แผนผังการกระจาย (Scatter Diagram) คืออะไร?

แผนผังการกระจาย หรือ Scatter Diagram เป็นเครื่องมือที่ใช้ในการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรเชิงปริมาณสองตัว ตัวอย่างเช่น เราอาจอยากทราบว่า อุณหภูมิ มีผลต่อยอดขายไอศกรีมอย่างไร หรือ น้ำหนักตัวสัมพันธ์กับความสูงอย่างไร แผนผังนี้จะช่วยให้เราเห็นภาพความสัมพันธ์นั้นได้ชัดเจนขึ้น

ทำไมต้องใช้แผนผังการกระจาย?

• เห็นภาพความสัมพันธ์: ช่วยให้เราเห็นภาพความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรได้อย่างรวดเร็ว ว่ามีทิศทางเป็นบวก (เมื่อค่าตัวแปรหนึ่งเพิ่มขึ้น อีกตัวแปรหนึ่งก็เพิ่มขึ้นตาม) เป็นลบ (เมื่อค่าตัวแปรหนึ่งเพิ่มขึ้น อีกตัวแปรหนึ่งลดลง) หรือไม่มีความสัมพันธ์กัน

• ค้นหาสาเหตุ: ช่วยในการหาสาเหตุของปัญหาต่างๆ เช่น หากพบว่าปริมาณวัตถุดิบที่ใช้มีผลต่อคุณภาพของผลิตภัณฑ์ เราสามารถปรับปรุงกระบวนการผลิตได้

• ทำนายผลลัพธ์: สามารถใช้ทำนายผลลัพธ์ที่อาจเกิดขึ้นได้ในอนาคต เช่น หากเราทราบว่าอุณหภูมิมีผลต่อยอดขายไอศกรีม เราสามารถวางแผนการผลิตได้ล่วงหน้า

แผนผังการกระจายมีลักษณะอย่างไร?

แผนผังการกระจายเป็นกราฟแบบจุด (scatter plot) โดยแกน X แทนค่าของตัวแปรหนึ่ง และแกน Y แทนค่าของอีกตัวแปรหนึ่ง แต่ละจุดบนกราฟจะแสดงค่าของทั้งสองตัวแปรในคู่ข้อมูลหนึ่งๆ

การอ่านแผนผังการกระจาย

• ความสัมพันธ์เชิงบวก: จุดต่างๆ บนกราฟจะกระจายตัวเป็นแนวเส้นตรงที่ลาดขึ้นจากซ้ายไปขวา

• ความสัมพันธ์เชิงลบ: จุดต่างๆ บนกราฟจะกระจายตัวเป็นแนวเส้นตรงที่ลาดลงจากซ้ายไปขวา

• ไม่มีความสัมพันธ์: จุดต่างๆ บนกราฟกระจายตัวแบบสุ่ม ไม่มีรูปแบบที่ชัดเจน

ตัวอย่างการนำไปใช้

• อุตสาหกรรมการผลิต: วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างอุณหภูมิในการผลิตกับคุณภาพของผลิตภัณฑ์

• การตลาด: วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างงบประมาณโฆษณาและยอดขาย

• สาธารณสุข: วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาณการออกกำลังกายและระดับคอเลสเตอรอล