Gagnvirkur lestur

Gagnvirkur lestur 

Gagnvirkur lestur er lesskilningsaðferð sem hefur verið rannsökuð og eru niðurstöður samhljóma um að aðferðin skilar góðum árangri er kemur að skilningi í öllum greinum. Meginniðurstöður greiningar á 19 rannsóknum sýndu fram á að meðalgóðum og góðum námsmönnum fór fram í lesskilningi eftir að þeir lærðu að nýta sér aðferðir gagnvirks lesturs. Höfundur aðferðarinnar eru Brown og Palincsar (Rósa Eggertsdóttir, 2019, bls. 135-136).

Lesið til skilnings - Kennarahandbók í gagnvirkum lestri

Anna Guðmundsdóttir hefur tekið saman kennarahandbók um gagnvirkan lestur. Bókinni er ætlað að vera leiðarvísir fyrir kennara sem vilja kynna sér gagnvirkan lestur og til að kenna nemendum aðferðina. Hér fyrir neðan er útdráttur úr henni. 
Slóð á rafbókina: Lesið til skilnings. Kennarahandbók í gagnvirkum lestri.

Eins og ávallt í kennslu er mikilvægt að vera með stigskiptan stuðning þegar verið er að kenna nemendum nýjar leiðir í námi. 

Gagnvirkur lestur gengur út á ákveðna verkferla sem styðja við nemendur í þeirra námi það er þessir verkferlar  hjálpa þeim við að skilja og greina námsefnið sem þeir eru að vinna með. 

Lesið til skilnings - Kennarahandbók í gagnvirkum lestri

1. Að spá fyrir /forspá
   Hér fer kennari með nemendum í gegnum það hvernig við byrjum á að spá fyrir um efnið áður en við förum að lesa eða vinna aðra vinnu.  Dæmi: Hvað gæti textinn fjallað um sem þú ert að fara að lesa? Ef þú skoðar þessa mynd vel hvað er hún að sýna okkur? Gæti myndin gefið einhverjar upplýsingar um hvað textinn gæti fjallað um? Ef þú skoðar feitletruðu orðin í textanum gætu þau gefið okkur upplýsingar um hvað eru aðaltriðin í þessum texta. Hér er dæmi um mynd og hvernig kennari getur verið að nota forspá út frá henni.
   
   

2.  Að útskýra/kanna og kryfja
   Hér fer kennari meira á dýptina en í forspánni með að leita skýringa á því sem kemur fyrir í námsefninu. Kennari fer vel yfir með nemendum hvernig hann getur t.d. brotið upp löng orð til að átta sig betur á samhengi þeirra . 

Dæmi orðið myndvarpi ef við tökum það í sundur þá er það mynd - varpi, eitthvað sem varpar mynd.

3.  Að spyrja spurninga
   Hér fer kennari að einhverju leyti í hlutverk fréttamannsins og kennir nemendum hvernig við búum til góðar spurningar sem fær okkur til að kryfja efnið meira niður. Gott er að hafa í huga að þó mikil áhersla sé á að vinna með opnar spurningar sem ýta undir samræður nemenda þá eiga lokaðar spurningar svo sannarlega áfram rétt á sér. Opnu spurningarnar eru það sem nemendur eiga oft í erfiðleikum með og það þarf að æfa þær aftur og aftur. Hér er dæmi um hvernig hægt er að vinna með spurningar í tímum.
   
   

4.  Að draga saman aðalatriðin
   Hér fer kennari yfir með nemendum hvernig við drögum aðalatriðin út úr textanum sem við erum að vinna með. Þetta getur líka verið t.d. að draga út aðalatriði úr vettvangsferð eða bíómynd o.s.frv. 

Gagnvirkur lestur og hlutverkin frá Svíþjóð 

Í Svíþjóð hófst þróunarverkefnið En lasenda klass árið 2014 en verkefninu var ætlað að efla lesskilning nemenda. Til að auðvelda nemendum að vinna með gagnvirkan lestur voru búnar til myndir/hlutverk sem voru byggð á hugmyndum um gagnvirkan lestur. MSHA fékk leyfi hjá Svíum að nota þessar myndir hér á landi. 

Upphaflega voru hlutverkin fjögur, spákonan, spæjarinn, fréttamaðurinn og kúrekinn, Svíar bættu við fimmta hlutverkinu sem er listamaðurinn. Listamaðurinn býr til myndir og upplifanir út frá því sem hann sér, heyrir og finnur  (Cronqvist, C. 2014. En lasande klass – Stjarnlasaren). 

Á yngsta stigi nota kennarar gjarnan myndirnar en þegar nemendur eru komnir á mið- og unglingastig ættu þeir að geta nýtt verkfæri gagnvirks lesturs án þess að vera með myndir. 

Einkenni góðra lesara

Mismunandi lestrarhegðun​

• hægja á lestrinum eða auka hraðann,​

• endurlesa mikilvæga kafla, ​

• fara fram fyrir í texta til að fá vísbendingar,​

• staldra við og spyrja sig spurninga, t.d. álykta um framhald,​

• túlka og taka saman meginatriði.​

Samspil /gagnvirkni er á milli lesanda og efnis​

• tengja efni textans við fyrri þekkingu,​

• leita útskýringa þegar merking er óljós.​

Tækni og skilningur

• hafa leikni í umskráningu, góðan leshraði búa yfir góðum orðaforða og skilning.​