9 fototips
Hier zijn 9 aandachtspunten en regels als het gaat over foto’s en video’s en het gebruik ervan.
1. Een foto is een persoonsgegeven
Een foto waarop een leerling herkenbaar in beeld is, zegt iets over die student. Die foto is dan automatisch een persoonsgegeven. Omdat je van een foto ook ras, etniciteit en in sommige gevallen een geloof kan afleiden, zijn foto's zelfs bijzondere persoonsgegevens. Wanneer het om foto's van minderjarigen gaat, gaat het ook nog eens om een kwetsbare groep.
2. Wat is publiceren?
Publicatie is volgens de Autoriteit Persoonsgegevens niet alleen het delen van foto's op social media, maar ook het delen van foto's met andere personen dan de leerlingen die op de foto's staan (of de ouders van die leerling). Denk bijvoorbeeld aan klassenfoto's (daar staan meerdere studenten op) en het delen van foto's via de interne website van de school. Maar ook via WhatsApp is het delen van foto's zonder toestemming niet toegestaan.
3. Vraag altijd expliciete toestemming
Dit is erg belangrijk en altijd nodig als je op school foto's van studenten wilt gebruiken. Toestemming moet je altijd expliciet vragen, aan de student zelf, of, als hij/zij nog geen 16 jaar is, aan de ouders en de student. Waarschijnlijk heeft ROC Mondriaan dat via de inschrijving geregeld, maar dat zou je nog eens moeten onderzoeken.
4. Vrijwillig
De toestemming moet in vrijheid worden gegeven. Er moet een keuzemogelijkheid zijn om wel of geen toestemming te geven. Dat geldt trouwens ook voor de werkgever ten aanzien van werknemers. Heb jij al de mogelijkheid gehad om nee of ja te zeggen?
5. Toestemming intrekken
Mensen mogen áltijd de toestemming die ze hebben gegeven weer intrekken. Dit betekent dat je vanaf het moment van intrekking van de toestemming geen foto's meer mag publiceren van die student. Foto's die je eerder hebt gebruikt mét toestemming hoef je niet direct te verwijderen. Die foto's heb je namelijk geplaatst mét toestemming.
6. Jaarlijks toestemming vragen
Scholen gaan verschillend om met het vragen van toestemming. Het uitgangspunt is dat scholen jaarlijks toestemming vragen voor het gebruik van foto's. Het is echter ook mogelijk om eenmalig toestemming te vragen bij de inschrijving. Het jaarlijks onder de aandacht brengen van 'verlenen' of 'intrekken toestemming' is dan wel noodzakelijk (bijvoorbeeld in een brief of nieuwsbrief aan het begin van het nieuwe schooljaar).
Er zijn er steeds meer softwareleveranciers die scholen hierbij helpen. Leerlingvolgsystemen bieden vaak de mogelijkheid om toestemming te geven.
7. Veilig opslaan en delen
Als je foto's wilt delen met studenten, dan moet je ervoor zorgen dat foto's beveiligd worden opgeslagen. Natuurlijk mag je die leuke groepsfoto of fotocollage delen in je nieuwsbrief, zolang iedereen op de foto maar toestemming heeft gegeven.
8. Derden (bijvoorbeeld journalisten) die foto's maken op school
Als school ben je alleen verantwoordelijk voor de foto's die je zelf of in opdracht laat maken. Een docent die bijvoorbeeld een Facebookpagina maakt en daar iedere dag leuke foto's van de klas op plaatst: dat is de verantwoordelijkheid van de school.
De school is niet verantwoordelijk voor mensen die tijdens activiteiten foto's maakt en deze deelt via bijvoorbeeld Twitter. Hetzelfde geldt voor een journalist die foto's komt maken op het schoolplein. De journalist heeft eigen journalistieke regels als het gaat om het publiceren van foto's. De journalist is zelf verantwoordelijk voor het publiceren van zijn foto's, maar dat betekent niet dat je niet meer hoeft na te denken. Als je weet dat er ouders zijn die geen toestemming hebben gegeven, dan hou je die kinderen uit de buurt van de persfotograaf. Of je laat de fotograaf weten dat ouders hun kind niet op de foto willen hebben.
9. Uitzondering: foto's ter identificatie
Foto's maken geen onderdeel uit van het onderwijs. Er is geen wet waarin staat dat je foto's zomaar mag gebruiken. Daarom is er altijd toestemming nodig. De enige uitzondering is het gebruik van een pasfoto voor identificatie; hier is geen toestemming voor nodig. Denk aan het een foto in het leerlingadministratiesysteem of op een schoolpas.