Kuringen

Sint-Jansheide

50 jaar Sint-Jan de Doperparochie in 2018

Geachte Kuringenaeren, Onze Pastoor Jan Phillippe en zijn jong parochieteam van Sint-Jansheide organiseren ter gelegenheid van de 50ste verjaardag Sint-Jan de Doperparochie een tal van activiteiten in 2018.

In de publicatie Warm Aanbevolen - Kuringen, Sint-Jans-Heide, Schimpen, Tuilt, Stokrooie. Mede tot stand gekomen door leden van onze heemkundige kring en documentatiecentrum met o.a. : Jef Berx, Jozef Jamers, Fernand Vervoort, Sylvain Wijnants, Maurice Reymen, Jacqueline Verlinden, Jan Rock. Kan je de geschiedenis van groot Kuringen ontdekken.

Over de jonge parochie Sint-Jansheide was weinig geweten, geschreven of gedocumenteerd. Naar aanleiding van de 50ste verjaardag van deze parochie willen wij als verjongde heemkundige kring ons steentje bijdragen om de ontbrekende geschiedenis te documenteren, te publiceren en te bewaren in ons heemkundig archief.

Actieve leden zijn o.a: André Convents, Ludwig Clabots en Kris Leenaers voor de fotografie en het documenteren van onze activiteiten kunnen wij beroep doen op Els Schepers.

Heemkunde en documentatiecentrum 'de graef' Hasselt-Kuringen.

Heb jij nog verhalen, documenten, foto's, bidprentjes, rouwbrieven of verborgen relieken. Wij fotograferen en digitaliseren uw archief voor het nageslacht. Contactgegevens: Kris.leenaers@telenet.be

Dat wij allen Kuringenaren waren, staat als een paal boven water of beter gezegd kan ontdekken op een der oudste monumenten die op de Sint-Jans heide te bewonderen is.

De Paalsteen

De grenspaal of 'paalsteen' is een geklasseerd monument, dat op de plaats staat waar Hasselt, Zonhoven en Kuringen aan elkaar grenzen. Honderden jaren lang twistten Kuringen, Zonhoven en Hasselt over het bezit van de heide. Vooral in de tweede helft van de 17de eeuw woedde de strijd om deze lap arme grond in alle hevigheid. Op 18 oktober 1666 werden, in het bijzijn van de magistraat van Hasselt en een afgevaardigde van de prins-bisschop Maximiliaan van Beieren, de grenzen tussen Kuringen, Zonhoven en Hasselt afgepaald en vastgelegd door middel van arduinen grensstenen. Slechts één van deze stenen staat nu nog altijd op zijn oorspronkelijke plaats.

Eerst waren wij die van over den Demer, later werden wij die van achter het kanaal.

De geschiedenis van Kuringen Sint-Jansheide is in dermate dezelfde als deze van Kuringen centrum, Schimpen en Tuilt. Enkel dat de heide eerder schaars bewoond bleef tot na de eerste wereldoorlog. En de echte groei van de Kuringse Sint- Jansheide pas van start is gegaan na de tweede wereldoorlog. De dag van vandaag in 2017 is er nog altijd een enorme groei en expansie te bespeuren. Het aantal verkavelingen en woningen die er de laatste 10-15-jaar zijn opgebouwd en de geplande werken die er zitten aan te komen de volgende jaren spreekt tot de verbeelding. De obstakels en aanleiding, die meteen de reden waren dat dit stukje Kuringen eerder stiefmoederlijk werd behandelt in het begin van de 20ste eeuw, Waren onder anderen; de minder vruchtbare grond, de Demer en nadien de verdere aanlengen van het Albertkanaal. Door dit laatste werd de heide geheel afgesneden van het centrum. Het was nu nog moeilijker om de enkelingen "heidebewoners" die hier woonden te bereiken. Het zou nog jaren duren vooraleer de heidebewoners van dezelfde faciliteiten konden genieten als die van het Kuringen centrum, schimpen en Tuilt. Hierdoor werden de heidebewoners als achtergestelde vieze, vuile, heidekrabbers bestempeld. Hier was geen elektriciteit , geen stromend water, geen wegen, geen riolering enz......... . Als je toen op de heide woonde en een vergelijk maakt met de late middeleeuwen, was er amper verschil te bemerken. De heide was voor de jongeren van Kuringen Centrum verboden terrein, de kinderen werden door hun ouders bang gemaakt over de bewoners achter het kanaal. Het waren rare mensen, het was er donker, vuil en je kon amper bij de bewoners geraken. Toch zien we vandaag dat Kuringen Sint-Jansheide een groeiende en bloeiende gemeenschap is, waar mensen welkom zijn en er kunnen genieten van de prachtig bewaarde natuur.


Zoals we kunnen zien op de Ferrarikaart 1771-1778 is er in het bovenste deel van deze kaart amper of geen bewoning. Dit is het deel waar vandaag Kuringen Sint-Jansheide zich verder heeft kunnen ontwikkeld. Grotendeels zien we landbouw gebied in het midden va de kaart en meer naar boven gaan we de zandgronden tegenkomen. een ideale heidegebied waar geen of amper bewoning aanwezig was.

In 1854-1858 en later in 1930-1946 zal Kuringen door het aanleggen van een kanaal definitief geschieden worden van het centrum en van de mensen achter den Demer.


Historische kaarten: http://www.geopunt.be/kaart

Het oude-kanaal werd gegraven in 1854, nadat het stadsbestuur reeds in 1830 de noodzaak tot een verbinding met Antwerpen van belang achtte. Vanaf de kanaal-kom kwam er, via het van 1854-1858 gegraven kanaal een verbinding van Hasselt met Dessel, van waar men uiteindelijk Antwerpen kon bereiken. De aanleg van het Albertkanaal (1930-1946) bracht uiteindelijk een veel betere verbinding met Antwerpen, en ook met Luik, tot stand.

De bedding van dit oude kanaal werd in 1930 gebruikt voor de aanleg van het nieuwe kanaal (Albertkanaal). Op het Oud-Kanaal in Kuringen stond een sluis, door de dorpelingen 'de sjars' genoemd. De sluis bevond zich waar nu de spoorbrug is en moest zorgen voor een constant waterpeil in het kanaal. Bij de aanleg van het Albertkanaal werd het sluishuisje afgebroken. Het sluiswachtershuis gelegen aan de kant van Sint-Jansheide was bewoond door Petrus Emiel Isidorius Caluwaerts en Maria Theresia Vandenbroek.

Foto dig. archief Heemkunde /schilderij familiearchief Caluwaerts.

Bewoners van de Heide en hun boerderijen

Boerderij Lodewijckx in de Semmestraat (Schilderij August Leenaers)

Boerderij in het Kriekelshout ( Passtelwerk Jef Berx)

Boerderij Ramaekers Semmestraat ( foto schilderij R. Ramaekers)

Boerderij Motmans Nieuwstraat (Aquarellen Berthe Croonenberghs)

klik hier voor de Oude straatnamen

Heb jij nog foto's, schilderijen van de Heide o.a bewoning, activiteiten, leuke of minder leuke momenten enz.

Contacteer ons: Kris.leenaers@telenet.be of ludwig.clabots@telenet.b

1961 Nieuwe Brug over Albertkanaal te Kuringen nadert zijn voltooiing

De brug is 124 m. lang en heeft een hoogte boven het water van 7,50 m. De breedte bedraagt 11,80 m. doch hierin zijn begrepen twea stoepen van elk 2,50 m. zodat het eigenlijke rij-vlak 6,80 m. breed zal zijn. Er werden voor de bouw van brug 650 m3 voorgespannen beton verwerkt en 420 m.'3 gewoon gewapend beton. Alhoewel er voorlopig nog geen ontwerp vanwege de gemeente Kuringen voorzien is voor een weg in de richting Kiewit - Zonhoven mag men toch aannemen dat in de nabije toekomst hieraan zal gedacht worden. Nu dat de brug over het Albertkanaal er thans is zal het gemeentebestuur alleszins niet ten achter willen blijven. De thans voor het verkeer hinderlijke en zeer gevaarlijke brug over het kanaal te Kuringen zal binnen enkele maanden afgediend hebben, tot grote voldoening natuurlijk van de inwoners van achter het kanaal.

HBVL: 28 september 61

1966- 1967 bouworde - 1968 / 2018 - 50 jaar parochie

Op deze website vertonen wij nog niet alle archieffoto's en documenten die deel uitmaken van de tentoonstelling. Op 27 januari 2018 kan je deze in premier komen bewonderen, aangevuld met tal van verhalen over de opbouw, wijding van onze kerk en veel meer mysterieuze gebeurtenissen en verhalen ontdekken.

Wat weten we over Kuringen Sint-Jansheide en de bewoners van "De Heide"

Toestand anno 1966: 1, 7 kilometer verharder weg geen waterleiding en geen stroom.

Foto uit het Belang van Limburg juni 1966

Deze toto geeft een beeld van de erbarmelijke toestand van de wegen op De Heide te Kuringen. De man op de foto is in de modder vastgeraakt en tracht er nu weer uit te komen.

Wie even de moed wil opbrengen om een bezoek te brengen aan deze Kuringse wijk zal moeten toegeven dat deze mensen zich momenteel in een weinig bemoedigende positie bevinden. De toevallige bezoeker zal weldra de lust worden ontnomen om er nog een tweede keer terug te keren.

Jaren geleden stonden er enkele tientallen boerderijtjes nu rijzen er fraaie woningen langs de verschillende straten. De bewoners van achter het kanaal te Kuringen behoren in feite tot drie verschillende parochies het gedeelte dat ligt aan deze kant van de spooroverweg is de Sint Jans-parochie, aan de andere kant van de overweg behoren de mensen ofwel tot de parochie van Kiewit of tot de parochie O.L. Vrouw der Armen te Hasselt. Allemaal worden ze echter de bewoners van De Heide genoemd hun aantal wordt geschat op ruim 1500 verdeeld over een 400-tal gezinnen.

Ook voor de schoolkinderen is het geen pretje om dagelijks langs zulke modderstraten zich een «weg te banen. Het verwondert dan ook niemand dat de laatste weken slechts de helft van de niet-schoolplichtigen aanwezig was.

De bewoners van de St. Jansheide hebben inderdaad nog andere grieven buiten deze die betrekking hebben op de dringende verbetering van de wegenisweken. Er is inderdaad ook nog geen waterleiding op dit Kurings gehucht en slechts een 20-tal huisgezinnen beschikken over drinkbaar water.


Foto uit het Belang van Limburg juni 1966

De archi-slechte toestand van de straten die herschapen zijn in echte modderpoelen. Dit brengt heel wat onaangename gevolgen voor de bewoners met zich mee, de autobestuurders die dagelijks hier langs moeten om de bewoners te bevoorraden weten ervan mee te spreken. Meermaals dienen zij beroep te doen op enkele bereidwillige personen om hun voertuig weer vlot te krijgen. Andere bezitters van een autovoertuig laten hun wagen eenvoudig op stal staan omdat ze geen risico's willen nemen.

Gelukkig zijn in 2017 veel van deze toestanden opgelost. Riolering is nog wel niet beschikbaar of voorbestemd voor alle heide bewoners. We kunnen nog progressie maken en dat is een mooie vooruitzicht.

Foto: Zulke tafereeltjes kon men haast elke dag in de Blookstraat te Kuringen meemaken. Zonder hulp van gedienstige mensen zal deze bestuurder zeker niet op zijn bestemming geraken.


Wat er aan vooraf ging tot Eerwaarde Heer Valeer Verschelde aangesteld werd.

Z.E.H. Valeer Verschelde als rektor van de St.-.lansheide te Kuringen.

Meer: klik op de foto

Algemeen: Op de Sint-Jansheide te Kuringen wordt thans in 1966 druk gewerkt aan de bouw van een parochiaal centrum, onder leiding van Eerwaarde Heer Valeer Verschelde °1921 + 1985. De plannen werden eerder gemaakt in 1958 met het oprichten van een bouwcomité om een parochiaal centrum uit te bouwen met een ontmoetingszaal en een kerk. In 1958/1959 werd op Kuringen Heide een noodkerk en een noodschooltje opgebouwd. De behoefte om echte school op te richten, door de groei van jonge inwoners en hun kinderen, was voor de bewoners van de Sint-Jansheide een tweede bekommernis. Alles kwam in een stroomversnelling als in 1964 Eerwaarde Heer Valeer Verschelde aangesteld zal worden als rector van de Sint-Jansheide.


De architect Mathieu A.W. Driessen geboren op 07-11-1920 te Hasselt, overleden op 18-06-2002 te Genk op 81-jarige leeftijd, Hij werd aangesteld door de bouworde om de plannen te tekenen. Mathieu leidde tussen 1952 en 1992 een architectenbureau, eerst in As, daarna in ook aan de Grote Baan 59/61 te Kuringen.

De grond waarop de kerk werd gebouwd werd geschonken door Alfons Ceulemans

Kuringen 1877 Hasselt 1955

1966 Tientallen plastieken varkens "VARKENS-ACTIE"

E.H. pastoor Verschelde van de Sint Jansheide parochie te Hasselt, heeft er nachten van wakker gelegen om iets nieuws te vinden voor het inzamelen van gelden. Hij kreeg namelijk als opdracht het bouwen van een parochiaal centrum in de nog jonge parochie St. Jansheide tussen de gemeenten Hasselt, Kuringen en Zonhoven. Samen met schoolhoofd De Geyter, in wie de pastoor een sterke steun gevonden heeft, kwamen zij dan op het gedacht «een varkens- actie te lanceren en betrekken hierbij al. de kinderen van de parochie. De pastoor schafte zich tientallen plastieken varkens aan, spaarpot formaat, en iedere zaterdagnamiddag gaan nu evenveel kinderen van de parochie naar de omliggende gemeenten en vragen aan ieder huis één frankske, in hun spaarpot-varken te steken. De kinderen zelf beleven hier veel genoegen aan, zij brengen een aangename namiddag door en dragen alzo hun steentje bij tot de verdere uitbouw van hun eigen parochie. Te Zonhoven startte de actie reeds en een eerste rondhaling bracht liefst 2500 fr. Zo weten pastoor Verschelde en meester De Geyter het geldelijke aan het aangename en nuttige te koppelen.

mei 1966 Bouworde Sint-Jansheide te Kuringen.

Bron: Uit het belang van Limburg 1966.

Langs het Albertkanaal te Kuringen ontwikkelt zich sedert enkele jaren een volledig nieuwe woonwijk. De oude Sint-Jansheide ontwaakt uit haar vergetelheid en ontvangt de vele jonge gezinnen die de overbevolkte stadsgedeelten ontvluchten. Overal worden eenvoudige maar mooie woningen opgericht. Alleen de materiële inrichting van de nieuwe buurt is nog verre van ideaal. Bijna nergens is drinkwater beschikbaar. Aardewegen vol putten en scherpe keien vormen de enige verbinding met Kuringen-dorp; de bewoners hebben dan ook reeds herhaalde malen bij het gemeentebestuur aangedrongen om deze toestand te verhelpen. Eerwaarde Heer Valeer Verschelde kreeg in dit gehucht de moeilijke taak toegewezen hier een nieuwe parochiegemeenschap op te bouwen. Onder zijn bezieling werd reeds heel wat werk verricht; zoals de oprichting van een parochiaal zangkoor, een lagere school, een vernieuwde liturgische opleiding voor lectoren en nog veel meer. Het enige wat hem nog ontbreekt in een degelijk parochiecentrum om aan de nieuwe inwoners de kans te geven elkaar beter te leren kennen. Om ook dit plan te voltooid te zien heeft Eerwaarde Heer Valeer Verschelde de hulp van de bouworde ingeroepen.

Paasvakantie april 1966

Het is tijdens de paasvakantie van 1966 dat de eerste werklieden bestaande uit vrijwillige jongeren op de Sint-Jansheide verwelkomt worden door Eerwaarde Heer Valeer Verschelde en zijn parochianen. De eerste gezellen die neerstrijken op de heide, om de werken op te starten komen van Zele, Oostende en Leuven. Zij werden bij enkele gastvrije mensen ondergebracht waar ze zeer hartelijk werden ontvangen. Na het lossen van de nodige materialen en het ontzoden van het terrein kon aan de bouw begonnen worden. Het warme onthaald en de sympathie die de bouwgezelleen van de inwoners van de Sint-Jansheide ontvingen deed hen er toe besluiten om komende zomer aan het parochiecentrum verder te komen werken.

Een van de drijvende krachten is Bert Eyckens en zijn vrouw Corry Schooneman, samen met hun vrienden van de bouworden, en de behulpzame mensen van de toekomstige parochie dit project heeft gerealiseerd.

Gery van de Bouworde logeerde bij familie Vanstraelen-Ramaekers

vlnr: Leonie Quintiens, moeder van Roza Ramaekers, Roza , Gery en Silvain Vanstraelen met hun kinderen.

juli 1966 definitieve start van de opbouw van de nieuwe kerk

Uit een fotoboek van Bert Eyckens en vrouw Corry Schooneman komen de volgende foto's. Samen met de getuigenis van Bert geven zij een duidelijk beeld van hoe de werken aan de kerk uitgevoerd werden.

Met dank aan Bert en Corry voor de foto's en getuigenis. ook een woord van dan aan Katrien Vaes voor de geluidopname.

juli 1967 Noodkerk en schoollokalen op Sint-Jansheide door brand vernield

Foto's van de brand die in de nacht van zondag op maandag de schoollokalen op de Sint-Jansheide te Kuringen volledig in as legde.

In de nacht van zondag op maandag is een ernstige brand uitgebroken in de schoollokalen op de St-Jansheide te Kuringen. De brandweer van Hasselt werd gealarmeerd doch kon niet beletten dat het gebouw volledig uitbrandde, zodat de schade vrij aanzienlijk mag genoemd worden. Zaterdag en zondag organiseerden de inwoners van de St-Jansheide te Kuringen een grote Vlaamse kermis, ten voordele van de nieuwe kerk in deze toekomstige parochie. Ook de schoollokalen gelegen in de Ekkelvennestraat werden hiervoor gebruikt, terwijl in de naaste omgeving enkele barakken en een grote feesttent stonden opgesteld. Omstreeks twee uur maandagmorgen toen de laatste bezoekers aan de Vlaamse kermis reeds aanstalten maakten om huiswaarts te keren is plots brand uitgebroken in een van de schoollokalen. Onmiddellijk werd alarm geslagen en sloegen de aanwezigen de handen in mekaar om enig gedeelte van de inboedel in veiligheid te brengen. Toen de brandweer van Hasselt evenwel ter plaatse kwam stond gans het gebouw in lichte laaie. Na een uur slaagden de spuitgasten erin het vuur te blussen, doch toen was het ganse schoollokaal reeds uitgebrand, terwijl een groot gedeelte van de inboedel door het vuur was verteerd. Een partij schoolmeubelen, alsook een hoeveelheid prijzen van de tombola gingen in het vuur op. Het afgebrande gebouw deed vroeger dienst als noodkerk en werd later hervormd in schoollokalen. De aangerichte schade wordt op meer dan een half miljoen fr. geschat.

De Geyter Michel eerste Schoolhoofd van Kuringen Sint-Jans Heide geboren op 06-09-1926 te Munkzwalm, overleden op 06-08-1997 te Lommel - Ziekenhuis op 70-jarige leeftijd.

22 juni 1968.

De inwijding van de nieuwe kerk op de Sint-Jan de Doperparochie.

Vanaf dan wordt het gebied van Kuringen 'over het kanaal' niet langer Kuringen-Heide genoemd, maar Sint-Jansheide.

Foto uit het Belang van Limburg juni 1968