แหล่งท่องเที่ยว

ป่าชุมชนโคกป่าซี

ประวัติความเป็นมาของป่าชุมชนโคกป่าซี

“ป่าซี” มาจากพื้นที่ที่มีไม้ซีขึ้นอยู่เป็นจำนวนมาก เดิมเป็นส่วนหนึ่งของป่าสงวนแห่งชาติดงด่านแย้ มีพื้นที่ห่างจาก ชุมชนประมาณ 400 เมตร

ทางทิศเหนือและทิศตะวันออ กติดกับ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูสีฐาน

ทิศใต้และทิศตะวันตก ติดกับที่ทำการเกษตร

บ้านหนองห้าง ต.หนองห้าง อ.กุฉินารายณ์ จ.กาฬสินธุ์ เป็นหมู่บ้านเก่าแก่ของกลุ่มชาติพันธุ์ผู้ไทที่มีอายุย้อนหลังไปถึง 200 ปี บรรพบุรุษอพยพมาจากฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขง ชาวผู้ไทในตำบลหนองห้างมีอยู่ 3 กลุ่ม คือ ชาววัง เป็นผู้ไทที่มาจากเมืองวังในประเทศลาว (ปัจจุบันเปลี่ยนชื่อเป็นวิลาสบุรี)

ชาวกะป๋อง เป็นผู้ไทจากเมืองไส และ ชาวกระแตบ (ที่ชุมชนเองยังไม่แน่ชัดว่ามาจากเมืองใด)

ชุมชนบ้านหนองห้างตั้งอยู่ใกล้ภูสีฐาน ซึ่งเป็นเขาลูกหนึ่งในเทือกเขาภูพาน เชิงเขาภูสีฐานเป็นป่าเต็งรังสลับกับป่าเบญจพรรณ เนื้อที่ 1,268 ไร่ (เดิมเป็นส่วนหนึ่งของป่าสงวนแห่งชาติดงด่านแย้) ป่าผืนนี้ชาวบ้านเรียกว่า "โคกป่าซี" ซึ่งน่าจะมีสองความหมายคือ ป่าที่มีต้นเต็งดง ซึ่งเป็นพืชในตระกูลยางนาที่ขึ้นตามป่าดิบแล้ง หรือป่าที่อุดมด้วย "ขี้ซี" หรือยางจากต้นเต็งดงที่ใช้ชันหรือยาภาชนะจักสานเพื่อให้บรรจุน้ำได้ พื้นที่ในตำบลหนองห้างส่วนใหญ่เป็นที่ราบ และเชิงเขาลาดเอียงจากทิศเหนือสู่ทิศใต้ สูงจากระดับน้ำทะเล 170-450 เมตร ประกอบด้วยภูเขาหินปูนที่อยู่ทางทิศเหนือ (ระหว่างบ้านหนองห้างกับบ้านห้วยม่วง) ภูเขาน้อยและภูผาผึ้งอยู่ทางทิศตะวันออก ภูเขาโหล่ยทอดยาวมาจากอำเภอเขาวง มาสิ้นสุดด้านทิศ ตะวันตกเฉียงเหนือของตำบล แหล่งน้ำธรรมชาติที่ไหลผ่าน ได้แก่ ห้วยม่วง ห้วยบง ห้วยหลักทอด และห้วยแก้งหว้า ทางชุมชนรอบ ๆป่า ได้ร่วมกันดูแลรักษาไว้เป็นแหล่งหาอาหารเลี้ยงสัตว์ และเก็บหาของป่ามาใช้ในชีวิตประจำวัน ทั้งยังเป็นแหล่งต้นน้ำ ลำธาร ให้ความชุ่มชื้นกับพื้นที่ใกล้เคียงด้วย ชาวตำบลหนองห้างและตำบลกุดหว้า ที่อาศัยอยู่รอบๆ ป่าซี เป็นชนเผ่าผู้ไทยที่มีศิลปะ วัฒนธรรม ที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะ ชุ่มชื้นของป่าทำให้ราษฎรในพื้นที่มีความอุดมสมบูรณ์ตามไปด้วยดังนั้นบรรพบุรุษจึงได้ปลูกจิตสำนึกให้ลูกหลานรักและหวงแหนผืนป่าแห่งนี้ ไว้ให้ได้ใช้ประโยชน์สืบต่อไป

ต่อมาสังคมรอบ ๆ ป่าได้เปลี่ยนแปลง ประชาชนเพิ่มมากขึ้นการคมนาคมสะดวกขึ้น ทำให้ประชากรจากถิ่นอื่น ๆ เข้ามาเก็บหาของป่า และจากเดิมชาวบ้านเคยหามาบริโภคในครัวเรือน กลับเปลี่ยนมาเพื่อขายเป็นสินค้าแทน ประกอบกับมีไฟป่าเกิดขึ้นทุกปี จึงทำให้ป่าเสื่อมโทรมลงอย่างรวดเร็ว ด้วยความรักความหวงแหนป่าชาวตำบลหนองห้าง จึงร่วมมือกับหน่วยงานราชการในพื้นที่ หน่วยงานของกรมป่าไม้ดำเนินการแก้ไขปัญหาและบำรุงรักษาป่าไม้ โดยมีองค์การบริหารส่วนตำบลเป็นแกนนำในการอนุรักษ์และพัฒนาเพิ่มประโยชน์ เพิ่มคุณค่าของป่า อันจะนำมาซึ่งการอนุรักษ์อย่างยั่งยืน

ป่าชุมชนโคกป่าซี เป็นต้นแบบของความร่วมมือในการบริหารจัดการป่าร่วมกันระหว่างภาครัฐ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ชุมชน และสถานศึกษา ระบบป่าเต็งรังมีทั้งที่เป็นป่าทึบและพืชชั้นล่างขึ้นใหม่ เป็นตัวชี้วัดว่าการป้องกันไฟป่าได้ผลจริง มีการเก็บค่าธรรมเนียมการใช้ประโยชน์จากป่าเพื่อจัดทำกองทุนดูแลป่า ใช้อัตลักษณ์ชาติพันธุ์ผู้ไทในการถักสานเครือข่ายเพิ่ม เกิดเป็นเครือข่ายป่าชุมชน 7 แห่ง รวมพื้นที่กว่า 27,000 ไร่ เชื่อมโยงป่ากับวิถีชีวิตในทุกมิติ ตั้งแต่การสร้างความมั่นคงทางอาหาร เป็นห้องเรียนที่ปลูกฝังเด็กๆ ให้เกิดความรักป่า และเป็นการสร้างเครือข่ายเยาวชนให้รู้จักการบริหารจัดการป่าผ่านกิจกรรมต่างๆ ผ่านโครงงานที่ครอบคลุมการเรียนรู้เรื่องทรัพยากรดิน น้ำ ป่า และได้รับเลือกให้เป็นพื้นที่อบรมดูงานด้านสิ่งแวดล้อมของจังหวัดกาฬสินธุ์ และจังหวัดใกล้เคียง

ผลงานรางวัลป่าชุมชนโคกป่าซี

ลูกโลกสีเขียว ครั้งที่ 15 ประจำปี 2556

ประเภท : รางวัล “สิปปนนท์ เกตุทัต 5 ปีแห่งความยั่งยืน”