Cát là gì ? Nguồn gốc, thành phần, cấu tạo cũng như vài trò của cát trong cuộc sống như thế nà ? Cát được chia thành những loại nào ?, … Tất cả sẽ được đề cập ngay dưới đây
Cát là vật liệu dạng hạt có kích thước nhỏ hơi sỏi nhưng lớn hơn bột hay đất bùn từ 0,062mm đến 2mm. Được khai thác nhằm phục vụ nhu cầu xây dựng của con người. Một số loại có đường kính từ 0.05 đến 1mm (thang Kachinskill), được sử dụng phổ biến tại Nga và Việt Nam. Các hạt có kích thước từ 0.0625 mm đến 0.004mm thường được gọi là bùn đất, các hạt có kích thước 0.05 đến 0.001mm được gọi là bụi.
Cát chủ yếu được khai thác trong tự nhiên, nhưng cũng vì hiện trạng khai thác quá mức nên nguồn cát tự nhiên ngày càng trở nên khan hiếm dần dần được thay thế bằng các vật liệu khác trên thị trường.
Loại cát phổ biến trên Trái Đất có thành phần chính là Silica, thường tồn tại ở dạng thạch anh, có nguồn gốc từ lớp vỏ Trái Đất, cát còn có thể được hình thành từ các mảnh vụn san hô hay vỏ động vật hay thậm chí từ xác sinh vật hóa thạch như: trùng lỗ, bọt biển hay động vật thân mềm
Thành phần phổ biến nhất có trong cát là silica (dioxit silic hay SIO2), silica có độ cứng đáng kể, khả năng chống phong hóa khá tốt.
Tuy nhiên ở những nơi khác nhau cát sẽ có những thành phần cũng như tính chất khác nhau. Cát có nhiều màu phổ biến như: vàng, đen, trắng, xanh, đỏ, cam
Các loại cát trắng thường sẽ được tìm thấy ở những vùng duyên hải nhiệt đới và cận nhiệt đới chủ yếu chúng được hình thành từ đá vôi bị xói mòn hay vỏ động vật
Các loại cát chứa manhetit- một khoáng vật sắt từ có công thức hóa học Fe₃O₄, một trong các oxit sắt và thuộc nhóm spinel, sẽ có màu sẫm cho đến đen.
Các loại cát chứa chloride-glauconit thông thường sẽ có màu xanh lục
Cát ở khu vực Nam Âu, chứa các tạp chất sắt có trong thạch anh sẽ tao ra màu vàng sẫm.
Nhắc đến công dụng của các chắc chắn phải kể đến lĩnh vực xây dựng. Đúng vậy, ngày nay hầu hết cát được con người sử dụng như một thành phần chính trong làm đường, móng, nền, thành, nhà, tồn tại ở dạng vữa hay bê tông.
Ngoài việc trộn vữa hay bê tông trong xây dựng cát còn có các công dụng sau đây:
Cát là nguyên liệu để chế tạo ra các sản phẩm thủy tinh.
Là nguyên liệu trong hồ nước hay các máy lọc nước được chia thành nhiều lớp khác nhau
Cùng với đất sét và một số nguyên vật liệu khác, công với cát sẽ được dùng để chế tác là gạch xây dựng.
Dùng cát trộn với sơn để tạo độ thô nhám cho tường nhà
Trộn với đất để trồng cây, được sử dụng trong các trang trại với mục đích cấp thoát nước
Thường được sử dụng để lót nền sân golf hay các bãi tắm nhân tạo
Chống lũ xâm nhập bằng việc đóng thành bao và xếp chồng lên nhau
Dập tắt lửa hay tăng độ ma sát cho nền đường
Cát còn là nguyên liệu trong mỹ thuật như tranh cát, vẽ tranh trên cát, cây nhà trên cát.
Cát trong tự nhiên hay cát trong xây dựng bao gồm các loại phổ biến như sau: cát vàng, cát xây tô, cát bê tông, cát đen, cát san lấp
Cát vàng là loại cát xây dựng có màu vàng, kích thước cỡ hạt từ 1,5-3mm là loại cát đa năng nên còn được với các tên khác như cát vàng hạt lớn hay cát vàng đổ bê tông. Ngoài ra cát vàng còn được sử dụng cát vàng trộn vữa lát nền cho những nơi ẩm ướt.
Cát thạch anh
Cát thạch anh là loại cát có thành phần chính là thạch anh, là vật liệu lọc nước có kích thước nhỏ, dạng hạt, nhiều góc cạnh, có màu trắng đục hoặc vàng nâu. Cát thạch anh có công thức hóa học là SiO2 và bao gồm thêm một số chất như NaCl, CaCO3,...
Cát xây tô là loại cát mịn, sạch được dùng để xây hoặc trát tường các công trình nhà ở, nhà cấp 4, còn được gọi với tên cát xây, thành phần hạt mịn, sạch không lẫn tạp chất, có màu nâu sẫm.
Mô đun độ lớn không được nhỏ hơn 0,7
Hàm lượng muối gốc sunphat, sunphit không quá 1% khối lượng.
Hàm lượng bùn sét, hữu cơ không quá 5% khối lượng
Hàm lượng sỏi có đường kính từ 5-10mm : không có
Sét, á sét và các tạp chất khác ở dạng cục : không có
Cát san lấp hay còn gọi là cát lấp hay cát san lấp mặt bằng chủ yếu được khai thác ở các sông, suối, chỉ cần sạch, không bị pha lẫn nhiều tạp chất. Công dụng của cát san lấp là để san lấp nền móng giúp nền móng công trình vững hơn, khỏe hơn. Lớp đệm cát sử dụng hiệu quả cho các lớp đất yếu ở trạng thái bão hòa nước (sét nhão, sét pha nhão, cát pha, bùn, than bùn…) và chiều dày các lớp đất yếu nhỏ hơn 3m.
Cát bê tông rửa hay còn gọi là cát bê tông, cát đổ bê tông, cát trộn bê tông, là loại cát dùng trong xây dựng, thuộc loại hạt lớn, sạch không lẫn tạp chất. Có module hạt lớn, là thành phần cấp phối không thể thiếu để sản xuất bê tông
Cát bê tông (cát đổ bê tông) là loại cát xây dựng.
Mô đun độ lớn từ 2.0 – 3.3
Hàm lượng muối gốc sunphat, sunphit không quá 1% khối lượng.
Hàm lượng sỏi có đường kính từ 5-10mm không vượt quá 5% khối lượng
Hàm lượng mica không được lớn hơn 1% theo khối lượng
Ngoài ra, dựa vào kích cỡ hạt người ta chia cát thành 3 loại: cát mịn, cát trung bình và cát thô. Được chia theo bảng sau:
Kích thước (*)
0,0625 – 0,125
0,125 – 0,25
0,25 – 0,5
0,5 – 1
1 – 2
Thang đo Wentworth
cát rất mịn
cát mịn
cát trung bình
cát thô
cát rất thô
Thang đo Kachinskii
0,05 ≤ cát mịn ≤ 0,25
cát trung bình
cát thô
Cát xây tô, cát bê tông là loại cát sông sau khi khai thác được rửa loại sạch các tạp chất hữu cơ, đảm bảo cỡ hạt theo tiêu chuẩn TCVN 1770 – 86 để sử dụng đúng cho từng loại công việc, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật.
Cát trắng được sử dụng trong xây dựng và làm đường giao thông như là vật liệu tạo nền móng và vật liệu xây dựng trong dạng vữa (cùng vôi tôi hay xi măng).
Cát trắng sân chơi trẻ em, cát trắng cho bé chơi, cát trắng mầm non, khu vui chơi giải trí; cát trắng mịn đổ bể bơi, sân golf.
Làm thủy tinh: Người ta dùng cát trắng để thổi nên những bóng thủy tinh ứng dụng thực tiễn trong đời sống của con người như bóng đèn, các vật dụng bằng thủy tinh khác,… (ngành công nghiệp nhiều tiềm năng)
Làm sân chơi cho bé do cát trắng là một vật liệu an toàn cho sức khỏe của con người, thân thiện với môi trường.
Cát trắng sấy khô dùng sản xuất vữa khô, chống thấm, sơn epoxy.,Dùng để pha sơn làm vạch kẻ đường giao thông.
Trang trí không gian nội, ngoại thất:
Trang trí bể cá, lọc nước:
Việc chọn cát xây dựng hay cách chọn các loại vật liệu xây dựng như thế nào cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng. Đối với nguyên liệu xây thô như cát, xi măng, gạch, đá,… cần phải có cách lựa chọn “ khôn ngoan” nhầm mang lại những yếu tố tốt nhất cho ngôi nhà của mình. Chính vì thế, ngay từ ban đầu cách chọn cát xây dựng cần thực hiện một cách hiệu quả.
Cách chọn cát xây dựng
Có thể phân biệt chất lượng cát bằng cách lấy 1 vốc cát, sau đó nắm chặt tay lại. Chất bẩn sẽ dính vào lòng bàn tay. Nếu lượng bùn bẩn lớn, bạn cần phải làm sạch trước khi đưa vào thi công. Một điều đáng chú ý là không nên sử dụng cát nhiễm phèn, nhiễm mặn trong bê tông và xây dựng thô.
Không được chứa đất sét, chất bẩn, mica, hay vỏ sò,…
Không độc hại
Không gây kích ứng da
Nguồn gốc rõ ràng
Có hóa đơn VAT
Được tuyển rửa sạch sẽ , đúng chủng loại , chi tiết đến từng hạt cát bởi các chuyên viên ăn lo vác nặng và rửa cát ưu tú
Tuyệt đối không sử dụng cát biển trong khi thi công và xây dựng công trình. Bởi độ mặn trong cát sẽ gây ra hiện tượng ăn mòn cho các công trình có cốt thép.