၄.၂။ သတိဝိနယ်
၁၈၉။ ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလလမၞုံပိုဥ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဥ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဝေဠုဝန် မဒှ်ဒၞာဲဌာန်ကဵုစၞ ကုယန်လမ္စံက်ဂမၠိုၚ် ဇရေၚ်ဍုၚ်ရာဇဂြိုဟ်ဂှ် တဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗ မဒှ်ကောန်သၟိၚ်မလ္လနူၜံၚ်သၠးတိတ်ကၠုၚ် မၞုံအယာံမာတ်ထပှ်သၞာံဏီဂှ် သ္ပကေတ်ဇၞောဝ်မတ် အရဟတ္တဖိုလ်တုဲရ၊ တဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗဂှ် ဓရ်သာဝကကွးဂမၠိုၚ် မထေက်ကဵုအာစိုပ်အိုတ်သီုဂှ် အာစိုပ်အတိုၚ်လၟေၚ်တုဲ၊ ကုတဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗဂှ် ကိစ္စကေၚ်ကာခမဳ မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ဟွံမွဲကဵုပွမဒးသ္ပကြဴရ၊ ဓရ်မဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲလေဝ် ဟွံမွဲကဵုပွမဒးထပ်ဇၞော်ပၟဝ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ပြာပ်အာဌာန်သ္ၚိတ်ဇြတုဲ ဃောသတၚ်တန်တဴဒၟံၚ် (ညးမွဲဓဝ်) ဂှ် “အဲနူၜံၚ်သၠးတိတ်တုဲ မၞုံအယာံမာတ်ထပှ်သၞာံဏီဂှ် သ္ပကေတ်ဇၞောဝ်မတ် အရဟတ္တဖိုလ်တုဲရ၊ ဓရ်သာဝကကွးဂမၠိုၚ် မထေက်ကဵုအာစိုပ်အိုတ်သီုဂှ် (အဲ) အာစိုပ်အတိုၚ်လၟေၚ်တုဲရ၊ ကိစ္စကေၚ်ကာခမဳ မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ဟွံမွဲကဵုပွမဒးသ္ပကြဴ ကုအဲရ၊ ဓရ်မဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲလေဝ် ဟွံမွဲကဵု ပွမဒးထပ်ဇၞော်ပၟဝ်ရ၊ အဲ မုဂွံကၠောန်သ္ပ ကေၚ်ကာ ဇၞော်သၟတ်သၚ်ညိရော?” ရဴဝွံ ကသပ်စိုတ်ဒှ် ကုတဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် “အဲ သၞာသတိက် သၞာဒၟံၚ်သၚ်လေဝ် သ္ဂောံလးပညပ်ကဵုမ္ဂး ပိဏ္ဍပါတ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် သ္ဂောံစၞောန်ထ္ၜးကဵုမ္ဂး ခိုဟ်သန်ရ” ရဴဝွံ ကသပ်ဒှ် ကုတဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ ပ္ဍဲအခိၚ်ဇိုၚ်သဝ်တ္ၚဲ ဒၠိုက်ကတဵုနူဌာန်သတိက်သတၚ်ဒၟံၚ် (ညးမွဲဓဝ်) တုဲ ပ္ၚောံပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလမၞုံပိုဥ်ကျာ်တြဲတုဲ မ္ဂး လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ် တဳလမၞုံပိုဥ်ကျာ်တြဲတုဲ ဂဇအ်ဒၟံပ္ဍဲဒၞာဲမွဲရ၊ ဂဇအ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲမွဲတုဲ တဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လဂှ် −
“ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ပြာပ်အာဌာန်သ္ၚိတ်ဇြတုဲ ဃောသတၚ်တန်တဴဒၟံၚ် (ညးမွဲဓဝ်) ဂှ် “အဲနူၜံၚ်သၠးတိတ်တုဲ မၞုံအယာံမာတ် ထပှ်သၞာံဏီဂှ် သ္ပကေတ်ဇၞောဝ်မတ် အရဟတ္တဖိုလ်တုဲရ၊ ဓရ်သာဝကကွးဂမၠိုၚ် မထေက်ကဵုအာစိုပ်အိုတ်သီုဂှ် (အဲ) အာစိုပ်အတိုၚ်လၟေၚ်တုဲရ၊ ကိစ္စကေၚ်ကာခမဳ မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ဟွံမွဲကဵုပွမဒးသ္ပကြဴ ကုအဲရ၊ ဓရ်မဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲလေဝ် ဟွံမွဲကဵု ပွမဒးထပ်ဇၞော်ပၟဝ်ရ၊ အဲ မုဂွံကၠောန်သ္ပ ကေၚ်ကာဇၞော်သၟတ်သၚ်ညိရော?” ရဴဝွံ ကသပ်စိုတ်ဒှ်ကၠုၚ်ရ။
“ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ကုအဲဍိက်ဂှ် ‘အဲ သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ်သၚ်တလေဝ် သ္ဂောံလးပညပ်ကဵုမ္ဂးပိဏ္ဍပါတ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် သ္ဂောံစၞောန်ထ္ၜးကဵုမ္ဂး ခိုဟ်သန်ရ’ ရဴဝွံ ကသပ်ဒှ်ရ။ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် အဲဍိက် နွံပၟိက် သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ်သၚ်တၚ်လေဝ် တၞဟ်နလးပညပ်ကီု ပိဏ္ဍပါတ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် တၞဟ်နစၞောန်ထ္ၜးကီုရ” ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။
“ယွံဒဗ္ဗ ခိုဟ်သန်ရ ခိုဟ်သန်ရ၊ ယွံ ဒဗ္ဗ ယဝ်ဒှ် သာ်ဂှ်မ္ဂးတၠအဲ သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် သၚ်လေဝ် သြဝ်လးပညပ်ညိ၊ ပိဏ္ဍပါတ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးညိ” ရဴဝွံ (ကဵု အခေါၚ်ရ)။
“ခိုဟ်သန်ရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ်” ရဴဝွံ တဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ ကလေၚ်ဂရၚ်ပတဳ ကုတဳလမၞုံပိုဥ်ကျာ်တြဲရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရာဝွံ တဳလမၞုံပိုဥ်ကျာ်တြဲ ကဵု ခမဳသၚ် ကောံဓရီုတုဲမ္ဂး ဟီုတွံဂလာန်ဓရ်တုဲ—
“ယွံခမဳတအ် ယဝ်ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး သၚ် ဩဝ်သၟိတ်ပတိုန်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ ရဴဝွံမ္ဂး ညးလးပညပ်သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ်ကီု ရဴဝွံမ္ဂး ညးစၞောန်ထ္ၜးပိဏ္ဍပါတ်ကီုညိ”။
ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဒးသၟိတ်ရ၊ ဗွဲကိုပ်ကၠာ သ္ဒးအာတ်ပါန်အခေါၚ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လရ၊ အာတ်ပါန်အခေါၚ်တုဲ ပ္ဍဲကြဴ ခမဳစဳကၠးဆိုက်ဗ္ဒက်တုဲ မၞုံကဵုအစောံသတ္တိဂှ် သ္ဒးကဵုသၚ်တီရ။
၁၉၀။ “ယွံတဳလပိုဥ်တအ် သၚ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်ညိ၊ ကမ်မၞုံကဵု အခိၚ်မဗဗွဲ ကုသၚ် ယဝ်ဒှ်မ္ဂး၊ သၚ် သၟိတ်ပတိုန် တဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ ရဴဝွံမ္ဂးညးလးပညပ် သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ်ကီု ရဴဝွံမ္ဂး ညးစၞောန်ထ္ၜးပိဏ္ဍပါတ်ကီုရ၊ ဣဝွံတုန် ပွမကဵုတီရောၚ်။
ယွံတဳလပိုဥ်တအ် သၚ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်ညိ၊ သၚ် သၟိတ်ပတိုန်တဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ ရဴဝွံမ္ဂး ညးစၞောန်ထ္ၜးပိဏ္ဍပါတ်ကီုရ၊ ယြဴကုတဳလပိုဥ်မွဲ မၞုံကဵုပွမသ္ဍိုက် ပွမသၟိတ်ပတိုန် တဳလပိုဒ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ ရဴဝွံမ္ဂး ညးလးပညပ် သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ်ကီု ရဴဝွံမ္ဂး ညးစၞောန်ထ္ၜးပိဏ္ဍပါတ်ကီုရ၊ တဳလပိုဥ်ဂှ် သ္ဒးဒၟံၚ်သ္ၚိတ်ဇြရ၊ ယြဴကုတဳလပိုဥ်မွဲ ဟွံမွဲကဵုပွမသ္ဍိုက်မၠိုက်ရ၊ တဳလပိုဥ်ဂှ် သ္ဒးဟီုတိုန်ရ။
သၚ် ဂပ်ဝ်သၟိတ်ပတိုန် တဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ ရဴဝွံမ္ဂး ညးလးပညပ်သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ်ကီု ရဴဝွံမ္ဂး ညးစၞောန်ထ္ၜးပိဏ္ဍပါတ်ကီုတုဲရ၊ ကုသၚ်ဂှ် မၞုံကဵုပွမသ္ဍိုက်မၠိုက်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒၟံၚ်ကၞပ်သ္ၚောံသ္ၚိတ်ဇြရ၊ နမဒၟံၚ်ကၞပ်သ္ၚောံသ္ၚိတ်ဇြ ရဴဝွံ ဂွဴတီကေတ် ဒဒှ်မသ္ဍိုက်မၠိုက်ဂှ်ရ” ရဴဝွံ (သ္ဒးကဵုတီရ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၁၉၁။ တဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗ မကလိဂွံသၟိတ်တုဲဂှ် ကုခမဳဂမၠိုၚ်မၞုံကဵုသဘဴတုပ်သၟဟ်ဂှ် လးပညပ်ကဵုသၞာသတိက် သၞာဒၟံၚ် မွဲဂကောံဓဝ်ရ၊ ယြဴခမဳဂမၠိုၚ် ပကၚ်ရၚ်သုတ်အိုတ်ရ၊ “ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ကြက်ဖ္ဍောတ်သုတ်သၟဟ်သၟန် ကေုာံရၚ်သကအ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ လးပညပ်ကဵုသၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် မွဲဂကောံဓဝ်ရ။
ယြဴခမဳဂမၠိုၚ် ပကၚ်ရၚ်ဝိနယ်အိုတ်ရ၊ “ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ကြက်သ္ဂုတ်သွာတ်ဝိနယ် ကေုာံရၚ်သကအ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ လးပညပ်ကဵုသၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် မွဲဂကောံဓဝ်ရ။
ယြဴခမဳဂမၠိုၚ် ဒှ်ဓမ္မကထိက အ္စာတွံဓရ်အိုတ်ရ၊ “ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ကြက်ဓရီုသဳကၠဳဓရ် ကေုာံရၚ်သကအ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ လးပညပ်ကဵုသၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် မွဲဂကောံဓဝ်ရ။
ယြဴခမဳဂမၠိုၚ် မၞုံအလေံလုပ်စၛာန်အိုတ်ရ၊ “ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ကြက်စာ်စ္ဍးနူဒွံလုက်စုက် (ပထုဲ) ကေုာံရၚ်သကအ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ လးပညပ်ကဵုသၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် မွဲဂကောံဓဝ်ရ။
ယြဴခမဳဂမၠိုၚ် မၞုံအလေံဟီုဂလာန်ဒစဵုဒစးကဵု (မဂ်ဖိုလ်)အိုတ်ရ၊ မၞုံကဵု ဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်ပွမခိုၚ်ဗိုန် ဗတ်ခိုၚ်ကၠိုက် ခန္ဓဇကုဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲ ပဒတဴအိုတ်ရ၊ “တဳလပိုဥ်ဂမၠိုၚ်ဝွံ နပွမမိပ်လဟိၚ်ဝွံလေဝ် ကြက်ပဒတဴအိုတ်ရ” ရဴဝွံ လးပညပ်ကဵုသၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် မွဲဂေကာံဓဝ်ရ။
ယြဴခမဳဂမၠိုၚ် ကၠုၚ်တဴ ပ္ဍဲဟွံသေၚ်ကဵု အခိၚ်အိုတ်ရ၊ “ကုခမဳဂမၠိုၚ် ဂှ်လေဝ် လုပ်စၛာန် မၞုံအာရီုတေဇောကသိုဏ်တုဲ နကဵုလျးအရံၚ်ဂှ်ဟေၚ် လးပညပ်ကဵု သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ်ရ။
ဗွဲစၟတ်တုန် ခမဳဂမၠိုၚ် “ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ကြက်ဗဵုရံၚ် ဣဒ္ဓိကြဳဇှ်ပဋိဟာ တဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လအိုတ်ရ” ရဴဝွံ သၟးသၟး(မးမး)ကၠုၚ် ပ္ဍဲဟွံသေၚ်ကဵုအခိၚ်အိုတ်ရ၊ ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လတုဲ “ယွံကောန်တၠဒမဗ္ဗ ဩဝ်လးပညပ်ကဵုသၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုပိုဲ ညးဂမၠိုၚ်ညိ” ရဴဝွံ သ္ဂးအိုတ်ရ။
တဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လဂှ် “တဳလပိုဥ်ဂမၠိုၚ် မုရဴပ္ဍဲဌာန်မွဲ နွံပၟိက်အိုတ်ရော? မုရဴပ္ဍဲဌာန်မွဲ သ္ဂောံလးပညပ်ကဵုရော?” ရဴဝွံ သ္ဂးခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် သၟးသၟး (မးမး) စၞောန်ထ္ၜး ပ္ဍဲဌာန်ဇမ္ၚောဲအိုတ်ရ၊ “ယွံကောန်တၠဒဗ္ဗ ဩဝ်လးပညပ်ကဵု သၞာတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲဒဵုဂိဇ္ၛကုဋ်ညိ၊ ယွံကောန်တၠ ဩဝ်လးပညပ်ကဵု သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ် ခြော်ဇြဟ်စောရပဝါတညိ၊ ယွံကောန်တၠ ဩဝ်လးပညပ်ကဵု သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုပိုဲ ညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲဂိုဟ်ထီုတၟံမ္စံက်သကဲဒဵုဣသိဂိလိညိ၊ ယွံကောန်တၠ ဩဝ်လးပညပ်ကဵု သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲဂိုဟ်တၞံဆုသေၚ် သကဲဒဵုဝေဘာရညိ၊ ယွံကောန်တၠ ဩဝ်လးပညပ်ကဵုသၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲဇြဟ်သပ္ပသောဏ္ဍိက ဂြိုပ်ကြက်ဒြၚ်ညိ၊ ယွံကောန်တၠ ဩဝ်လးပညပ်ကဵု သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲလဂေါဝ် (စောဝ်) ဂေါတမကညိ၊ ယွံကောန်တၠ ဩဝ်လးပညပ်ကဵု သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲဇြဟ်ကပေါတညိ။ ယွံကောန်တၠ ဩဝ်လးပညပ်ကဵု သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲလဂေါဝ်တပေါဒညိ။ ယွံကောန်တၠ ဩဝ်လးပညပ်ကဵု သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲအာရှာမ်တပေါဒညိ၊ ယွံကောန်တၠ သြဝ်လးပညပ်ကဵု သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲဥဒျာန်ကြုက် သဝ်ဇဳဝကညိ၊ ယွံကောန်တၠ ဩဝ်လးပညပ်ကဵု သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲဂြိုပ်မဒ္ဒကုစ္ဆိညိ” ရဴဝွံ (စၞောန်ထ္ၜးပ္ဍဲဌာန်ဇမ္ၚောဲအိုတ်ရ)။
ကုခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် တဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗ လုပ်စၛာန်မၞုံအာရီုတေဇောကသိုဏ်တုဲ နကဵုလပုဟ်တဲ မဂဵုခၠၚ်ဂှ် အာတဴနူဂတနူဂတရ။
ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ်လေဝ် နကဵုလျးအရံၚ်ဂှ်ဟေၚ် ဗက်အာနူလက်ကရဴနူလက်ကရဴ တဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လအိုတ်ရ၊ တဳလပိုဲဥ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လဂှ် “ဣဝွံတုန် ဇံၚ်ခါတ်ရောၚ်၊ ဣဝွံတုန် ဂတဵုဒလာဲခုၚ်ဇမၠိၚ်ရောၚ်၊ ဣဝွံတုန် ဖုန်ရောၚ်၊ ဣဝွံတုန် ဂၞဳရောၚ်၊ ဣဝွံတုန် ဂၞဳရောၚ်၊ ဣဝွံတုန်ဌာန်သၠးတရဴဇၞော်ရောၚ်၊ ဣဝွံတုန် ဌာန်သၠးပဿဴ အာတရဴသၟတ်ရောၚ်၊ ဣဝွံတုန် ဍာ်သုၚ်ရောၚ်၊ ဣွဝွံတုန် ဍာ်ရပ်စပ်ရောၚ်၊ ဣဝွံတုန် လေံဒစုန်ရောၚ်၊ ဣဝွံတုန် ကတိကဝတ်သၚ် မစွံပတန်လဝ် (နမပတမ်) ပ္ဍဲအခိၚ်ဝွံ သ္ဒးလုပ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဝွံ သ္ဒးတိတ်ရရောၚ်” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးတုဲ လးပညပ်ကဵု သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ်ရ။
တဳလပိုဥ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ လးပညပ်ကဵု သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် ကုခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ်တုဲမ္ဂး ကလေၚ်က္ညစဴ ဘာဝေဠုဝန်ဟေၚ်ရ။
၁၉၂။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ် ညးသၟတ်လေဝ်ဒှ်အိုတ်ရ၊ ပိုဥ်ကမ်လေဝ်အောန်အိုတ်ရ၊ သၞာသတိက်သၞာဒၟံၚ် မယုတ်ပရေအ်ဂမၠိုၚ်ကီု ပိဏ္ဍပါတ်မယုတ်ပရေအ်ဂမၠိုၚ်ကီု ဒြပ်သၚ်ဂှ် အာစိုပ် ကုခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ်အိုတ်ရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ပ္ဍဲဍုၚ်ရာဇဂြိုဟ် မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် (မၞုံပၟိက်တၞဟ်နကဵုဒါန်) ပိဏ္ဍပါတ်မဂပ်ဝ်ပြုပြေၚ် စဳရေၚ်လဝ်ဗွဲတၟေၚ်ကီု ကၠေဟ်သွဟ်ကီု ကၠေၚ်ကီု သွပွေက်ကီု ကုခမဳဂမၠိုၚ်မဒှ်ထေရ်အိုတ်ရ၊ ကုခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်တုန် ကဵုဒါန်ပုၚ်ကၞောန်သ္ၚု မၞုံမရနုက်ကဵု ၜါခရော်မ္ဂးဍာ်သမ် မဒှ်အတိုၚ်ပကတိ အတိုၚ်မဖျိန်လၟိုန်အိုတ်ရ။
ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်ဂှ် ကဵုပိုဥ်တုဲပ္ဍဲကြဴ ပါဲစ္ဍးကၠုၚ် နူဇြပ်ကဵုပိုဥ်တုဲအိုတ်မ္ဂး “ယွံကောန်တၠတအ် ပ္ဍဲဇြပ်ကဵုပိုဉ် မုအရာမွဲ ဒှ်တဴကုမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ်ရော? ယွံကောန်တၠတအ် ပ္ဍဲဇြပ်ကဵုပိုဉ် မုအရာမွဲ ဒှ်တဴ ကုမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ်ရော?” ရဴဝွံ သၟာန်ခမဳဂမၠိုၚ်မဒှ်ထေရ်အိုတ်ရ၊ မှာထေရ်လ္ၚဵုဂမၠိုၚ် “ယွံကောန်တၠတအ် ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ် (ဂွံ) ကၠေၚ်သွဟ်ဒှ်ရ၊ ကၠေၚ်ဒှ်ရ၊ သွပွေက်ဒှ်ရ” ရဴဝွဴ သ္ဂးအိုတ်ရ၊ ခမဳမေတ္တိယၐူမဇကဂမၠိုၚ်တုန် “ယွံကောန်တၠတအ် ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ် မိက်ကဵုမွဲမွဲဟွံတၟေၚ်ဒှ်ရ၊ ပုၚ်ကၞောန်သ္ၚု မၞုံမရနုက်ကဵုၜါခရော်မ္ဂး ဍာ်သမ် မဒှ်အတိုၚ်ပကတိ အတိုၚ် မဖျိန်လၟိုန်ဒှ်ရ” ရဴဝွဴ သ္ဂးအိုတ်ရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဒကာကလျာဏဘတ္တိကဂှ် ကဵုဒါန်စတုက္ကဘတ် နိစ္စဘတ် ကုသၚ်ရ၊ ဒကာဂှ် ပ္ဍဲဇြပ်ကဵုပိုဉ် တန်တဴဒၟံၚ်ပ္ဍဲဇရေၚ် မွဲဟာန်ကေုာံကောန်သမ္ဘာတုဲ ကၠောန်ၜိုတ်ဥပကာရ၊ သၟာန်တဴ ခမဳလ္ၚဵုဂမၠိုၚ် နကဵု ပိဏ္ဍပါတ်အိုတ်ရ၊ သၟာန်တဴခမဳလ္ၚဵုဂမၠိုၚ် နကဵုအမာဲသွအိုတ်ရ၊ သၟာန်တဴ ခမဳလ္ၚဵုဂမၠိုၚ် နကဵုကၠေၚ်အိုတ်ရ၊ သၟာန်တဴ ခမဳလ္ၚဵုဂမၠိုၚ် နကဵုသွပွေက်အိုတ်ရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ပ္ဍဲတ္ၚဲယး တၞဟ်န (သွက်ဂွံသ္ပပြဘိုဂ်) ပိဏ္ဍပါတ် ဒကာကလျာဏဘတ္တိကဂှ် ဂပ်ဝ်စၞောန်ထ္ၜး ကုခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် သမ္ၚေဟ်ကလျာဏဘတ္တိကပြာပ်အာ အာရှာမ် နကဵုကိစ္စကေၚ်ကာမမိက်ကဵုမွဲမွဲရ။ ဒကာဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗကောန်သၟိၚ်မလ္လတုဲ လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ် တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လတုဲမ္ဂး ဂဇအ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲဒၞာဲမွဲရ၊ ဒကာ ကလျာဏဘတ္တိက မဂဇအ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲဒၞာဲမွဲတုဲဂှ် နကဵုဂလာန်ဓရ် တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ ကဵုတီညာတ် (ဒတုဲဖဵုမြမောဝ်) ကဵုဒဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ် (ဓရ်) (သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဓရ်) ကဵုကေက်သကာတုဲ ကဵုမြဟ်မြာတုဲဒှ်တုဲ (ဒကာကလျဏဘတ္တိက)—
“ယွံတဳလပိုဉ် ပ္ဍဲတ္ၚဲယး တၞဟ်န (သွက်ဂွံသ္ပပြဘိုဂ်) ပ္ဍဲသ္ၚိအဲဍိက်တအ် ဂပ်ဝ်စၞောန်ထ္ၜးပိဏ္ဍပါတ် ကုခမဳလဵုရော?” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီ တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လရ။ ယွံဒကာ ပ္ဍဲတ္ၚဲယး တၞဟ်န (သွက်ဂွံသ္ပပြဘိုဂ်) ပ္ဍဲသ္ၚိမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် ဂပ်ဝ်စၞောန်ထ္ၜးပိဏ္ဍပါတ် ကုခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်တုဲရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဒကာကလျာဏဘတ္တိက ဟွံမိပ်စိုတ်ဒှ်အာရ၊ “မုဟိုတ် ခမဳယုတ်ဂမၠိုၚ် ကြက်သ္ဂောံပြဘိုဂ် ပ္ဍဲသ္ၚိပိုဲတအ်ညးဂမၠိုၚ်ရော?” ရဴဝွံ စဴအာသ္ၚိတုဲ “ဟာဲဍိက်ဗြဴ ပ္ဍဲတ္ၚဲယး ယြဴခမဳဂမၠိုၚ် ကြက်ကၠုၚ်တဴ တၞဟ်နပိဏ္ဍပါတ်အိုတ်ရ၊ ခမဳမကၠုၚ်ကဵုပိုဉ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် လးကဵုသၞာ ပ္ဍဲပါၚ်မုက်တြၚ်တုဲ ဩဝ်ကၠောန်ၜိုန် နကဵုပုၚ်ကၞောၚ်သ္ၚု မၞုံမရနုက်ၜါခရော်မ္ဂး ဍာ်သမ်ညိ” ရဴဝွံ ဖအောဝ်စကာ ဍိက်ဗြဴရ၊ “ယွံတၠနာဲ ခိုဟ်သန်ရ” ရဴဝွံ ဍိက်ဗြဴဂှ် ကလေၚ်သ္ဂးကဵု ကုဒကာာကလျာဏဘတ္တိကရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကမၠိုၚ် “ယွံကောန်တၠတအ် နူတနေံဏအ် ဂပ်ဝ်စၞောန်ထ္ၜးလဝ်ပိဏ္ဍပါတ် ဒကာကလျာဏဘတ္တိက ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ်တုဲရ၊ ပ္ဍဲတ္ၚဲယး ဒကာကလျာဏဘတ္တိက တန်တဴဒၟံၚ်ပ္ဍဲဇရေၚ် မွဲဟာန်ကေုာံကောန်သမ္ဘာတုဲ ကြက်ကၠောန်ၜိုတ် ပိုဲညးဂမၠိုၚ်ရ၊ သၟာန်တဴ ခမဳလ္ၚဵုဂမၠိုၚ် နကဵုပိဏ္ဍပါတ်အိုတ်ရ၊ သၟာန်တဴ ခမဳလ္ၚဵုဂမၠိုၚ် နကဵုအမာဲသွအိုတ်ရ၊ သၟာန်တဴ ခမဳလ္ၚဵုဂမၠိုၚ် နကဵုကၠေၚ်အိုတ်ရ၊ သၟာန်တဴ ခမဳလ္ၚဵုဂမၠိုၚ် နကဵုသွပွေက်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်ဂှ် နပွမမိပ်စိုတ်ဂှ်ဟေၚ် ပ္ဍဲဗတမ် ဟွံတိက်အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ် (တိက်ဟွံမာန်) အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲကြဴနူဂှ် ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲအခိၚ်နူဂယး ရုၚ်လတက်ပဠေဝ်သ္ၚာတုဲ မိန်ဂိုၚ်ကေတ်ဗဗေၚ်သ္ၚာတုဲမ္ဂး ပြာပ်စဴအာသ္ၚိ ဒကာကလျာဏဘတ္တိကအိုတ်ရ။
ဍိက်ဗြဴဂှ် ညာတ်အာ ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ် မက္ညကၠုၚ်ဒၟံၚ်နူဇမ္ၚောဲရ၊ ညာတ်တုဲမ္ဂးလးပညပ်ကဵုသၞာ ပ္ဍဲပါၚ်မုက်တြၚ်တုဲ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် ဩဝ်ဂဇအ်အိုတ်ညိ” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီ ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်ရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ကုခမဳမေတ္တိဘူမဇကဂမၠိုၚ်ဂှ် “ဨကန္တ ပိဏ္ဍပါတ် ဟွံစိုပ်ဒတုဲ (ဟွံစိန်ဝုန်) ဏီဒှ်တုဲ သကဵုပိုဲညးဂမၠိုၚ် ဂဇအ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲပါၚ်မုက်တြၚ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဗှ်ဗၞုဟ်ထေၚ်ဒးရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဍိက်ဗြဴဂှ် “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် ဩဝ်ပြဘိုဂ်ကဵုပိုဉ်အိုတ်ညိ” ရဴဝွံ နကဵုပုၚ်ကၞောန်သ္ၚု မၞုံမရနုက်ကဵုၜါခရော်မ္ဂး ဍာ်သမ် (ဗဂိန်ကဵုရ)။
ယွံဒေံဗြဴ ပိုဲညးဂမၠိုၚ်တုန် ညးမၞုံကဵုနိစ္စဘတ်ဂမၠိုၚ်ရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။
ယွံတဳလပိုဉ်တအ် တီဒၟံၚ်ရ၊ ဒှ်ညးမၞုံနိစ္စဘတ်အိုတ်ရ၊ ၜိုန်ဂှ် နူကနေံတေံဟေၚ် “ဟာဲဍိက်ဗြဴ ပ္ဍဲတ္ၚဲယး ယြဴခမဳဂမၠိုၚ် ကြက်ကၠုၚ်တဴ တၞဟ်နပိဏ္ဍပါတ်အိုတ်ရ၊ ခမဳမကၠုၚ်ကဵုပိုဉ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် လးကဵုသၞာ ပ္ဍဲပါၚ်မုက်တြၚ်တုဲ ဩဝ်ကၠောန်ၜိုတ် နကဵုပုၚ်ကၞောန်သ္ၚု မၞုံမရနုက်ကဵုၜါခရော်မ္ဂး ဍာ်သမ်ညိ” ရဴဝွံ သမ္ၚေဟ်ဂှ် ဖအောဝ်စကာလဝ် အဲဍိက်ဗြဴရ၊ ယွံတဳလပိုဉ်တအ် ဩဝ်ပြဘိုဂ် ကဵုပိုဉ်အိုတ်ညိ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်ဂှ် “ယွံကောန်တၠတအ် နူတနေံတေံ ဒကာကလျာဏဘတ္တိက ကၠုၚ်အာရှာမ် ဇရေၚ်တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လရ၊ ဨကန္တ တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ ဂပ်ဝ်ပလီုပလာ်ထောံ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲဇရေၚ်ဒကာတုဲအိုတ်ရ” ရဴဝွံ ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်ဂှ် နပွမဟွံမိပ်စိုတ်ဂှ်ဟေၚ် အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ် ဟွံသ္ပပြဘိုဂ်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ် ကဵုပိုဉ်တုဲပ္ဍဲကြဴ ပါဲစ္ဍးအာ နူဇြပ်ကဵုပိုဉ်တုဲအိုတ်မ္ဂး စဴအာ အာရှာမ်တုဲ သီဂိုၚ်ဒေပ် ဗဗေၚ်သ္ၚာတုဲ သီုမဒက်တာန်အာယောဂပတ်သကိုပ် ပ္ဍဲမုက်တြၚ်မ္ၚးအာရှာမ် ကၞပ်သ္ၚောံသ္ၚိတ်ဇြဒၟံၚ်အိုတ်တုဲ မုက်မတ်ဟွံကျေဝ်ဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲ မၞုံကဵုပၞးမဖျေံလဝ်ဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲ ဖျေံလဝ်မုက်သၟဝ်ဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲ ၚုၚ်ၚဇြဟောံဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲ ဟွံဟီုအရေဝ်ဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲ ဂဇအ်ဒၟံၚ်အိုတ်ရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဗြဴမေတ္တိယာ ပြာပ်ကၠုၚ်ဇရေၚ် ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်တုဲ ပ္ဍဲကြဴ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်ရ၊ သ္ဂးတဴရဴဝွံမ္ဂး ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ် ဟွံဟီုအရေဝ်အိုတ်ရ။
မရနုက်ကဵုၜါဝါလေဝ် ။ ပ ။ မရနုက်ကဵုပိဝါလေဝ် ခမဳဗြဴမေတ္တိယာဂှ် “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်ရ၊ မရနုက်ကဵုပိဝါလေဝ် ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ် ဟွံဟီုအရေဝ်အိုတ်ရ။
အဲဍိက်ဗြဴ ပသာ်လုတ်မှာဒးဒုဟ် ကုတဳလပိုဉ်တအ် ညးဂမၠိုၚ်ရော? မုဟိုတ် တဳလပိုဉ်တအ် ညးဂမၠိုၚ်ဟွံဟီုရေဝ် ကဵုအဲဍိက်ဗြဴအိုတ်ရော? ရဴဝွံ (သၟာန်ရ)။
ယွံဒေံဗြဴ လဴထ္ၜးကဵု အတိုၚ်ဒဒှ်ပိုဲတအ်ရ၊ ဒဗ္ဗကောန်သၟိၚ်မလ္လ သီုဂပ်ဝ်ရာန်သကိုတ်ပျဲပျာံ ဒၟံၚ်ပိုဲညးဂမၠိုၚ်ဂှ် တၠအဲ သ္ၚေဝ်မဲမဇ္ၛာဟ်ရောၚ်သွံ ရဴဝွံ (သ္ဂးအိုတ်ရ)။
ယွံတဳလပိုဉ်တအ် အဲဍိက်ဗြဴ မုမွဲ သ္ဂောံသ္ပညိရော? ရဴဝွံ (သၟာန်ရ)။
ယွံဒေံဗြဴ တၠအဲ ယဝ်နွံပၟိက်မ္ဂး ပ္ဍဲတ္ၚဲဝွံဟေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ သကဵုပြာမ် (ပလီုပလာ်) ထောံ ဒဗ္ဗကောန်သၟိၚ်မလ္လရ ရဴဝွံ (သ္ဂးအိုတ်ရ)။
ယွံတဳလပိုဉ်တအ် အဲဍိက်ဗြဴ မုမွဲ သ္ဂောံသ္ပညိရော? အဲဍိက်ဗြဴ တၞဟ်နသ္ပတဴ မုမွဲသၟဟ်ရထရော? ရဴဝွံ (သၟာန်ရ)။
ယွံဒေံဗြဴ ဩဝ်ကၠုၚ်ညိ၊ တၠအဲပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲ “ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် ပွမဝွံ ဟွံထေက်ကြိုက်ရ၊ ဟွံဗဗွဲရ၊ ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် ယြဴဌာန်ဒိုဟ်မွဲ ဟွံမွဲကၠုၚ်ကဵုဘဲရ၊ ဟွံမွဲကၠုၚ်ကဵုသၞသတြုသၞဝဲရ၊ ဟွံမွဲကၠုၚ်ကဵု ပရိုက်ဘဲမလေပ်ရာန်သကိုတ်ရ၊ ဌာန်ဒိုဟ်ဂှ် (လၟုဟ်) မၞုံကဵုဘဲရ၊ မၞုံကဵုသၞသတြုသၞဝဲရ၊ မၞုံကဵုပရိုက်ဘဲမလေပ်ရာန်သကိုတ်ရ၊ ယြဴနူဒိုဟ်မွဲ ဟွံမွဲကၠုၚ်ကဵု ပွမကျာဗာပိုက်လွိၚ်ရ၊ (လၟုဟ်) နူဒိုဟ်ဂှ် မၞုံကၠုၚ်ကဵုကျာဗာ မပိုက်လွိၚ်ရ၊ တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗကောန်သၟိၚ်မလ္လ ဂပ်ဝ်ပလီုပလာ်ထောံ အဲဍိက်ဗြဴရ” ရဴဝွံ ဩဝ်ဂရၚ်ပတီညိ ရဴဝွံ (သ္ဂးအိုတ်ရ)။
ယွံတဳလပိုဉ်တအ် ခိုဟ်သန်ရ ရဴဝွံ ခမဳဗြဴမေတ္တိယာ ဒုၚ်ဝန် ကုခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်တုဲ ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲမ္ဂး လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲ ဂဇအ်တန်တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒၞာဲမွဲရ၊ ခမဳဗြဴမေတ္တိယာ မဂဇအ်တန်တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒၞာဲမွဲတုဲဂှ် “ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် ပွမဝွံ ဟွံထေက်ကြိုက်ရ၊ ဟွံဗဗွဲရ၊ ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် ယြဴဌာန်ဒိုဟ်မွဲ ဟွံမွဲကၠုၚ်ကဵုဘဲရ၊ ဟွံမွဲကၠုၚ်ကဵုသၞသတြုသၞဝဲရ၊ ဟွံမွဲကၠုၚ်ကဵုပရိုက်ဘဲ မလေပ်ရာန်သကိုတ်ရ၊ ဌာန်ဒိုဟ်ဂှ် (လၟုဟ်) မၞုံကဵုဘဲရ၊ မၞုံကဵုသၞသတြုသၞဝဲရ၊ မၞုံကဵုပရိုက်ဘဲ မလေပ်ရာန်သကိုတ်ရ၊ ယြဴနူဒိုဟ်မွဲ ဟွံမွဲကၠုၚ်ကဵုပွမကျာဗာပိုက်လွိၚ်ရ၊ (လၟုဟ်) နူဒိုဟ်ဂှ် မၞုံကၠုၚ်ကဵုကျာဗာမပိုက်လွိၚ်ရ၊ ဍာ်ဂှ်သၟဟ်ညံၚ်ဂဵုဍာဲဒၟံၚ်ဂြၚ်ဒၟံၚ်ရောၚ်ထေၚ်ရ၊ တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ ဂပ်ဝ်ပလီုပလာ်ထောံ အဲဍိက်ဗြဴရ” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲရ။
၁၉၃။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရာဝွံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ကဵုခမဳသၚ် ကောံဓရီုတုဲမ္ဂး—
“ယွံဒဗ္ဗ အတိုၚ်ခမဳဗြဴဝွံဟီုဂှ် တၠအဲ သ္ပဒးကမၠောန် ပွမပလီုပလာ် မၞုံသဘဴရဴဝွံရဂှ် ဂွံသတိ (သမ္တီ) ဒးဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက် တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လရ။ ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် အတိုၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တီတဴ အဲဍိက်ဟေၚ်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ မရနုက်ကဵုၜါဝါလေဝ် ။ ပ ။ မရနုက်ကဵုပိဝါလေဝ် ယွံဒဗ္ဗ အတိုၚ်ခမဳဗြဴဝွံဟီုဂှ် တၠအဲ သ္ပဒးကမၠောန်ပွမပလီုပလာ် မၞုံသဘဴရဴဝွံရဂှ် ဂွံသတိ (သမ္တီ) ဒးဟာ” ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် အတိုၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တီတဴ အဲဍိက်ဟေၚ်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံဒဗ္ဗ တၠပညာဂမၠိုၚ် ဟွံခၠေဝ်သှ်ရဴဝွံအိုတ်ရ၊ (ဟွံသောၚ်ကလးရဴဝွံအိုတ်ရ)၊ တၠအဲယဝ်ဂပ်ဝ်သ္ပဒးမ္ဂး၊ ဂပ်ဝ်သ္ပဒးရ ရဴဝွံ ဩဝ်ဂရၚ်ပတီညိ၊ တၠအဲ ယဝ်ဟဂပ်ဝ်သ္ပဒးမ္ဂး၊ ဟဂပ်ဝ်သ္ပရ ရဴဝွံ ဩဝ်ဂရၚ်ပတီညိ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။
ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် အဲဍိက် သ္ပတမ်နူၜံၚ်သၠးတိက်တုဲ နအယာံမတ်တိက်လ္ပအ်ညာတ်လေဝ် သွိုန်ဗပိုန်သိပ်ဂၠိပ်ဒး ဒ္ဂေတ်မေထုန်ရဂှ် ဟွံတီရ၊ အဲဍိက်မၚုဟ်ဒၟံၚ်ဂှ် မုသ္ဇက်သ္ဂး နွံဏီရော? ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ် “ယွံခမဳတအ် ယဝ်ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ဩဝ်ပြာမ်ပၠေၚ်ထောံ ခမဳဗြဴမေတ္တိယာအိုတ်ညိ၊ (ဩဝ်ပလီုပလာ်ထောံ (အယောၚ်အလာ) ခမဳဗြဴမေတ္တိယာအိုတ်ညိ) ခမဳ (မဖအောဝ်စကာ) ဂမၠိုၚ်ဝွံလေဝ် ဩဝ်စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်အိုတ်ညိ” ရဴဝွံသ္ဂးကဵု ခမဳဂမၠိုၚ်ရ။
တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ သ္ဂးတိုန်ဂလာန်ဝွံတုဲမ္ဂး ဒၠိုက်ကတဵုနူဒၞာဲတုဲ က္ညလုပ်အာဘာရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ပြာမ်ပၠေၚ်ထောံ ခမဳဗြဴမေတ္တိယာအိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်—
“ယွံကောန်တၠတအ် ဩဝ်လ္ပပြာမ်ပၠေၚ်ထောံ ခမဳဗြဴမေတ္တိယာအိုတ်ညိ၊ ခမဳဗြဴဂှ် လုတ်မှာဒုဟ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ဟွံသေၚ်ရ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် မထေဲပၞတ် မဟွံမိပ်စိုတ် မမိက်ကဵုတသိုတ်အာ (နူသာသနာ) ဟေၚ် ဂပ်ဝ်ဖအောဝ်ဗတိုက် ခမဳဗြဴဂှ်အိုတ်ရ” ဟီုသ္ဂးကဵုခမဳဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ။
ယွံကောန်တၠတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် စောတ်စောဲပလီုပလာ် တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗကောန်သၟိၚ်မလ္လ နအာပတ်ပါရာဇ် မဟွံမွဲကဵုရိုဟ်တၞမ်အိုတ်ဟာ ရဴဝွံ (သၟာန်အိုတ်ရ)။
ယွံကောန်တၠတအ် ဍာံပြရ ရဴဝွံ (ကလေၚ်ဟီုသ္ဂးအိုတ်ရ)။
ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ် မုဟိုတ် စောတ်စောဲပလီုပလာ် တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ နအာပတ်ပါရာဇ် မဟွံမွဲကဵုရိုဟ်တၞမ်အိုတ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲကြဴနူဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ။ ပ ။
“ယွံခမဳတအ် ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ် စောတ်စောဲပလီုပလာ် ဒဗ္ဗကောန်သၟိၚ်မလ္လ နအာပတ်ပါရာဇ် မဟွံမွဲကဵုရိုဟ်တၞမ်အိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ) ။ ပ ။ ဟီုဂရိုဟ်တုဲ ။ ပ ။ တွံကဵုဂလာန်ဓရ်တုဲမ္ဂး—
ယွံခမဳတအ် ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး သၚ် ဩဝ်ကဵုသတိဝိနယ် ကုဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ မအာစိုပ်သတိလှဲလးညိ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဒးကဵုရ။
ယွံခမဳတအ် ဒဗ္ဗကောန်သၟိၚ်မလ္လဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်သၚ်တုဲ လ္ၜက်ကၠေဟ်ပတိုန်သ္ၚာကၞေဟ် ပ္ဍဲလတူပၞးပါဲမွဲလပါ် လ္ၚောဝ်ဒၠးဇိုၚ် ခမဳဇၞော်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဂဇအ်ဒၟံၚ်ဗွဲလံက်ဂဇန် သီုမပၚ်ပတိုန် ခၠအ်သၟိပ်တဲဂှ်—
“ယွံတဳလပိုဉ်တအ် ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်ဝွံ စောတ်စောဲပလီုပလာ် အဲဍိက်နပွမသဳလလီုလာ် မဟွံမွဲကဵုရိုဟ်တၞမ်အိုတ်ရ၊ ယွံတဳလပိုဉ်တအ် အဲဍိက် မအာစိုပ်သတိလှဲလးဂှ် အာတ်သၚ် သတိဝိနယ်ရ” ရဴဝွံ ဒးဟီုသ္ဂးရ။
မရနုက်ကဵုၜါဝါလေဝ် ဒးအာတ်ရ၊ မရနုက်ကဵုပိဝါလေဝ် ဒးအာတ်ရ။
“ယွံတဳလပိုဉ်တအ် ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ် စောတ်စောဲပလီုလာ် အဲဍိက်နပွမသဳလလီုလာ် မဟွံမွဲကဵုရိုဟ်တၞမ်အိုတ်ရ၊ ယွံတဳလပိုဉ်တအ် အဲဍိက် မအာစိုပ်သတိလှဲလးဂှ် အာတ်သၚ် သတိဝိနယ်ရ” ရဴဝွံ ဒးဟီုသ္ဂးရ။
ခမဳ စဳကၠးဆိုက်ဗ္ဒက်တုဲ မၞုံကဵုအစောံသတ္တိဂှ် သ္ဒးကဵုသၚ်တီရ—
၁၉၄။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၚ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်ညိ၊ ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်ဝွံ စောတ်စောဲပလီုပလာ် တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ နပွမသဳလလီုလာ် မဟွံမွဲကဵုရိုဟ်တၞမ်အိုတ်ရ၊ တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗကောန်သၟိၚ်မလ္လ မအာစိုပ်သတိလှဲလးဂှ် အာတ်သၚ် သတိဝိနယ်ရ၊ ကမ်မၞုံကဵုအခိၚ်မဗဗွဲ ကုသၚ် ယဝ်ဒှ်မ္ဂး၊ သၚ် ကဵုသတိဝိနယ် ကုတဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ မအာစိုပ်သတိလှဲလးရ၊ ဣဝွံတုန် ပွမကဵုတီရောၚ်။
ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၚ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်ညိ၊ ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်ဝွံ စောတ်စောဲပလီုပလာ် တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ နပွမသဳလလီုလာ် မဟွံမွဲကဵုရိုဟ်တၞမ်အိုတ်ရ၊ တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗကောန်သၟိၚ်မလ္လ မအာစိုပ်သတိလှဲလးဂှ် အာတ်သၚ် သတိဝိနယ်ရ၊ ကမ်မၞုံကဵုအခိၚ်မဗဗွဲ ကုသၚ် ယဝ်ဒှ်မ္ဂး၊ သၚ် ကဵုသတိဝိနယ် ကုတဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ မအာစိုပ်သတိလှဲလးရ၊ ယြဴကုတဳလပိုဉ်မွဲ သ္ဍိုက်မၠိုက် ပွမကဵုသတိဝိနယ် ကုတဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ မအာစိုပ်သတိလှဲလးရ၊ တဳလပိုဉ်ဂှ် သ္ဒးဒၟံၚ် သ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ရ၊ ယြဴကုတဳလပိုဉ်မွဲ ဟွံမွဲကဵုပွမသ္ဍိုက်မၠိုက်ရ၊ တဳလပိုဉ်ဂှ် သ္ဒးဟီုတိုန်ရ။
မရနုက်ကဵုၜါဝါလေဝ် ဟီုသ္ဂးဟိုတ်ဂှ်ရ ။ ပ ။ မရနုက်ကဵုပိဝါလေဝ် ဟီုသ္ဂးဟိုတ်ဂှ်ရ။
ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၚ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်ညိ၊ ခမဳမေတ္တိယဘူမဇကဂမၠိုၚ်ဝွံ စောတ်စောဲပလီုပလာ် တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ နပွမသဳလလီုလာ် မဟွံမွဲကဵုရိုဟ်တၞမ်အိုတ်ရ၊ တဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗကောန်သၟိၚ်မလ္လ မအာစိုပ်သတိလှဲလးဂှ် အာတ်သၚ် သတိဝိနယ်ရ၊ ကမ်မၞုံကဵုအခိၚ်မဗဗွဲ ကုသၚ် ယဝ်ဒှ်မ္ဂး၊ သၚ် ကဵုသတိဝိနယ် ကုတဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ မအာစိုပ်သတိလှဲလးရ၊ ယြဴကုတဳလပိုဉ်မွဲ သ္ဍိုက်မၠိုက် ပွမကဵုသတိဝိနယ် ကုတဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ မအာစိုပ်သတိလှဲလးရ၊ တဳလပိုဉ်ဂှ် သ္ဒးဒၟံၚ် သ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ရ၊ ယြဴကုတဳလပိုဉ်မွဲ ဟွံမွဲကဵုပွမသ္ဍိုက်မၠိုက်ရ၊ တဳလပိုဉ်ဂှ် သ္ဒးဟီုတိုန်ရ။
သၚ် ဂပ်ဝ်ကဵုသတိဝိနယ် ကုတဳလပိုဉ်ဒဗ္ဗ ကောန်သၟိၚ်မလ္လ မအာစိုပ်သတိလှဲလးတုဲရ၊ ကုသၚ်ဂှ် မၞုံကဵုပွမသ္ဍိုက်မၠိုက်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒၟံၚ်ကၞပ်သ္ၚောံသ္ၚိတ်ဇြရ၊ နမဒၟံၚ်ကၞပ်သ္ၚောံသ္ၚိတ်ဇြရဴဝွံ ဂွံတီကေတ် ဒဒှ်မသ္ဍိုက်မၠိုက်ဂှ်ရ” ရဴဝွံ (သ္ဒးကဵုတီရ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။ ၁၉၅။ ယွံခမဳတအ် ပွမကဵုသတိဝိနယ် မဗဗွဲကဵုဓရ်ဂမၠိုၚ် ဣဝွံမၞုံမသုန်ပြကာအိုတ်ရ။
ခမဳဂှ် သအးဇ္ၚးရ၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။
စောတ်စောဲလေဝ် စောတ်စောဲခမဳဂှ်အိုတ်ရ။
အာတ်လေဝ်အာတ်ရ။
သၚ်ကဵုသတိဝိနယ် ကုခမဳဂှ်ရ။
ကဵုသတိဝိနယ် နသဘဴဍာံစၟတ် နမညဳသာသၟဟ်သၟန်ရ။
ယွံခမဳတအ် ပွမကဵုသတိဝိနယ် မဗဗွဲကဵုဓရ်ဂမၠိုၚ် ဣဝွံမၞုံမသုန်ပြကာအိုတ်ရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။
