ที่ตั้งและอาณาเขต
เพชรบูรณ์เป็นจังหวัดที่ตั้งอยู่ในภาคเหนือตอนล่างของประเทศไทย อยู่ห่างจาก กรุงเทพมหานครประมาณ 346 กิโลเมตร มีเนื้อที่ทั้งสิ้นประมาณ 12,668 ตารางกิโลเมตร หรือ 2,469,426 ไร่ มีอาณาเขตติดต่อกับจังหวัดใกล้เคียง ดังนี้ ทิศเหนือ ติดต่อกับ จังหวัดเลย ทิศใต้ ติดต่อกับ จังหวัดลพบุรี ทิศตะวันออก ติดต่อกับ จังหวัดชัยภูมิและขอนแก่น ทิศตะวันตก ติดต่อกับ จังหวัดพิษณุโลก พิจิตร และนครสวรรค์
ลักษณะภูมิประเทศ
จังหวัดเพชรบูรณ์มีทิวเขาล้อมรอบอาณาเขตจังหวัด ตั้งแต่ด้านตะวันตกที่ติดต่อกับจังหวัด พิษณุโลกสู่แนวเขตทางด้านเหนือ ด้านตะวันออกตลอดทั้งด้านใต้ที่ติดต่อกับจังหวัดลพบุรีและจังหวัด นครสวรรค์ พื้นที่ทางตอนกลางเป็นที่ราบลุ่มคล้ายอ่างลาดชันจากทิศเหนือลงสู่ทิศใต้ โดยมีแม่น้้าป่าสักไหลผ่านตลอดแนวที่ราบใจกลางของจังหวัดผ่านท้องที่อ้าเภอหล่มเก่า หล่มสัก เมืองเพชรบูรณ์ หนองไผ่ บึงสามพันวิเชียรบุรีและศรีเทพ
ลักษณะอากาศทั่วไป
ลักษณะอากาศของจังหวัดเพชรบูรณ์ ขึ้นอยู่กับอิทธิพลของมรสุมที่พัดประจ้าฤดูกาล 2 ชนิด คือ มรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งจะพัดพามวลอากาศเย็นและแห้งจากประเทศจีนปกคลุมประเทศ ไทยในช่วงฤดูหนาว ท้าให้จังหวัดเพชรบูรณ์มีอากาศหนาวเย็นและแห้งทั่วไปกับมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ซึ่งพัดพามวลอากาศชื้นจากทะเลและมหาสมุทรปกคลุมประเทศไทยในช่วงฤดูฝน ท้าให้จังหวัด เพชรบูรณ์มีฝนตกทั่วไป
ฤดูกาล
ฤดูกาลของจังหวัดจังหวัดเพชรบูรณ์ พิจารณาตามลักษณะลมฟ้าอากาศของประเทศไทย แบ่งออกได้เป็น 3 ฤดู ดังนี้
ฤดูร้อน เริ่มประมาณกลางเดือนกุมภาพันธ์ถึงกลางเดือนพฤษภาคมมีอากาศร้อนอบอ้าว ทั่วไป โดยเฉพาะในเดือนเมษายนเป็นเดือนที่มีอากาศร้อนอบอ้าวมากที่สุดในรอบปี
ฤดูฝน เริ่มประมาณกลางเดือนพฤษภาคมถึงกลางเดือนตุลาคม ซึ่งเป็นระยะที่มรสุมตะวันตกเฉียงใต้ พัดเข้าสู่ประเทศไทย อากาศจะเริ่มชุ่มชื้นและมีฝนตกชุกตั้งแต่ประมาณกลางเดือนพฤษภาคม เป็นต้นไป เดือนที่มีฝนตกมากที่สุดคือเดือนกันยายน
ฤดูหนาว เริ่มประมาณกลางเดือนตุลาคมถึงกลางเดือนกุมภาพันธ์ ซึ่งเป็นช่วงที่ มรสุมตะวันออกเฉียงเหนือพัดปกคลุมประเทศไทย อากาศโดยทั่วไปจะหนาวเย็นและแห้ง เดือนที่มี อากาศหนาวที่สุดคือเดือนมกราคม
อุณหภูมิ
จังหวัดเพชรบูรณ์อยู่ทางภาคเหนือตอนล่าง พื้นที่บางส่วนเป็นภูเขาและป่าไม้ ท้าให้อากาศ ร้อนอบอ้าวในฤดูร้อน อุณหภูมิเฉลี่ยทั้งปี 27.4 องศาเซลเซียส อุณหภูมิสูงสุดเฉลี่ย 33.8 องศาเซลเซียส โดยมีอากาศร้อนที่สุดอยู่ในเดือนเมษายน เคยตรวจอุณหภูมิสูงที่สุดได้ 43.3 องศาเซลเซียส เมื่อวันที่ 26 เมษายน 2559 ส่วนฤดูหนาวมีอากาศหนาวเย็น อุณหภูมิต่้าสุดเฉลี่ย 22.5 องศาเซลเซียส โดยมีอากาศหนาวที่สุดอยู่ในเดือนธันวาคมและมกราคม อุณหภูมิต่ำที่สุด 2.0 องศาเซลเซียส เมื่อวันที่ 13 มกราคม 2498
ฝน
จังหวัดเพชรบูรณ์มีฝนตกอยู่ในเกณฑ์น้อย พื้นที่ทางตอนกลางของจังหวัดบริเวณ อ้าเภอชนแดน อ้าเภอหนองไผ่ อ้าเภอวังโป่ง และทางตอนล่างบริเวณอ้าเภอวิเชียรบุรี มีปริมาณฝน สูงเฉลี่ย 1,200 – 1,300 มิลลิเมตร ส่วนพื้นที่บริเวณอื่น ๆ มีฝน 1,000 – 1,200 มิลลิเมตร ยกเว้น ทางตอนบนสุดบริเวณอ้าเภอน้้าหนาวและทางตอนล่างสุดบริเวณอ้าเภอศรีเทพมีปริมาณฝนเฉลี่ย ต่้ากว่า 1,000 มิลลิเมตร บริเวณอ้าเภอเมืองมีปริมาณฝนตลอดปี 1,144.8 มิลลิเมตร และมีฝนตก 121 วัน ส้าหรับเดือนที่มีฝนตกมากที่สุดในจังหวัดนี้คือเดือนสิงหาคม มีปริมาณฝนเฉลี่ย 211.5 มิลลิเมตร และมีฝนตก 21 วัน ปริมาณฝนมากที่สุดใน 1 วัน วัดได้ 243.8 มิลลิเมตร เมื่อวันที่ 18 กันยายน 2563 ที่อ้าเภอวิเชียรบุรี