim sistemi oluşturulmuştur.

* *1938 yılında, Atatürk'ün ölümü Türkiye'de büyük bir üzüntüye neden olmuştur.* Atatürk'ün ölümünden sonra, İsmet İnönü cumhurbaşkanı olmuştur.

* *1943 yılında, Türkiye, II. Dünya Savaşı'na girmeden önce Balkan Paktı'na katılmıştır.* Bu pakt, Türkiye'nin Balkanlarda güvenliğini sağlamıştır.


Bu dönemdeki önemli gelişmelerden bazıları şunlardır:

* *Ekonomi alanında, 1930'lu yıllarda yaşanan dünya ekonomik krizine rağmen, Türkiye'de ekonomik kalkınma çalışmaları devam etmiştir.* Bu çalışmalar sonucunda, sanayileşme ve tarımda önemli gelişmeler kaydedilmiştir.

* *Dış politika alanında, Türkiye, uluslararası alandaki konumunu güçlendirmeye çalışmıştır.* Bu amaçla, Balkan Paktı'na ve Sadabat Paktı'na katılarak bölgesel bir güç haline gelmiştir.

* *Kültür alanında, Türk milletinin kültürel değerlerinin yaşatılması ve geliştirilmesi için çalışmalar yapılmıştır.* Bu çalışmalar sonucunda, Türk milletinin kültürel kimliği güçlenmiştir.

1933-1943 yılları arasındaki dönem, Cumhuriyet tarihinin önemli bir dönemidir. Bu dönemde, Türkiye'nin modernleşme ve kalkınma yolunda önemli adımlar atılmıştır.

1943-2000 yılları arasında Cumhuriyet tarihinin önemli gelişmeleri arasında şunlar sayılabilir:

* *1946 yılında çok partili hayata geçiş, Türkiye demokrasisinin gelişiminde önemli bir dönüm noktası olmuştur.* Bu dönemde Demokrat Parti iktidarı ile birlikte ekonomik ve sosyal alanda önemli gelişmeler yaşanmıştır.

* *1960-1980 yılları arasında Türkiye, ekonomik ve siyasi krizlerle boğuşmuştur.* Bu dönemde askeri müdahaleler ve darbeler, Türkiye'nin demokrasisinin gelişimini engellemiştir.

* *1980-2000 yılları arasında Türkiye, ekonomik alanda önemli gelişmeler kaydetmiştir.* Bu dönemde neoliberal ekonomi politikalarının uygulanması, Türkiye'nin ekonomik büyümesini sağlamıştır.

* *1990-2000 yılları arasında Türkiye, dış politikada aktif bir rol oynamaya başlamıştır.* Bu dönemde Türkiye, Avrupa Birliği'ne üye olma ve Orta Asya ve Kafkasya'da aktif bir rol oynama hedefiyle hareket etmiştir.


Bu gelişmelerin yanı sıra, 1943-2000 yılları arasında Türkiye'nin nüfusu da önemli ölçüde artmıştır. 1943 yılında 19 milyon olan Türkiye nüfusu, 2000 yılında 67 milyona ulaşmıştır. Bu dönemde Türkiye'nin şehirleşme oranı da artmış, kırsal kesimden kentlere göç hızlanmıştır.

2000-2023 yılları arasında Cumhuriyet tarihinde yaşanan önemli gelişmeler:

* *Siyasi alanda:*

    * 2002 yılında yapılan genel seçimlerde Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) tek başına iktidar oldu. AK Parti, 2007, 2011, 2015, 2018 ve 2023 yıllarında yapılan genel seçimlerde de iktidarını sürdürdü.

    * 2007 yılında yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminde Abdullah Gül seçildi. 2014 yılında yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminde Recep Tayyip Erdoğan seçildi.

    * 2017 yılında yapılan anayasa değişikliği referandumu ile cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi kabul edildi.


* *Ekonomi alanında:*

    * 2000'li yıllarda Türkiye ekonomisi hızlı bir büyüme kaydetti.

    * 2001 yılında yaşanan ekonomik krizden sonra ekonomide istikrar sağlandı.

    * 2005 yılında Türkiye, Avrupa Birliği'ne tam üyelik başvurusunda bulundu.

    * 2013 yılında Türkiye, G20 üyesi oldu.

    * 2016 yılında Türkiye, Suriye'de iç savaşın başlamasıyla birlikte Suriyeli mültecilere ev sahipliği yapmaya başladı.


* *Sosyal alanda:*

    * 2002 yılında yapılan eğitim reformu ile eğitimde fırsat eşitliği sağlanmaya çalışıldı.

    * 2004 yılında yapılan sağlık reformu ile sağlık hizmetlerine erişim kolaylaştırıldı.

    * 2005 yılında yapılan kadın hakları reformu ile kadınların sosyal ve ekonomik yaşamda daha fazla yer almaları sağlandı.

 

* *Kültürel alanda:*

    * 2000'li yıllarda Türkiye'de kültürel çeşitlilik arttı.

    * 2001 yılında İstanbul, Avrupa Kültür Başkenti seçildi.

    * 2002 yılında Yunus Emre Enstitüsü kuruldu.

    * 2009 yılında Türkiye, UNESCO'nun yürüttüğü "Dünya Mirası Listesi"ne 17 yeni eser kazandırdı.


2000-2023 yılları arasında Cumhuriyet tarihinde yaşanan önemli gelişmeler, Türkiye'nin siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan önemli bir değişim ve dönüşüm sürecini yaşadığını göstermektedir.