Bees & Beetles (werktitel)

INHOUD

Samenwerking NHMM & Viewmaster Projects

New Media and Cultural Heritage

De intentie is om voorheen ‘levende materie’ als uitgangspunt te nemen. Viewmaster Projects wil kunstenaars uitnodigen om aan de hand van de entomologische en botanische collecties van het Natuurhistorisch Museum Maastricht (en het Missiemuseum Steyl) nieuwe mediawerken te produceren en te presenteren. De archiefbronnen zijn in dit geval de lades met opgespelde insecten en gedroogde planten die decennialang opgeslagen liggen in het Natuurhistorisch Musea (Maastricht, Steyl en Leiden).

Deze programmalijn past naadloos in de cultuurvisie van Maastricht waarin cultuurmakers worden uitgenodigd om met erfgoed nieuwe vormen van beleving te ontwikkelen. Onder de noemer ‘Maastrichts erfgoed als bouwsteen voor de makers’ stelt de visie: “De stedelijke geschiedenis is een inspirerende bron voor nieuwe kunstuitingen. Iedereen krijgt toegang tot het erfgoed, dat zoveel mogelijk zichtbaar en bereikbaar wordt.”

Het programma New Media and Cultural Heritage, Bees & Beetles (werktitel) in 2026 krijgt een proloog in Maastricht en zal daarna gaan reizen en in verschillende Limburgse steden en/of dorpen te bezichtigen zijn.

Het idee voor de mediakunstinstallatie is ontsprongen uit de collecties Entomologie en Botanie en bestaat uit een cross-disciplinaire media-installatie die we situeren in de openbare ruimte op een plek die een relatie heeft met het onderwerp en het archief. Bees & Beetles is een maakopdracht aan media-kunstenaars om Maastrichtse en Limburgse archieven tot leven te wekken. We creëren hiermee een hedendaagse herwaardering van onbekende erfgoedcollecties.

Viewmaster Projects kiest bewust voor archiefcollecties die een sterke beeldende vertelkracht hebben en ook een link kunnen leggen met het heden. De organische collecties uit de late 19de en vroege 20ste eeuw zijn aansprekende bouwstenen om bezoekers te vertellen over de huidige tijd waarin natuurbehoud en -beheer hoog op de politieke en maatschappelijke agenda staan. Viewmaster Projects wil bewust-wording creëren over de veranderde omgang met de natuur en het belang van biodiversiteit benadrukken, maar mensen ook betoveren door de schoonheid van de collecties én van de videoprojecties.

Bees & Beetles

Sept - Nov 2026 

Het vertrekpunt van deze nieuwe videoprojecties-in-opdracht zijn de unieke en zeer zelden getoonde collecties insecten (bijen, kevertjes, vlinders, torren, mieren) van het Natuurhistorisch Museum Maastricht, het Missiemuseum Steyl én mogelijk een gerelateerde collectie-deel van het al gedigitaliseerde archief van Naturalis Leiden. De multiscreen video-installaties zullen te zien in de openbare ruimte in Maastricht (sept-nov 2026) en in Steyl / Venlo en Leiden (2027). Het concept is een ‘triple screen’ mediaproject waarbij er drie collecties, drie (of meer) insectensoorten, en drie musea samen één kunstproject worden.

Het cross-over project gaat over ‘verzamelen’, ‘categoriseren’, over ordenen en herordenen, over datavisualisaties, ‘Machine learning’ en Ai software. Het zal gaan over betekenisgeving van oude analoge databanken die verstopt in lades zitten én de manier waarop 21ste eeuwse media-kunstenaars niet alleen nieuwe hedendaagse betekenis kunnen geven aan deze klassieke verzamelingen, maar ook nieuwe verbeelding aanreiken en een nieuw publiek bereiken. We willen impactvolle beeldverhalen tonen over verminderende biodiversiteit en klimaatverandering.

Maastrichtjaar

Het kunstproject biedt Bees & Beetles bijzondere aanknopingspunten met het Maastrichtjaar omdat het spannende mogelijkheden biedt om de Maastrichtse collecties te koppelen aan Maastrichtse verzamelaars / wetenschappers van weleer die geen standbeeld hebben maar wel belangrijk zijn geweest voor de stad en nog steeds relevantie hebben. Viewmaster Projects wil het kunstproject koppelen aan de Maastrichtse verzamelaars/ verzamelingen van pater Wassman en pater Schmitz. Dit zijn twee zeer beroemde verzamelingen uit de Collectie van het Natuurhistorisch Museum. Beide collecties zijn gestolen door de Nazi’s, waarbij de collectie van Schmitz letterlijk bovenop de Nachtwacht lag in de kluis in de Sint Pietersberg.

Mogelijk zijn er nog meer mooie en relevante verhalen te vinden en namen te eren.

Het Kunstproject van Viewmaster Projects legt, zoals verder in dit document beschreven wordt, meerdere bijzondere interdisciplinaire koppelingen met andere kunstdisciplines en onderwijsinstellingen.

Exoten / etnografie

De collectie uit Steyl voegt nog een andere belangrijke historische dimensie toe aan het project: omdat de dieren afkomstig zijn uit de koloniën gaat het kunstproject ook over etnografie en refereert het naar discussies over oorsprong en eigenaarschap van koloniale collecties en over het toenemend aantal exoten in Nederland. Bovenal adresseert het ‘triple screen’ project de klimaatverandering en de gevolgen van de achteruitgang van onze biodiversiteit.

Vorm, locatie en tijd

Drie metersgrote billboards dienen als projectievlakken in de openbare ruimte. In Maastricht is de voorkeursplaats vlak bij het Natuurhistorisch Museum. Onze aandacht gaat uit naar de presentatie in de Grote Looiersgracht, de museumtuin, het Stadspark of het Tapijnterrein. Hiermee realiseren we een mooie route door het historische groene stadsdeel met parkachtige ambiance. (Exacte locaties nader te bepalen) De duur van de presentatie zal minimaal 4 tot maximaal 8 weken zijn, iedere avond van 19.30 tot 00.00 uur.

Publieksaantallen zijn in de openbare ruimte lastig te tellen, maar we gaan uit van 30.000 bezoekers per presentatieplek. Op alle vertoningsplekken in de provincie organiseren we samen met de lokale partners breed georiënteerde activiteiten en educatieprojecten.

Makers

Viewmaster Projects wil dit project ontwikkelen met het van oorsprong Limburgs/Brabants kunstenaarsduo Driessens & Verstappen. Het duo, beiden opgeleid aan de Academie Beeldende Kunsten Maastricht, werkt met natuurlijke generatieve processen en ontwikkelt computerprogramma’s voor kunstmatige groei- en evolutie- processen. Door hun onderzoekende werkwijze waarin eeuwenoude natuurprocessen en nieuwe technologie centraal staan, zijn Erwin Driessens & Maria Verstappen bij uitstek geschikt om de verschillende verhalen achter deze verzamelingen te kunnen verbeelden.

Extra impact - Activiteiten, educatie en participatie

Bees & Beetles biedt veel inhoudelijke aanknopingspunten voor educatie, participatie en een parallel activiteitenprogramma. Doordat we met het aantal vertoningen een periode van ongeveer 1,5 jaar bestrijken, organiseren we verschillende activiteiten over een langere tijd. Dit op meerdere locaties in de provincie, met meerdere lokale projectpartners.

Onze ambitie is samen met de participerende musea en collectiebeheerders een lezingenprogramma op te zetten. Verschillende facetten van het project komen hierin naar voren: biodiversiteit, klimaatverandering, datavisualisatie, en kwesties rond museale collecties. De kunstenaars geven zelf ook lezingen. Dit ondermeer voor studenten van MIA en FASoS en in samenwerking met The Plant, BA Digital Society, MA Media Studies. Met Digital Cultures programmeren we workshops met de kunstenaars.

Ook maken we - zoals in de mooie traditie van 360 BRNDWR - kortfilms over het ontwikkel- en maakproces van de video-installaties. Deze belichten – voor een groot publiek - de onderzoekende en originele blik en werkmethode van de kunstenaars.

Voor onderbouw en bovenbouw middelbaar onderwijs ontwikkelen we  project-gebonden gelaagde educatieprojecten. We richten ons hierbij op regio Maastricht, Gulpen en Meerssen. (betreffende de presentatie in Maastricht.) In de educatieprojecten staan het categoriseren, het kennis verzamelen, kennis visualiseren en veranderingen ten aanzien van onze biodiversiteit centraal.

We willen deze programma’s samen met de participerende musea ontwikkelen. Voor scholen schrijven we een nieuwsbrief, een maakopdracht, en plannen we een tentoonstellingsbezoek met rondleidingen en discussie (als dit kan in de avond, anders tonen we de werken op school (of elders). We gebruiken hiervoor ons eigen netwerk en het netwerk van de musea.

Deze reizende video-installatie in het publieke domein bereikt een groot en nieuw publiek. Door de strategische plaatsing van de projectieschermen in de stad, brengen we duizenden mensen in aanraking met nieuwe eigentijdse beeldverhalen vanuit het cultureel erfgoed van Maastricht en de provincie Limburg.

Naast de lezingen, trachten we ook andere evenementen en andere disciplines te verbinden aan Bees & Beetles. Dit zijn bijvoorbeeld klankkunst-composities, tekenmiddagen en -avonden voor kinderen en volwassenen. Ook nodigen we natuurbeheerorganisaties uit om hun eigen programmering voor kinderen en volwassenen te koppelen aan deze nieuwe media-installaties. De twee erfgoedprojecten zijn zeer geschikt om participatieve activiteiten vanuit de FARO-richtlijnen te organiseren. Zo willen we verhalen ophalen bij de mensen over hoe ze de natuur beleven en beleefden. Deze verhalen kunnen als podcast en wandelgidsen door de stads- natuur worden aangeboden. 

Bees & Beetles voldoet op verschillende wijze aan de beoordelingscriteria van de gemeente Maastricht.

1. Door de beeldende kracht en vertoning in de openbare ruimte bereiken van een groot en nieuw publiek voor (media)kunst.

2. De maakopdrachten vullen een hiaat in het tentoonstellingsaanbod van de stad en brengen verschillende kunstdisciplines samen, hiermee pogen we van meerwaarde te zijn in het culturele ecosysteem.

3. De projecten geven een nieuwe betekenis, zowel aan natuur- als cultuurhistorische collecties van de stad als aan bepaalde openbare locaties. Het zijn krachtige cross-overs waarbij het erfgoed van de stad een nieuwe betekenis en nieuw publiek krijgt.

4. We betrekken veel schoolgaande jeugd, voor hen is het vaak een eerste kennismaking met mediakunst, met eigentijdse verbeelding van oude collecties.

5. De actuele sociaal-maatschappelijke thematiek is belangrijk bij het duiden van de 21ste eeuwse maatschappij en de veranderingen hierin.