วิทยาศาสตร์แห่งชาติ

ประวัติวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ

ตั้งแต่รัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 แห่งราชวงศ์จักรีเป็นต้นมา ประเทศไทยได้เริ่มก้าวเข้าสู่ยุคแห่งวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ ที่อาศัยการคิดคำนวณและหลักความรู้ตามหลักการวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ เป็นต้น ด้วยพระอัจฉริยภาพด้านต่าง ๆ ของพระองค์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งพระปรีชาสามารถในวิชาดาราศาสตร์ พระองค์ทรงคำนวณเวลา และสถานที่เกิดสุริยคราสหรือสุริยุปราคา ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติเมื่อดวงจันทร์เคลื่อนที่มาอยู่ระหว่างโลกและดวงอาทิตย์ และเงาของดวงจันทร์ตกลงบนโลกพอดี ทำให้เรามองเห็นดวงอาทิตย์มืดเป็นบางส่วนหรือทั้งหมด

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงคำนวณและพยากรณ์การเกิดปรากฏการณ์สุริยุปราคาเต็มดวงได้อย่างถูกต้องแม่นยำล่วงหน้าถึง 2 ปี ทั้งลักษณะของการเกิด เวลาที่เกิด และตำบลที่จะสังเกต กล่าวคือ วันอังคาร ขึ้น 1 ค่ำ เดือน 10 ซึ่งตรงกับวันที่ 18 สิงหาคม พ.ศ. 2411 และจะเห็นได้ชัดที่ตำบลหว้ากอ อำเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ซึ่งถือว่ามีความสำคัญต่อวงการวิทยาศาสตร์ ดาราศาสตร์ และการศึกษาของไทย

คณะรัฐมนตรีได้ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาต ถวายพระนาม "พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย" เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติแด่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ผู้ทรงมีพระปรีชาสามารถในวิทยาการที่หลากหลาย รวมไปถึงพระปรีชาสามารถด้านวิทยาศาสตร์และดาราศาสตร์ และได้มีมติกำหนดให้วันที่ 18 สิงหาคม ของทุกปี เป็นวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2525 เป็นต้นมา โดยที่ภาครัฐและเอกชนทั่วประเทศร่วมกันจัดงานส่งเสริมและเผยแพร่ความรู้ทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี รวมทั้งสร้างความตระหนักเกี่ยวกับความสำคัญของความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีต่อการพัฒนาประเทศ

พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4

ต่อมาในปี พ.ศ. 2527 งานวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติได้รับการขยายและจัดเป็นงานสัปดาห์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ โดยจัดงานในระหว่างวันที่ 18-24 สิงหาคม

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ยังได้รับยกย่องโดยองค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก) ให้เป็นบุคคลสำคัญของโลกด้านการศึกษา วิทยาศาสตร์ วัฒนธรรม สังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ และสื่อสารมวลชน เนื่องในโอกาสฉลองวันพระราชสมภพ 200 พรรษา ในวันที่ 18 ตุลาคม พ.ศ. 2547

นอกจากนี้ คณะรัฐมนตรียังกำหนดให้วันที่ 19 ตุลาคม ของทุกปีเป็น "วันเทคโนโลยีของไทย" และวันที่ 5 ตุลาคม ของทุกปี เป็น "วันนวัตกรรมแห่งชาติ" เพื่อเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ผู้เป็น "พระบิดาแห่งเทคโนโลยีของไทย" และ "พระบิดาแห่งนวัตกรรมไทย"

ความสำคัญและวัตถุประสงค์ของวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ

• เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติและยกย่องพระปรีชาสามารถทางด้านวิทยาศาสตร์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ผู้ทรงเป็นพระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย

• สร้างความตระหนักถึงความสำคัญของความรู้และความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีต่อการพัฒนาประเทศ ผ่านการเพิ่มศักยภาพการแข่งขัน

• ส่งเสริมและเผยแพร่ความรู้ ผลงานการค้นคว้าวิจัยทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ซึ่งมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการพัฒนาประเทศ

• ส่งเสริมความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชนในการนำวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีไปใช้ในการพัฒนาประเทศอย่างมีประสิทธิภาพ

• เสริมสร้างบรรยากาศและแนวคิดทางวิทยาศาสตร์ เพื่อเพิ่มศักยภาพของทรัพยากรบุคคลในประเทศ

• เปิดโอกาสแก่นักเรียน นักศึกษา นักวิจัย นักประดิษฐ์ หรือผู้ที่สนใจได้แสดงผลงานต่อสาธารณชน

• มอบรางวัลและยกย่องนักวิทยาศาสตร์ไทย หรือผู้สร้างคุณประโยชน์ให้กับวงการวิทยาศาสตร์ของประเทศ

กิจกรรมวันวิทยาศาสตร์หรือสัปดาห์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ

• หน่วยงานภาครัฐและเอกชนจัดกิจกรรมเพื่อเผยแพร่ความรู้ และสร้างความตระหนักเกี่ยวกับความสำคัญของความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เช่น การจัดนิทรรศการ การอภิปรายทางวิชาการ งานเสวนาวันวิทยาศาสตร์

• การตอบปัญหาทางวิทยาศาสตร์ และประกวดการแข่งขันต่าง ๆ สำหรับนักเรียน นักศึกษา ครูอาจารย์ เช่น โครงการทางวิทยาศาสตร์ และสื่อการสอนวิทยาศาสตร์ เป็นต้น

• มอบรางวัลนักวิทยาศาสตร์ดีเด่น เพื่อเป็นเกียรติให้กับนักวิทยาศาสตร์ไทยที่มีผลงานวิจัยดีเด่นที่สุดทางวิทยาศาสตร์ในสาขาของตนเป็นที่ปรากฏชัด และเป็นที่ยอมรับกันทั่วไปในวงการวิทยาศาสตร์ทั้งภายในประเทศและระดับนานาชาติ โดยมักจะโดยจะประกาศรางวัลในต้นเดือนสิงหาคมของทุกปี และมอบรางวัลวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 18 สิงหาคม

คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ

คำขวัญวันวิทยาศาสตร์ พ.ศ. 2558-2564

จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วยวิทยาศาสตร์ เสริมสร้างชาติด้วยเทคโนโลยี สู่วิถีแห่งนวัตกรรม

คำขวัญวันวิทยาศาสตร์ พ.ศ. 2557

จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คำขวัญวันวิทยาศาสตร์ พ.ศ. 2556

ทันโลก ทันวิทย์ จุดประกายความคิดสู่อาเซียน

คำขวัญวันวิทยาศาสตร์ พ.ศ. 2553-2555

จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วยวิทยาศาสตร์

คำขวัญวันวิทยาศาสตร์ พ.ศ. 2552

วิทยาศาสตร์ก้าวไกล นำไทยก้าวหน้า

คำขวัญวันวิทยาศาสตร์ พ.ศ. 2551

วิทยาศาสตร์สร้างชาติ สร้างอนาคต

คำขวัญวันวิทยาศาสตร์ พ.ศ. 2550

วิทยาศาสตร์สร้างปัญญาในสังคม

คำขวัญวันวิทยาศาสตร์ พ.ศ. 2549

เศรษฐกิจพอเพียง เคียงคู่ไทย ก้าวไกลด้วยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คำขวัญวันวิทยาศาสตร์ พ.ศ. 2548

วิทยาศาสตร์คือความรู้สู่ความสำเร็จ

คำขวัญวันวิทยาศาสตร์ พ.ศ. 2547

เศรษฐกิจของชาติมีปัญหา วิทยาศาสตร์มีคำตอบ

คำขวัญวันวิทยาศาสตร์ พ.ศ. 2546

เส้นทางแห่งการค้นพบวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คุณค่าแห่งภูมิปัญญา เพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน

คำขวัญวันวิทยาศาสตร์ พ.ศ. 2544-2545

วิทยาศาสตร์เทคโนโลยี เพื่อเศรษฐกิจและสังคมไทย

วันวิทยาศาสตร์โลก

องค์การสหประชาชาต์ (UN) ได้กำหนดให้วันที่ 10 พฤศจิกายน ของทุกปี เป็นวันวิทยาศาสตร์โลก หรือวันวิทยาศาสตร์สากล ใช้ชื่อภาษาอังกฤษว่า World Science Day for Peace and Development โดยมีจุดประสงค์เพื่อสร้างความตระหนักถึงบทบาทสำคัญของวิทยาศาสตร์ต่อสังคมและการมีส่วนร่วมในวงกว้างเกี่ยวกับประเด็นทางวิทยาศาสตร์ต่าง ๆ เช่น การเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ (Climate Change) นอกจากนี้ ยังช่วยเน้นย้ำความสำคัญของวิทยาศาสตร์ในชีวิตประจำวันของเราอีกด้วย

สื่อการสอนวันวิทยาศาสตร์

Twinkl.co.th (ทวิงเคิล) มีสื่อการสอนหลากหลายรูปแบบเพื่อให้คุณครูและผู้ปกครองสามารถนำไปใช้เพื่อสร้างสีสันให้กับกิจกรรมวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติได้ ทั้งที่โรงเรียนและที่บ้าน ลองชมตัวอย่างบางส่วนได้เลยค่ะ

ใบงานระบายสีวันวิทยาศาสตร์

สร้างสีสันให้กับกิจกรรมวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติด้วยภาพวาดระบายสีเกี่ยวกับวิชาวิทยาศาสตร์แขนงต่าง ๆ เหมาะสำหรับใช้ส่งเสริมและสร้างบรรยากาศการเรียนรู้ พร้อมให้เด็ก ๆ ได้ฝึกสมาธิ ความคิดสร้างสรรค์ และทักษะกล้ามเนื้อมัดเล็กไปในตัว

ป้ายจัดบอร์ดวันวิทยาศาสตร์

แสดงหัวข้อการเรียนรู้วิชาวิทยาศาสตร์ให้โดดเด่นด้วยแบนเนอร์ป้ายมุมวิทยาศาสตร์ คุณครูและผู้ปกครองสามารถดาวน์โหลดเพื่อนำไปใช้สำหรับจัดบอร์ด ตกแต่งห้องเรียนหรือบริเวณการเรียนรู้ได้ง่าย ๆ เพื่อเน้นย้ำความสำคัญของหัวข้อการเรียนรู้วิชาวิทยาศาสตร์ หรือใช้เพื่อระบุบริเวณที่จัดเก็บหนังสือและผลงานวิชาวิทยาศาสตร์ของนักเรียน เหมาะสำหรับสร้างบรรยากาศการเรียนรู้ในวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ

นอกจากนี้ เรายังมีป้ายแบนเนอร์สัปดาห์วันวิทยาศาสตร์ภาษาอังกฤษ (Science Week) ให้เลือกดาวน์โหลดกันอีกด้วย

สื่อการสอนกระบวนการทางวิทยาศาสตร์

กระบวนการทางวิทยาศาสตร์หรือวิธีการทางวิทยาศาสตร์ คือ วิธีการและขั้นตอนในการค้นคว้าหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ ซึ่งจะดำเนินการอย่างมีระบบเพื่อหาคำตอบ ใช้สื่อการสอนนี้เพื่อปลูกฝังการคิดอย่างมีเหตุผลและเป็นระบบตามกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ให้กับเด็ก ๆ

สื่อการสอนกระบวนการทางวิทยาศาสตร์พร้อมให้ผู้สอนดาวน์โหลดได้ในรูปไฟล์ PDF สำหรับใช้ติดแสดงในห้องเรียนเพื่อเน้นย้ำการเรียนรู้ หรือแจกเป็นใบความรู้ให้นักเรียนใช้สำหรับอ้างอิงได้

ใบงานกิจกรรมเรียงลำดับดาวเคราะห์ในระบบสุริยะ

ทบทวนความรู้และจุดประกายให้เด็ก ๆ เกิดความสนใจในการเรียนรู้เกี่ยวกับระบบสุริยะ ด้วยใบงานวิทยาศาสตร์ กิจกรรมเรียงลำดับดาวเคราะห์ในระบบสุริยะ นักเรียนจะได้ฝึกเรียงลำดับดาวเคราะห์ตั้งแต่ระยะใกล้ไปถึงไกลดวงอาทิตย์ที่สุด เพื่อให้ระบุชื่อและตำแหน่งของดาวเคราะห์ต่าง ๆ ได้อย่างถูกต้อง

ลำดับของดาวเคราะห์ทั้ง 8 ในระบบสุริยะ เรียงจากใกล้ดวงอาทิตย์ที่สุด คือ ดาวพุธ (Mercury) ดาวศุกร์ (Venus) โลก (Earth) ดาวอังคาร (Mars) ดาวพฤหัสบดี (Jupiter) ดาวเสาร์ (Saturn) ดาวยูเรนัส (Uranus) และดาวเนปจูน (Neptune)

ประกาศนียรางวัลหนูน้อยนักวิทยาศาสตร์

มอบรางวัลแสดงความชื่นชมในผลงานและการเข้าร่วมกิจกรรมสัปดาห์วิทยาศาสตร์ของนักเรียน ด้วยเทมเพลตประกาศนียบัตรวันวิทยาศาสตร์ เพื่อส่งเสริมให้เด็ก ๆ เกิดความภาคภูมิใจในผลงานของตัวเอง พร้อมทั้งยังช่วยส่งเสริมพฤติกรรมทางบวก

แหล่งข้อมูล:

• หนังสือพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

• บทความวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 18 สิงหาคม สำนักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยรามคำแหง

https://www.sanook.com/campus/940182/