15 spotkań (webinariów).
Każde spotkanie w środę o 15:00-15:40 (z możliwością późniejszego obejrzenia).
Pierwsze spotkanie: 4 marca 2020 roku.
Każde spotkanie dotyczy innego zagadnienia.
Kurs prowadzony jest głównie przez pracowników Uniwersytetu Warszawskiego.
Sugerowany wiek słuchaczy: minimum 14 lat.
Udział w kursie jest bezpłatny.
Na jednym z końców kilometrowej nici siedzi mrówka. Zaczyna spokojny spacer po tej nici na drugi jej koniec. Jednak życie mrówki nie jest proste... Po upływie każdej sekundy nić wydłuża się o jeden kilometr – równomiernie na całej długości (trochę jak rozciągana recepturka). Czy ta biedna mrówka jest w stanie dotrzeć na drugi koniec nici?
Jako uzupełnienie do nagrania warto przeczytać "Nieoczekiwane zastosowania szeregu harmonicznego": http://www.deltami.edu.pl/temat/matematyka/zastosowania/2019/06/30/Nieoczekiwane_zastosowania_szere/
Kamila Łyczek właśnie kończy doktorat w Instytucie Matematyki Stosowanej i Mechaniki na Uniwersytecie Warszawskim. Jest zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika "Delta". W pracy, ale też w wolnych chwilach zajmuje się tym, żeby świat dowiedział się co matematycy właściwie robią w swoich pokojach na tych wszystkich Wydziałach...
(Uwaga: we wspomnianym zbiorze matematyków znaleźli się również informatycy-teoretycy oraz fizycy-teoretycy).
Żaden ze zbudowanych do tej pory przez człowieka pojazdów kosmicznych nie był w stanie za pomocą własnych silników nadać sobie energii wystarczającej do ucieczki od Słońca. Wiadomo jednak, że kilka wysłanych z Ziemi sond opuściło Układ Słoneczny na dobre – przyciąganie Słońca nigdy ich już nie zawróci. Jak im się to zatem udało?
Jako uzupełnienie do nagrania warto przeczytać "Proca grawitacyjna": http://www.deltami.edu.pl/temat/astronomia/2014/06/29/Proca_grawitacyjna/
Szymon Charzyński to fizyk matematyczny, który ostatnio zajmuje się falami grawitacyjnymi, a także czarnymi dziurami, kwarkami, gluonami, grupami Liego i innymi rzeczami, których właściwie nikt nigdy nie widział. Pracuje na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz jest redaktorem naczelnym czasopisma popularnonaukowego "Delta".
Materia z której jesteśmy zbudowani – wszystkie atomy, planety, gwiazdy i galaktyki – stanowi niecałe 5% Wszechświata. Z czego zbudowana jest więc reszta? Tak naprawdę to... nie wiemy. Dlatego pozostałe składniki Wszechświata nazwaliśmy ciemną materią i ciemną energią.
W czasie wykładu skupimy się na ciemnej materii. Ma ona bardzo nieprzyjemną cechę – jest niewidzialna. Jej bezpośrednie obserwacje są niemożliwe – nawet mając do dyspozycji najlepsze teleskopy i satelity.
To skąd wiemy, że ciemna materia w ogóle istnieje? Jak obserwujemy to co niewidzialne? Czym jest ciemna strona Wszechświata? Na te, i inne pytania, postaram się odpowiedzieć w czasie wykładu.
Jako uzupełnienie do nagrania warto przeczytać "Łączenie jasnej i ciemnej strony Wszechświata": http://www.deltami.edu.pl/temat/astronomia/astrofizyka/2019/04/28/Laczenie_jasnej_i_ciemnej_strony/
Anna Durkalec: astrofizyk, adiunkt w Zakładzie Astrofizyki Narodowego Centrum Badań Jądrowych. Specjalizuje się w kosmologii obserwacyjnej. Zajmuje się badaniami odległych galaktyk oraz struktur jakie te galaktyki tworzą we Wszechświecie. Kieruje grupą badającą wielkoskalową strukturę Wszechświata w projekcie VUDS (VIMOS Ultra Deep Survey).
Chcemy wybrukować prostokątny placyk prostokątnymi płytkami 1 na n. Na placyku rośnie jednak samotne drzewo, co bardzo przeszkadza w oczywistym ułożeniu. Czy jeśli wiemy, że płytki można ułożyć, umiemy coś powiedzieć o położeniu drzewa? I czy to ma coś wspólnego z modelami w fizyce?
Jako kontynuację tematu polecamy lekturę "Układanie prostokątów": http://www.deltami.edu.pl/temat/matematyka/kombinatoryka/2014/10/01/Ukladanie_prostokatow/
Joachim Jelisiejew pracuje i bawi się w Instytucie Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego, między innymi nieoczekiwanymi geometriami na przestrzeniach parametrów i zmiennością tychże.
Zmęczony, jedziesz drogą, kończą Ci się paliwo i siły. Szukasz noclegu. Cóż z tego, kiedy w okolicy wszystko jest już zajęte. Ktoś kieruje Cię do Hotelu Hilberta, mówiąc, że ma on nieskończoną liczbę pokoi... niestety, także zajętych. Czy jest wyjście z tej sytuacji? Absurd? A jednak rozważenie tej dziwnej historii prowadzi do zaskakujących wniosków: niektóre nieskończone zbiory mają tyle samo elementów, a inne – wcale nie.
Zachęcamy do lektury cyklu artykułów Michała Korcha poświęconych właśnie nieskończoności (należy czytać od dołu tj. chronologicznie): http://www.deltami.edu.pl/delta/autorzy/michal_korch/
Michał Korch pracuje w Instytucie Matematyki na Uniwersytecie Warszawskim. Naukowo interesuje się teorią mnogości – przede wszystkim strukturą prostej rzeczywistej (wbrew pozorom sprawy są dużo bardziej skomplikowane niż się wydają ;). Trochę obok (choć niedaleko) teorii mnogości, interesuje się teorią automatów. Jak sam mówi, matematyka to dla niego niesamowita własność świata i jednocześnie dowód wielkości ludzkiego umysłu i ludzkich możliwości.
Spośród wielu osiągnięć kryptoanalityków z czasów II Wojny Światowej najwięcej wiemy o pracy nad złamaniem szyfru Enigmy, choćby ze względu na kluczowy wkład polskich matematyków. Mniej znana, ale nie mniej imponująca, jest historia złamania szyfru Lorenza, używanego przez dowództwo Wehrmachtu do komunikacji na wysokim szczeblu. Alianci aż do końca wojny nigdy nie zdobyli żadnego egzemplarza ani planów maszyny szyfrującej, a mimo to zdołali odtworzyć jej budowę i zasadę działania, posługując się wyłącznie nasłuchem radiowym i matematyką.
Bartosz Klin pracuje w Instytucie Informatyki na Uniwersytecie Warszawskim. Naukowo zajmuje się teoretycznymi podstawami informatyki, logiką i językami programowania.
Współczesny Wszechświat jest stosunkowo uporządkowany. Całość zorganizowana jest w systemy i układy. Planety krążą wokół gwiazd tworząc układy planetarne. Miliardy gwiazd skupione są w galaktykach. A te z kolei łączą się w gromady i jeszcze większe struktury tworząc skomplikowaną trójwymiarową sieć, którą nazywamy wielkoskalową strukturą Wszechświata. Gdzieś, w zupełnie typowej części tej struktury, znajduje się zupełnie typowa galaktyka, a w niej, zupełnie typowa gwiazda. Wokół tej gwiazdy krąży mała planeta, na której zadajemy wielkie pytanie: Jak to wszystko powstało?
Anna Durkalec: astrofizyk, adiunkt w Zakładzie Astrofizyki Narodowego Centrum Badań Jądrowych. Specjalizuje się w kosmologii obserwacyjnej. Zajmuje się badaniami odległych galaktyk oraz struktur jakie te galaktyki tworzą we Wszechświecie. Kieruje grupą badającą wielkoskalową strukturę Wszechświata w projekcie VUDS (VIMOS Ultra Deep Survey).
Na pewno każdy nieraz słyszał komunikat "Prosimy nie zbliżać się do krawędzi peronu" i zastanawiał się, czy pędzący pociąg faktycznie może zrobić krzywdę komuś stojącemu na peronie. W końcu wydawałoby się, że jedyne zagrożenie może wynikać z odepchnięcia śmiałka, lekceważącego ów zakaz, przez pęd powietrza wywołany przez pociąg. Otóż jest zupełnie odwrotnie! Podobnych paradoksów jest znacznie więcej. A o tym jak to jest naprawdę i z czego to wynika postaram się opowiedzieć podczas wykładu.
Agnieszka Chudek – nauczycielka fizyki. Uwielbia zagadki! W pracy i w czasie wolnym stara się zarażać młodzież (i nie tylko) pasją do nauki i łamigłówek. Studiuje fizykę na Wydziale Fizyki UW.
W sortowaniu chodzi o to, żeby nieuporządkowane elementy ustawić we właściwym porządku. Znane są rozmaite algorytmy sortowania danych. Chodzi o to, by to zrobić możliwie sprawnie. Wszystko jednak zależy od tego, jakie dane mamy do posortowania. W trakcie webinarium zastanowimy się nad kilkoma konkretnymi sytuacjami. W jaki sposób najszybciej posortować sprawdziany według nazwisk? Jak uporządkować karty w ręce podczas gry w brydża? Jak sortuje komputer? A jaki jest najdziwniejszy algorytm sortowania? Dowiemy się także, jakiego algorytmu użył mój niespełna dwuletni syn, aby posortować wieżę z klocków, oraz dlaczego ten algorytm okazał się całkiem efektywny.
Jakub Radoszewski pracuje w Instytucie Informatyki Uniwersytetu Warszawskiego. W swojej pracy naukowej zajmuje się algorytmami tekstowymi. Od lat jest zaangażowany w Olimpiadę Informatyczną. Obecnie pełni w niej funkcję kierownika Jury i wiceprzewodniczącego Komitetu Głównego Olimpiady.
W klasycznej grze komputerowej tytułowy wąż rośnie w miarę jedzenia, starając się unikać obramowania planszy, własnego ogona i innych przeszkód. Są też wersje, w których plansza nie ma obramowania – po dotarciu do jej brzegu wąż nie kończy gry, ale pojawia się na którejś z pozostałych krawędzi (przeciwległej lub sąsiedniej). Czy to znaczy, że plansza jest nieskończona? Czy geometria planszy zależy od wyboru konkretnych zasad przekraczania brzegu? Na te i inne pytania odpowiemy sobie z perspektywy samego zainteresowanego - węża.
Michał Miśkiewicz pracuje w Instytucie Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego, zajmuje się zagadnieniami na styku geometrii i analizy matematycznej. Najbardziej interesują go osobliwości – konfiguracje geometryczne, do opisu których standardowy język geometrii się nie nadaje, ale na ratunek przychodzi analiza matematyczna.
Szyfrowanie jest niemal tak stare jak świat. Wymyślono setki jeżeli nie tysiące różnych (lepszych lub gorszych) szyfrów. Do roku 1976 wszystkie te szyfry miały jedną wspólną cechę: osoby komunikujące musiały, zanim się skomunikują, wymienić się potajemnie jakimś sekretem, tzw. kluczem. Założenie to wydawało się nieuniknione. A jednak...
Informatyk-teoretyk, zawodowo zajmujący się głównie kryptologią oraz jej związkami z teorią informacji oraz abstrakcyjną algebrą; redaktor miesięcznika popularno-naukowego "Delta".
Korzystając z popularnych serwisów internetowych, błyskawicznie znajdziemy najkrótszą trasę między dwoma miastami. A co, gdybyśmy chcieli znaleźć najkrótszą trasę, która pozwoli po wyruszeniu z domu odwiedzić wszystkie interesujące nas miasta i wrócić do punktu wyjścia?
Łukasz Kowalik jest informatykiem-teoretykiem, na co dzień zajmuje się algorytmami. Na przykład takim, który sprawdza ile kolorów jest potrzebnych do pokolorowania wierzchołków grafu w taki sposób, żeby żadne dwa wierzchołki w tym samym kolorze nie sąsiadowały ze sobą. Pracuje w Instytucie Informatyki na Uniwersytecie Warszawskim i na swoim koncie ma ponad 40 publikacji naukowych.
Prawdopodobnie wielu z Was posiada konta na platformach sieci społecznościowych takich jak Facebook czy Instagram. Czy zastanawialiście się kiedyś ile informacji zawiera nie tylko zawartość Waszych kont ale także Wasza pozycja w sieci społecznościowej, tj. kto jest Waszym sąsiadem, sąsiadem Waszych sąsiadów, itd.? Na webinarium poznamy podstawowe metody analizy sieci społecznych takie jak miary centralności, algorytmy wykrywania społeczności czy przewidywania połączeń. Zastanowimy się również nad metodami ukrywania się w sieciach.
Tomasz P. Michalak jest adiunktem na Wydziale Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego. W czasie swojej kariery naukowej uczestniczył w badaniach między innymi na Uniwersytecie w Liverpoolu, Uniwersytecie Southampton i Uniwersytecie Oksfordzkim. Zajmuje się zagadnieniami łączącymi sztuczną inteligencję, obliczeniowe nauki społeczne, z elementami ekonomii. W szczególności interesuje się: analizą sieci społecznych przy użyciu obliczeniowej teorii gier i AI, systemami wieloagentowymi, zagadnieniami interakcji człowiek komputer, zastosowaniem informatyki w finansach (fintech, blockchain). Prowadził także badania i opublikował szereg prac dot. analizy sieci i grafów oraz w szczególności sieci kryminalnych i terrorystycznych. Obecnie kieruje na UW projektem NCN "Strategiczna analiza sieci społecznych". Jest laureatem szeregu nagród JM Rektora UW za osiągnięcia naukowe i dydaktyczne.
Rozpatrzmy ciąg złożony z pierwszych cyfr\kolejnych potęg dwójki tj. 1, 2, 4, 8, 1, 3, 6, 1, 2, 5, 1, 2, 4, 8... Czy w ciągu tym pojawi się kiedykolwiek siódemka?
Paweł Strzelecki, matematyk, zajmuję się analizą geometryczną i równaniami różniczkowymi cząstkowymi. Obecnie dziekan Wydziału MIM UW.
W latach 1994-1999 był redaktorem działu matematyki w miesięczniku popularno-naukowym Delta. Napisał dziesiątki artykułów popularyzatorskich, opublikowanych w Delcie, ale także w Gazecie Wyborczej, Świecie Nauki oraz American Mathematical Monthly. W 2003 roku uzyskał Wyróżnienie honorowe im. Hugona Steinhausa za popularyzację matematyki w mediach.
Jeden z najważniejszych matematyków w historii Leonhard Euler stwierdził w pewnym momencie, że pierwiastki z liczb ujemnych powinniśmy traktować jak coś wziętego z fantazji. Nikt natomiast nie poddaje w wątpliwość rzeczywistości liczb, które nazywamy rzeczywistymi. Na wykładzie przyjrzymy się bliżej temu, ile one mają wspólnego z rzeczywistością.